Γράφει ο Νίκος Τσώτας
Ήταν ο πρώτος αθλητής που αποτέλεσε το κεντρικό πρόσωπο καμπάνιας και στηρίχτηκε πάνω του μια ολόκληρη εταιρία. Αυτή η εταιρία, όπου εκείνη την περίοδο δεν ήταν τόσο γνωστή, είχε το όνομα ΝΙΚΕ κι έκανε τότε τις πρώτες τις επενδύσεις στο χώρο του αθλητισμού.
Με αυτή τη συνεργασία δημιουργήθηκαν τα Air Jordan I, τα πρώτα παπούτσια που ήταν σχεδιασμένα αποκλειστικά για το μπάσκετ και ξεχώριζαν για την καινοτομία τους και την μοναδικότητά τους.
Όμως τα πράγματα δεν ήταν τόσο ρόδινα και δεν κύλησαν καθόλου ομαλά. Πίσω από αυτή την συμφωνία κρύβεται μια ιδιαιτέρως ενδιαφέρουσα ιστορία με πρωταγωνιστή τον Σόνι Βακάρο, οποίος είχε οραματιστεί μια επαναστατική ιδέα για την εποχή του, την συνύπαρξη του μπάσκετ με το μάρκετινγκ.
Ήταν ο άνθρωπος που πίστεψε όσο κανένας άλλος το νούμερο 3 των ντραφτ του 1984 και πόνταρε όλη του τη ζωή σε αυτά τα παπούτσια όταν κανένας άλλος δεν έβαζε το χέρι του στη φωτιά.
Πώς έφτασε ο Βακάρο στη Nike
Ο Σόνι Βακάρο γεννήθηκε στις 23 Σεπτεμβρίου του 1939 στην Πενσυλβάνια κι ήταν ένας μάνατζερ που είχε οραματιστεί την είσοδο του μάρκετινγκ στα εγχώρια του μπάσκετ. Ήταν ένα έξυπνο και διορατικό άτομο, όπου μόλις σε ηλικία 24 ετών ίδρυσε το «Ντόμπερ Νταν Ράουντμπολ Κλάσικ», ένα από τα πρώτα τουρνουά μπάσκετ για επίλεκτους παίκτες λυκείου.
Το τουρνουά μπορεί αρχικά να είχε φιλανθρωπικό σκοπό όμως γρήγορα διαπίστωσε ότι πίσω από όλο αυτό θα μπορούσε να στηθεί μια καλά σχεδιασμένη επιχείρηση. Γρήγορα ο Βακάρο εκμεταλλεύτηκε το τουρνουά προσελκύοντας τους κορυφαίους προπονητές και παίκτες δημιουργώντας σχέσεις και διασυνδέσεις.
«Το Ντράπερ Νταν μου άνοιξε πόρτες», είχε δηλώσει ο ίδιος, οποίος με τις σχέσεις που είχε αποκτήσει εισήλθε για τα καλά στο χώρο του μπάσκετ και σύστηνε σιγά σιγά το μάρκετινγκ. Το τουρνουά του είχε αποκτήσει τόσο μεγάλη φήμη κι είχε εκτοξεύσει τη φήμη του Βακάρο, όπου 13 χρόνια αργότερα (1977) επισκέφτηκε τα γραφεία της Νike στο Όρεγκον για να υλοποιήσει και να προωθήσει την ιδέα του πάνω σε ένα καινοτόμο παπούτσι. Ο Ρομπ Στράσερ, υψηλόβαθμο στέλεχος της Νike, ήταν ο μοναδικός που τον εμπιστεύτηκε εξαιτίας των διασυνδέσεων του με γνωστά ονόματα και πίστευε ότι αυτό θα τον βοηθούσε.
Χωρίς να χάσει χρόνο ο Βακάρο υπέγραψε συμβόλαια με προπονητές κορυφαίων πανεπιστημίων όπως το Τζόρτζταουν, το Αϊόνα και το UNLV και τους έκοβε μια επιταγή για να φοράνε τα παπούτσια της ΝΙΚΕ οι παίκτες τους.
Όλοι αναρωτήθηκαν εάν αυτό συνέφερε την εταιρία αλλά ο Βακάρο ήταν πολλά βήματα μπροστά κι ήξερε ότι για να φτάσει στην κορυφαία λίγκα δηλαδή το ΝΒΑ, θα έπρεπε αρχικά να διαφημίσει και να ρίξει χρήματα στο αμερικάνικο ερασιτεχνικό μπάσκετ.
Τα πρώτα ελπιδοφόρα αποτελέσματα της προσπάθειας του Βακάρο εμφανίστηκαν σε ένα χρόνο, όπου το 1978 εξώφυλλο o Λάρι Μπερντ του Ιντιάνα Στέιτ εμφανίστηκε με ένα ζευγάρι της Νike.
Αυτή ήταν μια απλή κροτίδα από τον ντόρο που θα προκαλούσε αργότερα ο Βακάρο με τη Νike.
