«Εάν δεχτείτε σήμα από εξωγήινη ζωή καλό θα ήταν να μην απαντήσετε. Τουλάχιστον όχι χωρίς να έχετε μελετήσει πρώτα όλα τα στοιχεία».
Η προειδοποίηση του Στίβεν Χόκινγκ προς την επιστημονική κοινότητα ήταν σαφής. Είχε επανειλημμένα εκφράσει σοβαρές επιφυλάξεις για το κατά πόσο αγαθές θα είναι οι προθέσεις των εξωγήινων όντων απέναντι στο ανθρώπινο είδος, όταν έρθει η ώρα οι δυο κόσμοι να συναντηθούν.
Ο αείμνηστος Βρετανός αστροφυσικός και κοσμολόγος εκτιμούσε ότι η επαφή ενδέχεται να αποδειχτεί εξαιρετικά επικίνδυνη για τους κατοίκους της Γης, ενδεχομένως «με τύχη ανάλογη αυτής που είχαν οι ιθαγενείς όταν στην αμερικανική ήπειρο αποβιβάστηκε ο Χριστόφορος Κολόμβος».
Υπό αυτή την έννοια ίσως δεν είναι και τόσο… ευοίωνο που το 2012 στείλαμε ένα σήμα αποτελούμενο από περισσότερα από 10 χιλιάδες Tweets, και βίντεο, προς την κατεύθυνση απ’ όπου λάβαμε εκείνο το μυστηριώδες σήμα, 35 χρόνια πριν.
Ήταν 15 Αυγούστου του 1977 όταν για τους λάτρεις της ύπαρξης UFO ξεπρόβαλε ακόμη μία απόδειξη – η πιο τρανταχτή ίσως – εξωγήινης ζωής.
Πρόκειται για το περίφημο σήμα «Ουάου!» (Wοw). Το πιο περίεργο που έχει καταγραφεί ποτέ από την αμερικανική Υπηρεσία Ερευνών Εξωγήινης Ζωής (SETI). Τόσο ώστε να παραμένει εδώ και τέσσερις δεκαετίες άλυτο μυστήριο.
Το σήμα καταγράφηκε από το ραδιοτηλεσκόπιο που λειτουργούσε στο Πανεπιστήμιο του Οχάιο, γνωστό ως το Μεγάλο Αυτί (Big Ear). Χτισμένο σε μία περιοχή 1,5 φορές μεγαλύτερη από ένα γήπεδο αμερικάνικου ποδοσφαίρου, το Μεγάλο Αυτί είχε δύο γιγάντιες κεραίες σαν κέρατα, που λάμβαναν ραδιοκύματα από το εξώτερο διάστημα.
Όλα τα σήματα που μάζευε το Μεγάλο Αυτί καταγράφονταν ως μία σειρά από αριθμούς και/ή γράμματα, τα οποία αντανακλούσαν την έντασή τους. Αυτές οι καταγραφές, στη συνέχεια, τυπώνονταν σε χαρτιά, τα οποία εδικοί ανέλυαν, συχνά, μέρες μετά. Ένας από αυτούς τους ειδικούς, ο αστροφυσικός Τζέρι Έιμαν, κοιτούσε την εκτύπωση για την 15η Αυγούστου, όταν πρόσεξε μία ασυνήθιστη ακολουθία γραμμάτων και αριθμών: 6EQUJ5.
Ήταν μια ακολουθία, η οποία αναπαριστούσε ένα σήμα 30 φορές ισχυρότερο από το συνηθισμένο θόρυβο που ανιχνεύεται στο διάστημα. Εκτός από τη δύναμη, μοναδική ήταν και η συχνότητα του σήματος, «κολλημένη», περίπου, στα 1,42 GΗz.
Ο ερευνητής, εντυπωσιασμένος από τα στοιχεία, κύκλωσε την ακολουθία με κόκκινο μελάνι και έγραψε δίπλα το επιφώνημα «Wow!».
Η έκπληξη του… επιβεβαιώθηκε όταν όλες οι υποθέσεις κατέληξαν σε «τοίχο». Και έμεινε μόνο μία ως πιθανή εξήγηση…
1. Φυσική εκπομπή ραδιοκυμάτων;
Δεν σκοτίστηκαν πολύ χρόνο οι επιστήμονες με τη συγκεκριμένη πιθανότητα, αφού αποκλείστηκε πολύ γρήγορα. Οι φυσικές εκπομπές δημιουργούν στατικό που εμφανίζεται σε άλλες συχνότητες, ενώ το Wow! δεν συσχετίστηκε με κάποιο στατικό και μεταδόθηκε μόνο σε μία συχνότητα.
2. Λάθος του συστήματος;
Απίθανο, δεδομένου ότι η καμπύλη του σήματος υπό εξέταση, όπως αποτυπώθηκε στο χαρτί, συμφωνεί με όλα τα υπόλοιπα σήματα που εντόπιζε το Μεγάλο Αυτί. Καθώς η κεραία του προσέγγιζε το σήμα άρχισε να καταγράφει μέτρια ένταση, όσο πλησίαζε (με την περιστροφή της Γης) η ένταση μεγάλωνε, και όταν απομακρύνθηκε, η ένταση έσβησε. Τα παραπάνω υποστηρίζουν και τον ισχυρισμό ότι το σήμα προέρχονταν από ένα και μόνο σημείο στον ουρανό. Το σημείο αυτό ήταν ο αστερισμός του Τοξότη.
