Ανήλικος τουρίστας φτάνει στον προορισμό του, παρκάρει τα πράγματα του στο ξενοδοχείο και φεύγει καρφί για να βρέξει το λαρύγγι του σε ένα από τα μπαράκια της πόλης. Προς έκπληξη του, ζητείται η ταυτότητά του, έστω και αν έχει ακούσει τόσα για την αίσθηση ελευθερίας που αποπνέει αυτή η χώρα σε συγκεκριμένου είδους καταχρήσεις. Μια μπυρίτσα ζήτησε μόνο, όχι το ελεύθερο να… φουμάρει. «Όχι, εδώ δεν γίνεται. Απαγορεύεται από το νόμο το αλκοόλ έως τα 18. Στο ακριβώς απέναντι μπαρ μπορείς να πιεις», του λέει ο μπάρμαν, δείχνοντας του που πρέπει να πάει. Σαστισμένος στρίβει το βλέμμα, διαπιστώνοντας ότι το μπαρ που του έχει υποδείξει είναι όντως ακριβώς απέναντι. «Μα πως…;»
«Εδώ είναι Ολλανδία», συνεχίζει ο μπάρμαν. «Αν περάσεις αυτή τη διαχωριστική γραμμή, η μπύρα και το κρασί επιτρέπεται από τα 16. Διότι εκεί είναι Βέλγιο»!
Δεν πρόκειται για μια ιστορία ευφάνταστου ταξιδιώτη, αλλά για ένα διάλογο που de facto έχει διαμειφθεί στην πόλη Μπάαρλε, στα σύνορα της Ολλανδίας με το Βέλγιο.
H γεωπολιτική «ανωμαλία» που καταγράφεται εκεί είναι μοναδική στο είδος της. Πρόκειται για την πόλη που τα σύνορα ανάμεσα σε δύο χώρες περνούν μέσα από τα σπίτια, αλλά και από το ίδιο το δημαρχείο της!
Το πιο εύκολο πράγμα του κόσμου εκεί είναι να πατήσεις ταυτόχρονα με τα δύο πόδια σου σε δύο διαφορετικές χώρες. Καθόλου απίθανο δε, να κοιμάσαι στην Ολλανδία και στο ίδιο σπίτι, τα παιδιά σου, να κοιμούνται στο Βέλγιο…
Το Μπάαρλε είναι στο μεγαλύτερο τμήμα του ολλανδικό και τα 76 τετραγωνικά χιλιόμετρα στα οποία εκτείνεται ονομάζονται Μπάαρλε-Νασάου. Τα μόλις 7,5 τετρ. χλμ. βελγικής γης είναι γνωστά ως Μπάαρλε-Χέρτογκ.
Η πόλη – υβρίδιο έχει τις ρίζες του στον Μεσαίωνα, τότε που κομμάτια γης διανέμονταν ανάμεσα σε δύο ντόπιες αριστοκρατικές οικογένειες. Όταν το Βέλγιο διακήρυξε την ανεξαρτησία του από την Ολλανδία, το 1831, οι δύο πλέον χώρες είχαν να διαχειριστούν ένα δυσεπίλυτο γεωπολιτικό πρόβλημα.
Ήταν όμως τόσο μπερδεμένο, που τα καθεστώτα που ακολούθησαν, απέφυγαν να βρουν πραγματική λύση. Τα σύνορα δεν οριστικοποιήθηκαν παρά το 1995, όταν το τελευταίο κομμάτι της περιβόητης «no man’s land» δόθηκε στο Βέλγιο.
Σχεδόν τα 3/4 των περίπου 9.000 κατοίκων της πόλης είναι Ολλανδοί, οι περισσότεροι όμως έχουν αποκτήσει με τα χρόνια διπλή υπηκοότητα και δύο διαβατήρια.
Στο δρόμο και τα πεζοδρόμια τα σύνορα αποτυπώνονται με λευκούς σταυρούς και η εδαφική κυριότητα της κάθε χώρας απεικονίζεται με τη σήμανση NL (Netherlands) από τη μία πλευρά και Β (Belgium) από την άλλη.
