Μαδούρο vs ΗΠΑ: Όταν η δημοκρατία παράγει πραξικοπήματα

Η δημόσια οργάνωση ενός στρατιωτικού πραξικοπήματος πρέπει να είναι παγκόσμια πρωτοτυπία.

Κατά μια οπτική γωνία, η κοινοβουλευτική δημοκρατία δεν είναι ένα τέλειο σύστημα. Είναι ένα σύστημα που αγνοεί το γεγονός ότι βασίζεται σε έναν θεσμό που θέλει να εκπροσωπήσει με ενιαίους όρους μια κοινωνία που δεν είναι ενιαία: η ομογενοποίηση αντικρουόμενων συμφερόντων μέσω ενός θεσμού βγάζει ενισχυμένο τον δυνατό της σύγκρουσης και οι ανισότητες γίνονται απλά αντικείμενο διαχείρισης.

Οι υπερασπιστές της κοινοβουλευτικής δημοκρατίας απαντάνε σε αυτή την κριτική άλλοτε με φανατικούς και άλλοτε με μετριοπαθείς όρους. Οι πιο μετριοπαθείς απαντήσεις είναι ότι παρά την αδυναμία του συγκεκριμένου συστήματος να μειώσει τις ανισότητες της κοινωνίας παραμένει το πιο δημοκρατικό σύστημα που έχει εφαρμοστεί μέχρι στιγμής και όσο μοιάζει ανέφικτο κάτι ακόμα πιο δημοκρατικό, θα πρέπει οι αληθινά δημοκράτες άνθρωποι να το υπερασπίζονται. Διαφορετικά πιο αυταρχικά, πιο αντι-δημοκρατικά, πιο ανελεύθερα συστήματα θα ξεπροβάλουν.

Η ιστορία της Βενεζουέλας είναι μια τομή σε αυτό τον συνεχιζόμενο διάλογο. Ο Νικολάς Μαδούρο είναι o εκλεγμένος Πρόεδρος της Βενεζουέλας από το 2013. Επανεκλέχθηκε τον περασμένο Μάιο και ενώ στο ενδιάμεσο είχε προλάβει να γίνει ένα από τα πιο αμφιλεγόμενα πρόσωπα του πλανήτη. Πολυάριθμα κοινωνικά κινήματα στήριξαν τις φιλοσοσιαλιστικές πολιτικές του ενώ ταυτόχρονα, εξίσου πολυάριθμες κοινωνικές ομάδες αντιτέθηκαν στην κυβέρνησή του παίρνοντας μέρος σε άγριες και βίαιες διαδηλώσεις.

Βασικός αντίπαλος της κυβέρνησης Μαδούρο σε γεωπολιτικό επίπεδο υπήρξαν (και συνεχίζουν να είναι) οι ΗΠΑ: η κυβερνητική πολιτική της Βενεζουέλας που παραδοσιακά αρνείται να ενισχύσει το άρμα των πλανηταρχών ήταν ανέκαθεν ένα κόκκινο πανί και επί προεδρίας Τραμπ ήταν δεδομένο πως οι ΗΠΑ θα παρήγαγαν μια εξαιρετικά επιθετική πολιτική απέναντι στον Μαδούρο.

Η εκλογή του νυν προέδρου της Βενεζουέλας τον περασμένο Μάιο αμφισβητήθηκε ευθέως ως προς την νομιμότητά της. Η δεξιά αντιπολίτευση της χώρας, αυτονόητα σε συμμαχία με την κυβέρνηση Τραμπ, μίλησε για ποσοστά αποχής τόσο μεγάλα που ουσιαστικά αμφισβητούν την δημοκρατικότητα της ίδιας της διαδικασίας. Η ανταπάντηση στις συγκεκριμένες κατηγορίες από την πλευρά του Μαδούρο είναι εύλογη: η κυβέρνηση Τραμπ εκλέχθηκε με ακόμα μεγαλύτερα ποσοστά αποχής αλλά αυτό δεν εμποδίζει τη δεξιά αντιπολίτευση της χώρας όχι μόνο να την αποδέχεται αλλά και να συμμαχεί μαζί της.