Η κρυφή ιστορία πίσω από τη συμφωνία και τη δημιουργία του Air Jordan I
Όλα ξεκίνησαν το 1982, όταν ο Σόνι Βακάρο παρευρέθηκε στο Φάιναλ Φορ της Νέας Ορλεάνης στο οποίο συμμετείχε κι η ομάδα του Μάικλ Τζόρνταν, Νορθ Καρολάϊνα. Το βλέμμα του στράφηκε αμέσως σε ένα ψηλόλιγνο πιτσιρικά που σούταρε με τέλειο στυλ και το άλμα του έμοιαζε σαν να πετούσε.
«Αυτός ο παίκτης θα φτάσει πολύ ψηλά», ψιθύριζε ο Βακάρο, οποίος στο πρόσωπο του Τζόρνταν έβλεπε τον καταλληλότερο για να διαφημίσει τα παπούτσια του. Παρότι ο Ντιν Σμιθ (προπονητής του Νορθ Καρολάινα) είχε συμβόλαιο με την Converse για να προωθούν οι παίκτες του τα συγκεκριμένα παπούτσια και ο Τζόρνταν είχε λατρεία για την Adidas, ο Βακάρο δεν τα έβλεπε σαν εμπόδια αλλά σαν μια δοκιμασία που γνώριζε ότι θα βγει νικητής. Ήταν αποφασισμένος να θυσιάσει όλα τα λεφτά που είχε προϋπολογίσει η Νike (2,5 εκατ. δολάρια) για να μοιράσει σε διάφορους ανερχόμενους παίκτες όπως τον Σαμ Μπούι (νούμερο 2 στα ντραφτ από το Πόρτλαντ) και τον Τσαρλς Μπάρκλει, για ένα κολεγιόπαιδο που δεν τον γνώριζε κανείς και βρισκόταν ακόμη στο τρίτο έτος.
«Δώστε όλα τα λεφτά σε αυτό το παλικάρι. Δώστε τα όλα στον Τζόρνταν», έλεγε χαρακτηριστικά ο Βακάρο που πίστευε ότι το μάρκετινγκ των αθλητικών παπουτσιών θα πήγαινε ένα επίπεδο πάνω μαζί του. Θυσιάζοντας την ίδια τη δουλειά του και το μέλλον μιας ολόκληρης εταιρίας, ο Βακάρο είχε ακόμη ένα εμπόδιο να ξεπεράσει για να φτάσει πιο κοντά στο όραμά του.
Έπρεπε να πείσει τον «δύσκολο» ιδιοκτήτη της Νike Φιλ Νάιτ, να εμπιστευτεί τα λεφτά του σε ένα πρόσωπο που ήταν άγνωστο στο ευρύ κοινό. Όμως με την εξυπνάδα και την ετοιμολογία του ο Βακάρο μπορούσε να καταφέρει τον οποιοδήποτε και αναλύοντας τις ιδέες του σε μια συνάντηση που είχαν κατά τη διάρκεια των Ολυμπιακών Αγώνων του Λος Άντζελες, εξασφάλισε την έγκριση του Νάιτ ανοίγοντας το δρόμο προς την επιτυχία. Τον Αύγουστο του 1984 ο Ρομπ Στράσερ και ο Πίτερ Μουρ, οποίος ήταν ο σχεδιαστής της Nike, συναντήθηκαν με τον μάνατζερ του Τζόρνταν, Ντέιβιντ Φολκ, για να προτείνουν τις ιδέες τους όσον αφορά τη σειρά παπουτσιών που θα είχαν την υπογραφή του Τζόρνταν.
Εκεί αποφασίστηκε η ονομασία των παπουτσιών. Τον ίδιο μήνα ο Βακάρο επιχείρησε να γνωρίσει την οικογένεια του Τζόρνταν και τον ίδιο για να του αποκαλύψει το πόσο σημαντικός θα γινόταν για τη Nike και πόσο θα τον ωφελούσε το ενδεχόμενο συμφωνίας.
Εκείνη την εποχή είχαν αρχίσει να εμφανίζονται αρκετοί πολυδιαφημισμένοι μαύροι αθλητές στην Αμερική όπως ο Μπιλ Ράσελ, ο Γούιλτ Τσάμπερλειν, ο Μοχάμεντ Αλί χωρίς να αποτελεί κανένας το πρόσωπο που θα στηριζόταν μια ολόκληρη εταιρία πάνω τους. Κάτι τέτοιο είχε ονειρευτεί η Nike για τον Τζόρνταν αλλά ο ίδιος αδιαφορούσε ζητώντας από τον Βακάρο ένα αυτοκίνητο.
Δεν είχε συνειδητοποιήσει το μέγεθος της συμφωνίας. «Αν υπογράψεις αυτό το συμβόλαιο, θα μπορείς να αγοράσεις ότι αμάξι γουστάρεις», ήταν η απάντησή του. Ο Τζόρνταν είχε μαγευτεί από την Adidas με αποτέλεσμα ο μάνατζέρ του να συζητήσει με την συγκεκριμένη εταιρία και την Converse για να δει τι είχαν να προσφέρουν για τον πελάτη του.