3. Τεχνητός δορυφόρος;
Δύο επιχειρήματα έχουν καταρρίψει αυτή τη θεωρία. Πρώτον, στη συχνότητα των 1420 MΗz δεν εκπέμπει κανένας ανθρώπινος ραδιοτηλεοπτικός φορέας, λόγω απαγόρευσης μέσω διεθνούς συμφωνίας. Δεύτερον, και να υπήρχε δορυφόρος που αγνόησε την απαγόρευση, θα πρέπει να ήταν τοποθετημένος στο σωστό σημείο και να κινείται απολύτως ευθυγραμμισμένος με το Μεγάλο Αυτί, για να «πλαστογραφήσει» το σήμα. Κάτι τέτοιο θεωρήθηκε αδύνατο.
Και κάπως έτσι, διά της εις άτοπον απαγωγής, η επικρατέστερη θεωρία είναι ότι επρόκειτο για μήνυμα από εξωγήινους. Σύμφωνα με αυτήν, η ακολουθία αναπαριστά μια τεράστια έκλυση ενέργειας, πολλά έτη φωτός μακριά, που θα μπορούσε να προέρχεται από κάποιο «λέιζερ», το οποίο εξωγήινοι έστρεψαν προς τη Γη, στη δική τους αναζήτηση για τα μυστικά του σύμπαντος.
Ενισχυτικό αυτής, ότι η συχνότητα του σήματος Wow! (1,42 GHz) είναι πάρα πολύ κοντά στη «γραμμή του υδρογόνου» (τη συχνότητα που αντηχεί το υδρογόνο). Σε συνδυασμό με το δεδομένο ότι το υδρογόνο είναι το πιο κοινό στοιχείο στο σύμπαν, οι ειδική υποστηρίζουν ότι, αν υπάρχει εξωγήινη ζωή, αυτό θα επέλεγε για να επιχειρήσει να επικοινωνήσει μαζί μας. Ένα ακόμα επιχείρημα των υποστηρικτών της θεωρίας είναι ότι δεν υπάρχουν φυσικές πηγές ραδιοκυμάτων κοντά στην τοποθεσία από την οποία προέρχονταν το σήμα Wow!.
Τα τελευταία χρόνια προέκυψε μια ακόμα εκδοχή. Αναζητώντας μια λύση στο μυστήριο ο αστρονόμος Αντόνιο Πάρις, κατέληξε στο ότι η πηγή του σήματος θα μπορούσε να είναι είτε ο κομήτης 266P/Christensen, είτε ο κομήτης P/2008 Y2 (Gibbs), οι οποίοι μέχρι το 2006 και 2008 αντίστοιχα μας ήταν άγνωστοι.
Οι κομήτες είναι ύποπτοι, καθώς έχει παρατηρηθεί ότι περιβάλλονται από νέφη αέριου υδρογόνου, τα οποία έχουν διάμετρο εκατομμυρίων χιλιομέτρων. Υπολόγισε ότι το 1977 και οι δύο αυτοί κομήτες πέρασαν κοντά από την περιοχή του αστρικού συστήματος Χι Τοξότη και θα μπορούσαν να ευθύνονται για τις μετρήσεις του σήματος Wow!.
Στόχος του Πάρις είναι πλέον να συγκεντρώσει τους πόρους που θα του επιτρέψουν να αγοράσει ότι απαιτείται για να παρατηρήσει τους δύο κομήτες όταν θα περάσουν από περιοχή που είναι εύκολα παρατηρήσιμη.
Έχει υπολογίσει ότι το επόμενο πέρασμα του κομήτη P/2008 Y2 (Gibbs) από εκείνο το σημείο θα είναι στις 7 Ιανουαρίου του 2018. Η θεωρία του πάντως δεν έχει γίνει αποδεκτή από το μεγαλύτερο μέρος της αστροφυσικής κοινότητας.
Στα χρόνια που ακολούθησαν την ανακάλυψή του Wow!, οι επιστήμονες συνεχίζουν να παρατηρούν εκείνο το κομμάτι του ουρανού, αλλά παρά τις επίπονες προσπάθειές τους δεν έχουν καταφέρει να εντοπίσουν άλλα σήματα με την ίδια προέλευση.
Για κάποιους αυτό είναι η απόδειξη ότι πίσω από το Wow! δεν κρύβονται εξωγήινοι, υποστηρίζοντας ότι μια μορφή ζωής με νοημοσύνη θα έστελνε ένα συνεχόμενο ή επαναλαμβανόμενο σήμα. Δεν θα μπορούσαν ωστόσο να έχουν και εκείνοι τις ίδιες… ανησυχίες με τον Στίβεν Χόκινγκ; Στο κάτω κάτω, κι εμείς, όταν στείλαμε παρόμοιο σήμα, το κάναμε για μία και μοναδική φορά.
Ίσως, αυτή τη στιγμή, στο γαλαξία μας να είναι σε εξέλιξη ένα «παιχνίδι» σαν αυτό της γάτας με του ποντικού. Χωρίς όμως κανείς από τους δύο να γνωρίζει ποιος είναι η γάτα και ποιος ο ποντικός!