Η γραμμή των συνόρων σημαίνει ότι κάποια κτίρια – και φυσικά σπίτια – μοιράζονται σε δύο χώρες. Για αυτές τις περιπτώσεις, εφαρμόζεται η πολιτική voordeurregel («κανόνας της πόρτας): η διεύθυνσή τους βρίσκεται στη χώρα που περιέχει την μπροστινή πόρτα τους. Εξαίρεση αποτελεί μια κατοικία στην οδό Loveren, καθώς περιέχει δύο μπροστινές πόρτες, μία βελγικής και μία ολλανδικής «απόχρωσης»!
Αυτό βέβαια συνέβη από τον ιδιοκτήτη για να εκμεταλλευτεί ένα κενό νόμου και να παρακάμψει την ολλανδική δημοτική αρχή, που δεν του έδινε οικοδομική άδεια για να ανακατασκευάσει το σπίτι του.
Η νομοθεσία του Βελγίου αναφορικά με τον οικοδομικό σχεδιασμό είναι λιγότερο περιοριστική απ’ αυτή της Ολλανδίας κι έτσι υπάρχουν πλεονεκτήματα για όποιου η εξώπορτα του σπιτιού «βλέπει» σε βελγικό έδαφος. Ο συγκεκριμένος τοποθέτησε μια δεύτερη εξώπορτα, κολλητά στην πρώτη αλλά στην άλλη πλευρά των συνόρων.
Έτσι, πλέον, με δύο εισόδους στο ίδιο κτίριο, το ένα από τα δύο διαμερίσματα του σπιτιού λογίζεται ως βελγικό. Φήμες που θέλουν τον πονηρό κύριο να έχει ελληνικές ρίζες δεν έχουν επιβεβαιωθεί…
Το συγκεκριμένο σούπερ-μάρκετ είναι ένα από τα πολλά κτίρια που έχουν χτιστεί πάνω στα σύνορα
Αντίστοιχης νοτιοευρωπαϊκής λογικής μοιάζει και η ιδέα αυτών που κατασκεύασαν μια τράπεζα ακριβώς πάνω στα σύνορα. Το νομικό πλαίσιο των δύο χωρών στη φορολογία είναι διαφορετικό κι έτσι συμβαίνει κάτι πολύ απλό, όταν πέφτει «σύρμα» για επίσκεψη φοροελεγκτή. Ανάλογα με την εθνικότητα του, τα απαραίτητα έγγραφα μεταφέρονται από τη μία πλευρά του κτιρίου στην άλλη!
Στο Μπάαρλε τα περισσότερα σπίτια φέρουν και την αντίστοιχη σημαία για το σχετικό προσδιορισμό, ενώ κάτι ανάλογο συμβαίνει στο Δημαρχείο. Η συνοριακή γραμμή περνά μέσα από την αίθουσα συνεδριάσεων του δημοτικού συμβουλίου και πάνω στο τραπέζι της δεσπόζουν δύο σημαιάκια.
Παλαιότερα δεν έλειπαν οι προστριβές ανάμεσα σε Ολλανδούς και Βέλγους – οι καυγάδες ήταν ρουτίνα ιδίως ανάμεσα σε μαθητές – καθώς είναι γνωστή και η τάση ορισμένων Ολλανδών να αντιμετωπίζουν με υπεροψία τους γείτονές τους.
Τα τελευταία χρόνια ωστόσο η ανάγκη για συνεργασία έχει γεφυρώσει τις διαφορές, προς τον κοινό στόχο της ευημερίας. Λόγω ακριβώς της μοναδικότητας τους, τα Μπάαρλε Νασάου και Μπάαρλε Χέρτογκ έχουν μεγάλα οφέλη από τον τουρισμό. Ο αριθμός των καταστημάτων, των ξενοδοχείων και των καφέ παραπέμπει σε μια πόλη 40.000 κατοίκων.
Όχι πάντως ότι και σε αυτό το επίπεδο δεν παρατηρούνται κάποιες… ανωμαλίες.
Αν ο ανήλικος της ιστορίας μας επισκεφτεί κυριακάτικα ένα ολλανδικό μπαρ, δεν πρόκειται να βρει πουθενά το… δίκιο του. Διότι ενώ τα ολλανδικά καταστήματα λειτουργούν κανονικά την Κυριακή, τα βελγικά παραμένουν κλειστά!