Δεν την αντιλαμβάνεσαι πάντα διότι είναι καμουφλαρισμένη όσο καμία άλλη ουσία. Η ζάχαρη βρίσκεται σχεδόν σε όλα τα έτοιμα προϊόντα που καταναλώνουμε, από τα αρτοποιήματα και τα δημητριακά μέχρι τα κράκερ και τους χυμούς. Αρκετά φαινομενικά αθώα τρόφιμα είναι φορτωμένα με κρυμμένα σάκχαρα, όπως το ψωμί, οι σάλτσες ζυμαρικών και σαλάτας και οι έτοιμες σούπες.
Έτσι, είναι πολύ πιθανό να καταναλώνουμε περισσότερη ζάχαρη απ’ ότι πιστεύουμε. Παρόλο που απαιτείται τα ολικά σάκχαρα να παρατίθενται στον κατάλογο με τα συστατικά στις νέες ετικέτες των τροφίμων, τα πρόσθετα σάκχαρα δεν καταχωρούνται ξεχωριστά και έτσι δεν υπάρχει τρόπος να περιγραφεί η ποσότητα σακχάρων που υπάρχει στις τροφές και το ποσό που έχει προστεθεί κατά την επεξεργασία.
Το θέμα βέβαια δεν είναι να απαλλάξουμε τον οργανισμό μας από την «κρυμμένη» ζάχαρη που καταναλώνει, αλλά πρωτίστως από τη… φανερή. Δεν είναι μόνο ο διαβήτης και η παχυσαρκία που συνδέονται με αυτήν, αλλά και μια σειρά άλλων αρνητικών παρενεργειών, που υποβαθμίζουν δραστικά το επίπεδο ποιότητας ζωής. Η πρόωρη γήρανση του δέρματος, η αϋπνία και η προβληματική σεξουαλική δραστηριότητα είναι κάποιες από αυτές. Η εθιστική δράση της ζάχαρης καταντάει πολλούς ανθρώπους εξαρτημένους απ’ αυτήν, αλλά η πλειονότητα των ανθρώπων που υπόκεινται σε έναν τέτοιου είδους εθισμό δεν συνειδητοποιούν έγκαιρα ότι γαντζώνονται πάνω της.
Εσείς ξέρετε αν είστε εθισμένοι από το δεύτερο χειρότερο είδος… λευκής «σκόνης» του πλανήτη; Υπάρχουν κάποια σημάδια ικανά να «προδώσουν» μια τέτοια σχέση.
1. Γήρανση του δέρματος και ακμή
Μελέτες δείχνουν ότι η υπερβολική κατανάλωση ζάχαρης προκαλεί μακροχρόνια βλάβη στις πρωτεΐνες του δέρματος, το κολλαγόνο και την ελαστίνη, οδηγώντας σε πρόωρες ρυτίδες και γήρανση!
Επίσης, η διαρκής έκρηξη της ακμής είναι μια σημαντική ένδειξη ότι υπάρχει υπερβολική ποσότητα ζάχαρης στη διατροφή.
Η μεγάλη πρόσληψη της συμβάλλει σε μια ανισορροπία των γυναικείων ορμονών της εμμηνόρροιας και μπορεί να οδηγήσει σε ακμή κατά μήκος της γνάθου.
Μια μελέτη του πανεπιστημιακού νοσοκομείου της Ζυρίχης το 2011 απέδειξε επιπλέον ότι η ζάχαρη προκαλεί μια φλεγμονή, που με τη σειρά της ευθύνεται για την εμφάνιση σπυριών.
Οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι με την κατανάλωση ενός κουταλιού ζάχαρης την ημέρα, τα επίπεδα φλεγμονής αυξήθηκαν κατά 87%, ενώ με δύο κουταλιές ημερησίως κατά 105%.
2. Εξασθένιση της γεύσης
Υπάρχουν περίπου 10.000 γευστικοί κάλυκες στην πάνω επιφάνεια της γλώσσας. Όταν αυτοί προσαρμοστούν και συνηθίσουν σε υψηλά επίπεδα σακχάρου, η αίσθηση τους εξασθενίζεται με την πάροδο του χρόνου.
Η ανοχή στη ζάχαρη αυξάνεται με κάθε δάγκωμα ενός παγωμένου ντόνατς, ώστε εξελικτικά ένα φαγητό να πρέπει να είναι πιο γλυκό για να εκληφθεί έστω ως γλυκό από τα αισθητήρια της γλώσσας.
«Η ζάχαρη είναι σαν ένα ναρκωτικό, καθώς συνεχίζει να χρειάζεται όλο και περισσότερη ζάχαρη για να φτάσει στο ίδιο επίπεδο που είχε αρχικά. Έτσι, κάτι που φαινόταν στην αρχή σούπερ γλυκό καταλήγει να έχει φυσιολογική γεύση», δηλώνει η διατροφολόγος Λορέν Κίρνεϊ.
