Πριν καν κλείσει τα 12 χρόνια του, ο Κώστας Σαμαράς είχε ήδη διαβάσει κάμποσα βιβλία. Δύο, όμως, ήταν τα αγαπημένα του. Ο «Κόμης Μοντεχρήστος» του Αλέξανδρου Δουμά και ο «Πεταλούδας» του Ανρί Σαριέρ.
Σ’ αυτά κυρίαρχο θέμα είναι η προσπάθεια του ανθρώπου να σπάσει τα δεσμά του και να γίνει ξανά ελεύθερος. Στόχος τους η απόδραση. Του κορμιού και του μυαλού. Και η μοίρα το έφερε έτσι ώστε εκείνο το παιδί -δίχως να το γνωρίζει- όταν ρουφούσε εκείνες τις σελίδες, διαμόρφωνε ταυτόχρονα τον χαρακτήρα του που θα είχε πολλές ομοιότητες με τους πρωταγωνιστές της ξένης λογοτεχνίας.
Τουλάχιστον στο επίπεδο των αποδράσεων, στις οποίες ο γεννημένος στα Τρίκαλα κακοποιός θα γινόταν μετρ στα χρόνια που ακολούθησαν κατά τη διάρκεια των οποίων η διαδρομή «ληστεία, σύλληψη, καταδίκη, απόδραση και πάλι από την αρχή» θα γινόταν σχεδόν… μονότονη.
Επιτέλους ελεύθερος
Τον Μάρτιο του 2018 ο Κώστας Σαμαράς γνωστός και ως «καλλιτέχνης» περνά ξανά τις πύλες των φυλακών Χαλκίδας. Η διαφορά σε σχέση με προηγούμενες είναι ότι δεν έχει χρειαστεί νωρίτερα να εκπονήσει και να εκτελέσει κάποιο σχέδιο διαφυγής του ή να μεταμφιεστεί για να μην τον αναγνωρίσουν. Δεν δραπετεύει. Αποφυλακίζεται.
Η κοινωνία μέσω των θεσμών της κρίνει ότι αυτός ο άνθρωπος έχει σωφρονιστεί και δεν αποτελεί πια κίνδυνο για αυτήν και τα μέλη της. Έξω τον περιμένουν λίγοι φίλοι και η σύζυγός του Όλγα, την οποία παντρεύτηκε όντας έγκλειστος στον Κορυδαλλό το 2015.
Οι μέρες της παρανομίας δείχνουν να έχουν παρέλθει οριστικά και ο Κώστας Σαμαράς δεν «Καταζητείται», όπως είναι και ο τίτλος της αυτοβιογραφίας του, στις 768 σελίδες της οποίας περιγράφει σε μεγάλο βαθμό την μυθιστορηματική ζωή και καριέρα του στην παρανομία.
Παράνομος με κώδικα αξιών
Είναι σχετικά εύκολο να εξωραΐσει κανείς την δράση του Κώστα Σαμαρά, αν την παρατηρήσει με βάση τον τρόπο με τον οποίο κινούνταν. Δεν «μπήκε» ποτέ σε σπίτια. Προσπαθούσε να αποφεύγει ενέργειες σε βάρος ανθρώπων του μόχθου και του μεροκάματου. Χτυπούσε συνήθως καταστήματα, γραφεία και κάποια στιγμή -όταν γνώρισε και τους αδελφούς Παλαιοκώστα, ιδιαίτερα τον Νίκο- υποκαταστήματα τραπεζών. Κατά κύριο λόγο στην επαρχία.
Ωστόσο ο Σαμαράς δεν ήταν ένας σύγχρονος Ρομπέν των Δασών. Μιλάμε άλλωστε για τον άνθρωπο που υπήρξε ο μέντρορας των αδελφών Παλαιοκώστα. Σίγουρα υπήρξε ένα ταξικό υπόβαθρο πίσω από τις πράξεις του, αλλά η διαφορά φιλοσοφίας στο μυαλό ενός ανθρώπου σε σχέση με τις δομές και τις κοινωνικές αδικίες, δεν αρκεί για να αιτιολογήσει τα πάντα.
Και σίγουρα όχι τις παράνομες δραστηριότητες στις οποίες ενεπλάκη. Είναι αρκετή, όμως, για να σκύψεις με συμπάθεια πάνω από την περίπτωση ενός ανθρώπου που μέσα στις δεκαετίες που κράτησε η παρουσία του στον υπόκοσμο δεν πυροβόλησε ποτέ κανέναν, δεν έμπλεξε με ναρκωτικά και παρέμεινε ένας απλός απατεώνας, ένας παράνομος που έμεινε στο επίπεδο εμπλοκής που ίδιος επέλεξε για τον εαυτό του.
Η πρώτη φορά
Ο Σαμαράς από μικρός ξεκίνησε την «αντικοινωνική» συμπεριφορά μέσα από κλοπές και ληστείες. Ήταν -τρόπον τινά- το χούι του από το οποίο δεν ήταν δυνατό να ξεκόψει. Είχε σπουδάσει σε ΤΕΙ Γραφικών και Διακοσμητικών Τεχνών, είχε παίξει μουσική με διάφορα συγκροτήματα ως ντράμερ, άνοιξε δικό του μπαρ. Η συμβατική ζωή δεν του ταίριαζε.