Οι προτάσεις τους δεν πλησίαζαν σε κανένα σημείο την προσφορά της Nike όπου ήταν εξωπραγματική για τα δεδομένα της εποχής. Σημαντικός παράγοντας για την συμφωνία διατέλεσε η Ντελόρις Τζόρνταν, μητέρα του Μάικλ, η οποία πείστηκε να εμπιστευτεί στα χέρια του Βακάρο την εμπορική τύχη του γιου της.
Μια γυναίκα που ξεχώριζε για τον δυναμισμό της και ήξερε να αντιμετωπίζει άψογα κρίσιμες καταστάσεις που αφορούσαν τον Μάικλ. Αυτό αποδείχτηκε όταν τον παρότρυνε να υπογράψει με τη Nike καθώς γνώριζε ότι θα άλλαζε η ζωή τους.
Η κρίσιμη συνάντηση έγινε στο Όρεγκον παρουσία του Βακάρο, υψηλόβαθμων στελεχών της εταιρίας, του Φιλ Νάιτ και της μητέρας του. Ο Τζόρνταν άκουσε τις ιδέες για τη σειρά παπουτσιών του και αμέσως αντέδρασε: «Το κόκκινο είναι το χρώμα του διαβόλου, μακάρι τα παπούτσια να είναι πλημμυρισμένα με το γαλάζιο του ουρανού», αναφέροντας φυσικά στα χρώματα της κολεγιακής του ομάδας.
Μέχρι και την τελευταία στιγμή με έναν τυπικό έλεγχο η Nike θα έπρεπε να αποσύρει την πρότασή της καθώς το ρίσκο ήταν μεγάλο και η συμφωνία έδειχνε να οδηγεί προς τον γκρεμό. Ο Τζόρνταν συνέχισε να ζητάει το αυτοκίνητο αποδεικνύοντας ότι η αφέλεια της ηλικίας του δεν τον άφηνε να αντιληφθεί την κατάσταση, με τον Βακάρο να του απαντάει με απόλυτη ειλικρίνεια: «Μάικλ θα σε στηρίξουμε με όλες μας τις δυνάμεις. Εγώ ρίσκαρα τη δουλειά μου. Η Nike το μέλλον της. Αν δεν τα καταφέρουμε πάμε για φούντο».
Τα λόγια αυτά άγγιξαν τον Μάικλ και την μητέρα του που πίστεψαν στο Βακάρο και τους έκανε συνεταίρους του και όχι απλούς πελάτες. Ήξεραν ότι η προσωπικότητα και το ταλέντο του τον καθιστούσαν το κατάλληλο πρόσωπο για να κάνει δυναμική είσοδο η Nike στην αγορά.
Το κέρδος των δύο πλευρών
Αυτή η συμφωνία πρόσφερε πολλά περισσότερα από τα χρήματα που θα αποκόμιζε από τους Μπουλς καθώς μόλις κατέκτησε το χρυσό μετάλλιο στους Ολυμπιακούς του Λος Άντζελες υπέγραψε επταετές συμβόλαιο αξίας μόλις 6 εκατομμυρίων δολαρίων.
Η σειρά παπουτσιών του, Air Jordan I, θα του χάριζε ένα πολύ μεγαλύτερο χρηματικό ποσό καθώς θα δικαιούταν 25% ποσοστό από κάθε ζευγάρι Air Jordan I, ποσοστά από τα παπούτσια που θα πουλούσε η Nike με την τεχνολογία Air και ένα δολάριο για το κάθε ζευγάρι Air Jordan που θα πωλούνταν σε όλο τον κόσμο.
Μόλις τον πρώτο χρόνο η Nike έβαλε στα ταμεία της 130 εκατομμύρια δολάρια από τις πωλήσεις και εξελίχθηκε από μια εταιρία που άξιζε 25 εκατ. σε έναν <<κολοσσό>> που ξεπερνάει σήμερα τα 20 δισ. σε αξία. Σε αυτό το γεγονός συνέβαλαν τα παπούτσια του Τζόρνταν, οποίος το 1997 υπέγραψε συμβόλαιο 30 εκατ. δολαρίων το χρόνο ενώ αργότερα δημιούργησε τη δική του εταιρία με σκοπό να πουλάει τα προϊόντα με το όνομα του και να προσθέτει στους λογαριασμούς του πάνω από 100 εκατ. το χρόνο.
Πλέον τα Αir Jordan τα εμπιστεύονται πολλοί αθλητές και κορυφαίοι μπασκετμπολίστες καθώς στην πορεία απέκτησε πολλούς οπαδούς.
Όμως, όλοι θα θυμούνται το πρώτο εκείνο Air Jordan I που είχε κόκκινο και μαύρο χρώμα και αποτέλεσε έμπνευση για πολλούς και λατρεία για ακόμη περισσότερους. Τίποτα από όλα αυτά δεν θα είχε συμβεί αν ο Βακάρο δεν άκουγε το προαίσθημα του και δεν ρίσκαρε τα πάντα για την ιδέα του.