3. Συμπτώματα στέρησης
Έχει αποδειχτεί ότι τα τρόφιμα με υψηλή περιεκτικότητα σε ζάχαρη ενεργοποιούν το μονοπάτι ανταμοιβής στον εγκέφαλο, απελευθερώνοντας ντοπαμίνη, παρόμοια με αυτή των εθιστικών φαρμάκων.
Φαίνεται έτσι ότι μέχρι ενός ορισμένου σημείου, η έλξη που νιώθουμε για την ζάχαρη προσομοιάζει με εθισμό, και ότι η φυσική αντίδραση στην ξαφνική απομάκρυνση της ζάχαρης από την διατροφή μας μπορεί πραγματικά να αποτελεί συμπτώματα συνδρόμου στέρησης. Ο εγκέφαλος λειτουργεί δημιουργώντας μονοπάτια χημικών και ηλεκτρικών σημάτων, τα οποία σηματοδοτούν σκέψεις, αισθήματα και φυσικές αντιδράσεις. Η ανθρώπινη έλξη για την ζάχαρη εγκαθίσταται με το ίδιο εγκεφαλικό μονοπάτι, όπως και ο εθισμός σε άλλες χημικές ουσίες, όπως π.χ. τα ναρκωτικά.
Τα συμπτώματα στέρησης της ζάχαρης είναι ίσως η πιο σαφής ένδειξη ότι κάποιος έχει εθιστεί στη ζάχαρη. Οι εναλλαγές της διάθεσης και η ευερεθιστότητα μπορεί για κάποιους να συνοδεύονται και από πονοκεφάλους, ναυτία και κόπωση. Σε πολλές περιπτώσεις τα συμπτώματα στέρησης ζάχαρης είναι αποτέλεσμα μιας τυχαίας αποχής από τη ζάχαρη για ένα χρονικό διάστημα, λόγω άλλων συνθηκών. Πολλοί σ’ αυτή την κατάσταση θα καταναλώσουν περιστασιακά πολύ περισσότερη ζάχαρη απ’ ό,τι πριν από την περίοδο της αποχής κι αυτό είναι ένα ακόμα σύμπτωμα πιθανού εθισμού στη ζάχαρη.
Έρευνα σε ποντίκια παρέχει αποδείξεις ότι η επιθυμία για τις γλυκές γεύσεις έχει την δυνατότητα να προχωρήσει από μια απλή έλξη σε μια πραγματική χημική εξάρτηση παρόμοια με τον εθισμό στα ναρκωτικά.
4. Εξασθένιση ανοσοποιητικού συστήματος
Η μεγάλη κατανάλωση ζάχαρης αποδυναμώνει τα κύτταρα του ανοσοποιητικού συστήματος που προσβάλλουν τα βακτήρια, σύμφωνα με μελέτη του web-κολοσσού για την υγεία και την ποιότητα ζωής «WedMD».
Το έργο των κυττάρων να επιτεθούν σε επιβλαβή μικρόβια και να κρατήσουν το σώμα υγιές γίνεται πολύ πιο δύσκολο όταν επιβραδυνθούν από τροφές με υψηλό δείκτη σακχάρων. Περίπου το 70% του ανοσοποιητικού συστήματος βρίσκεται στο πεπτικό σύστημα και υποστηρίζεται από υγιή βακτήρια.
«Μια δίαιτα με υψηλή περιεκτικότητα σε ζάχαρη, όμως, θα ταΐσει τα λιγότερο επιθυμητά βακτήρια και ένζυμα, επηρεάζοντας κατά συνέπεια την καλή λειτουργία του ανοσοποιητικού συστήματος».
5. Αϋπνία
Τα προβλήματα ύπνου είναι μια άλλη ένδειξη ότι είναι καιρός να μειώσουμε την πρόσληψη ζάχαρης.
Εάν η ζάχαρη καταναλώνεται ακριβώς πριν από τον ύπνο, είναι πιο δύσκολο να κοιμηθεί κάποιος διότι η ζάχαρη είναι υδατάνθρακας και ο υδατάνθρακας ενέργεια.
Η «ευτυχισμένη ορμόνη μας», η σεροτονίνη παράγεται σε μεγάλο βαθμό στο έντερο και είναι απαραίτητη για την παραγωγή μελατονίνης την «ορμόνη χαλάρωσης», που συμβάλλει αποφασιστικά σε έναν καλό ύπνο.
6. Χαμηλή σεξουαλική δραστηριότητα
Τα υψηλά επίπεδα ζάχαρης στην κυκλοφορία του αίματος βοηθούν να κλείσει ένα γονίδιο υπεύθυνο για την παραγωγή ορμονών του φύλου, προκαλώντας πτώση της λίμπιντο.
Άνδρες με υπερβολική ζάχαρη στην κυκλοφορία του αίματος μπορεί να αναπτύξουν στυτική δυσλειτουργία, σύμφωνα με μελέτη του John Hopkins το 2005.
Η μελέτη διαπίστωσε επίσης ότι το 50%-75% των ανδρών με διαβήτη είχαν στυτική δυσλειτουργία, τρεις φορές υψηλότερη από τους μη διαβητικούς άνδρες.