Όλα τα παραπάνω ήταν πάντοτε συνδεδεμένα και με μια δεύτερη πτυχή της προσωπικότητάς του. Αυτή του κοινού κλέφτη. Μοιραία κάποια στιγμή αυτό το στοιχείο της φύσης του θα τον έθετε ενώπιον των ευθυνών του και στο στόχαστρο της αστυνομίας. Όπως κι έγινε.
Για δεκαετίες ο Σαμαράς λειτουργούσε σαν… τζογαδόρος. Έπαιζε με τις πιθανότητες. Και όταν συμμετείχε σε κλοπές και ληστείες και όταν μετά αναζητούσε την ελευθερία του μέσω των αποδράσεών του. Όχι μία, ούτε δύο, αλλά πέντε φορές κατόρθωσε να ξεφύγει μέσα από κρατητήρια, μεταγωγικά αυτοκίνητα και κτήρια τις ασφάλειας. Άλλες τόσες έπαιξε κι έχασε, αφού συνελήφθη κατά την διάρκεια της απόπειράς του να ανασάνει καθαρό αέρα. Τελικό… σκορ 5-5. Μια… τιμητική ισοπαλία στην κόντρα του με το σύστημα.
Πιάστηκε για πρώτη φορά το 1985. Δύο χρόνια αργότερα έκανε την παρθενική απόδρασή του. Ήταν στα κρατητήρια του Α/Τ Τρικάλων. Μόλις είχε τελειώσει μία δίκη του και περίμενε να μεταφερθεί στην Αθήνα. Από το παράθυρο της τουαλέτας κατάφερε να πιαστεί στο παραπάνω περβάζι. Μια λάθος κίνηση θα τον έστελνε πίσω στο έδαφος από ύψος σχεδόν τριών μέτρων. Κατόρθωσε να τραβήξει το κορμί του προς τα πάνω μέχρι την ταράτσα και από εκεί σε διπλανή πολυκατοικία. Τα είχε καταφέρει…
Ελεύθερος, απλά ελεύθερος
Με διάφορες παραλλαγές, ο Σαμαράς θα επαναλάβει την ίδια πράξη άλλες τέσσερις φορές. Κάποτε χρειάστηκε να σκάβει μερόνυχτα τους τοίχους με μια αυτοσχέδια λάμα και στη συνέχεια να περπατήσει σαν κύριος μέσα στο αστυνομικό τμήμα, φορώντας απλά ένα καπέλο κι έχοντας αλλάξει το look του αφήνοντας μουστάκι. Μια άλλη φορά άνοιξε την πόρτα του κρατητηρίου με τη λαβή ενός ξυραφιού, ενώ εκεί που ξεπέρασε τον εαυτό του ήταν όταν το έσκασε μέσα από κλούβα που τον μετέφερε στις φυλακές της Κέρκυρας.
Επί τέσσερις ώρες έξυνε με ένα σκαρπέλο το ξύλινο πάτωμα και όταν το φορτηγάκι σταμάτησε σε ένα βενζινάδικο στην Αμφιλοχία, εκείνος σύρθηκε κάτω από αυτό. Με άλλα ρούχα και μουστάκι, όπως συνήθιζε, περπάτησε με αργά και σίγουρα βήματα προς τον έξω κόσμο.
Πλέον ο Κώστας Σαμαράς είναι οριστικά ελεύθερος. Από πολλούς αποκαλείται φιλόσοφος, καθώς κουβαλά στις πλάτες του την σοφία του ανθρώπου που ναι μεν δεν έχει λερώσει ποτέ τα χέρια του αίμα, αλλά γνωρίζει καλά πως δεν είναι άγγελος επί της γης. Εκεί που όμως δεν μπορεί κανείς να διαφωνήσει μαζί του είναι στο θέμα του σωφρονισμού. Αρνείται ότι κάτι τέτοιο μπορεί να προκύψει εύκολα από τον εγκλεισμό που σταθερά διατηρεί μόνο ένα στοιχείο του. Τον τιμωρητικό χαρακτήρα.
Επιπλέον δύσκολα του πας κόντρα όταν λέει πως εκείνοι που τελικά δεν μπορούν να αποφύγουν τις συνέπειες του νόμου είναι σχεδόν αποκλειστικά οι αδύναμοι και οι απόκληροι. Αυτοί που καταλήγουν συχνά στη φυλακή για αδικήματα και ποσά πολύ μικρότερα από εκείνα που συνιστούν οικονομικά και πολιτικά σκάνδαλα στον τόπο. Για τον Έλληνα «Πεταλούδα» αυτό είναι ένα συμπέρασμα βγαλμένο μέσα από την ίδια την ζωή, την ζωή του κι επομένως δεν επιδέχεται αμφισβήτησης…