7. Έλλειψη ενέργειας
Η ζάχαρη απορροφά ενέργεια από το σώμα και η επιστημονική ονομασία που έχει δοθεί σε ένα ακραίο τέτοιο φαινόμενο είναι η υπογλυκαιμία.
Η γλυκόζη είναι απαραίτητη για την παραγωγή ενέργειας σε όλο το σώμα, ωστόσο είναι σημαντικό να διατηρήσουμε ισορροπημένα τα επίπεδα σακχάρου, σε αντίθεση με το να βιώνουμε το ζενίθ και το ναδίρ που διενεργείται όταν επιδιδόμαστε διαρκώς σε ζαχαρούχα σνακ.
Μετά την κατανάλωση ζάχαρης, το πάγκρεας απελευθερώνει ινσουλίνη για να βοηθήσει στη μεταφορά της γλυκόζης στα κύτταρα, πράγμα που σημαίνει ότι μπορεί να βιώσουμε μια βιασύνη για την κατανάλωση ενέργειας.
Μόλις εξαντληθεί, ελλοχεύει ο κίνδυνος μιας βουτιάς στην ενέργεια, καθώς το σώμα απαιτεί περισσότερη ζάχαρη για να ξεκινήσει τον κύκλο ξανά. Δεν είναι δύσκολο να φανταστεί κανείς ότι όσο υψηλότερη είναι η κορυφή ζάχαρης, τόσο πιο ακραία θα είναι η ποσότητα ζάχαρης που θα ακολουθήσει.
8. Χαλασμένα δόντια
Οι οδοντίατροι και οι γονείς πάντοτε προειδοποιούν τα μικρά παιδιά ότι τα γλυκά θα σαπίσουν τα δόντια. Δεν είναι αστικός μύθος, αλλά πραγματικότητα.
Τα μαργαριταρένια λευκά δόντια, όπως αυτά των μικρών παιδιών, είναι περισσότερο εκτεθειμένα σε τερηδόνα όταν υπάρχει μεγαλύτερη πρόσληψη ζάχαρης.
Σύμφωνα με το Εθνικό Ινστιτούτο Οδοντικής και Κρανιοφυσιολογικής Έρευνας (NICDR), τα βακτήρια στο στόμα τρέφονται με σάκχαρα που δημιουργούν επιβλαβή οξέα. Αυτά τα οξέα καταστρέφουν το σμάλτο των δοντιών. Οι κοιλότητες σχηματίζονται από τα οξέα που δημιουργούν μια βακτηριακή λοίμωξη που δημιουργεί μια τρύπα στο δόντι.
Είναι σημαντικό να βουρτσίζουμε αφού τρώμε γλυκά γεύματα για να απαλλάξουμε το στόμα μας από τα εναπομείναντα σάκχαρα.
9. Φαινομενικά αδικαιολόγητα φουσκώματα
Ένας κοινός τύπος ζάχαρης είναι η φρουκτόζη, η οποία απαντάται στα μήλα και τα ροδάκινα, καθώς και γλυκαντικά όπως σιρόπι καλαμποκιού υψηλής φρουκτόζης.
Οι ειδικοί υποστηρίζουν ότι η ουσία είναι υπεύθυνη για τον πονόκοιλο και το φούσκωμα, επειδή η φρουκτόζη δεν απορροφάται εύκολα από το σώμα.
Τα λιγότερο επιθυμητά βακτήρια και ένζυμα είναι αυτά που παράγουν αέρια όταν ζυμώσουν το φαγητό στο παχύ έντερο.
Τα κακά βακτήρια αγαπούν ιδιαίτερα την κατανάλωση σακχάρων, ενώ τα ευεργετικά bifidobacteria, που αγαπούν τα λαχανικά, δεν πιστεύεται ότι παράγουν αέρια.
10. Αύξηση βάρους
Όταν το σώμα συγκεντρώνει πάρα πολύ ζάχαρη, αποθηκεύεται για να μετατραπεί αργότερα σε ενέργεια.
Αλλά αν η ζάχαρη δεν χρησιμοποιείται ως ενέργεια, απλά γίνεται λίπος και κρέμεται γύρω από ανεπιθύμητες περιοχές όπως το στομάχι.
Ορισμένα ολόκληρα τρόφιμα έχουν υψηλά επίπεδα φυσικής ζάχαρης, όπως τα μήλα, αλλά διαθέτουν καλά επίπεδα ινών για να βοηθήσουν στη διάσπαση των αποβλήτων. Οι μεταποιημένες τροφές, εκτός του ότι είναι φορτωμένες με ζάχαρη, δεν έχουν υψηλά επίπεδα ινών.
Αυτό σημαίνει ότι η ζάχαρη μετατρέπεται σε λίπος και δεν υπάρχει τίποτα που να απαλλάσσει το σώμα από τα απόβλητα, πράγμα που οδηγεί σε αύξηση βάρους.