Αυτή η αλληλουχία γεγονότων οδήγησε σε μια μάλλον πρωτόγνωρη πολιτική εξέλιξη: οι ΗΠΑ αναγνώρισαν τον Χουάν Γκουαϊντό, ηγέτη της δεξιάς αντιπολίτευσης της Βενεζουέλας, ως τον επίσημο πρόεδρο της Βενεζουέλας με το υπουργείο Εξωτερικών των ΗΠΑ να τον καλεί ανοιχτά να χρησιμοποιήσει τον στρατό για να ανατρέψει τον Μαδούρο. Επί της ουσίας, με την αντιπολίτευση να έχει συμμαχήσει με την κυβέρνηση των ΗΠΑ, το αν ο Μαδούρο θα ανατραπεί είναι στο χέρι αποκλειστικά του στρατού.

Ανεξάρτητα από το αν ο στρατός της Βενεζουέλας θα ακολουθήσει την προτροπή των ΗΠΑ ή όχι, το ζήτημα παραμένει κομβικό: έχουμε να κάνουμε με τον ανοικτό και δημόσιο σχεδιασμό ενός πραξικοπήματος! Μια κοινοβουλευτικά εκλεγμένη κυβέρνηση παρεμβαίνει στην εσωτερική πολιτική μιας χώρας, συμμαχεί με την αντιπολίτευση και από κοινού επιχειρούν να στήσουν ένα στατιωτικό πραξικόπημα που θα ανατρέψει με τη βία μια εκλεγμένη κυβέρνηση.

Είναι απορίας άξιο πόσο χαλαρά αντιμετωπίζεται η συγκεκριμένη πρακτική ακόμα και από εν ελλάδι δημοσιολόγους που βρίσκονται στον πολιτικό αντίποδα του Μαδούρο: άνθρωποι που υποτίθεται είναι υπερασπιστές της κοινοβουλευτικής δημοκρατίας ξεχνάνε τόσο απλά τους βασικούς κανόνες της όταν η παραβίασή τους συνιστά ανατροπή πολιτικών που δεν συμπαθούν.

Φυσικά, αυτοί είναι απλά το λιγότερο: η ίδια η χώρα που κορδώνεται πως είναι ο ορισμός της ελεύθερης (οι ΗΠΑ), πολύ απλά επιχειρεί να κάνει χρήση της ισχύος της και να επιβάλλει πολιτικούς κανόνες με βάση αυτή. Η κοινοβουλευτική δημοκρατία με άλλα λόγια αποδεικνύεται πως υπό συγκεκριμένες συνθήκες μπορεί να είναι γεννήσει ακόμα και πραξικοπήματα, πως υπό συγκεκριμένες συνθήκες μπορεί να είναι και αντιδημοκρατική. Ίσως να μην έχει γίνει κατανοητό, αλλά αν το προηγούμενο ενός τέτοιου πραξικοπήματος εδραιωθεί ως αποδεκτή πρακτική, τότε η ανθρωπότητα φλερτάρει με το να κάνει βήματα προς τα πίσω.

Φυσικά, δεν είναι η πρώτη φορά που μια ισχυρή χώρα επιβάλλεται σε μια ανίσχυρη, ούτε πέφτει κανείς από τα σύννεφα με το που είναι διατεθειμένος να φτάσει κανείς για λόγους εξουσίας. Στην προκειμένη περίπτωση όμως τα προσχήματα είναι ουσιαστικά: διαμορφώνουν σε ποιοτικό επίπεδο την κοινωνία

Μην έχει κανείς αμφιβολία, αν αυτό το πραξικόπημα γίνει, σταδιακά στη θέση της δημοκρατίας θα εμφανιστεί κάτι πιο σύνθετο. Και αυτή η αλλαγή θα είναι για την ανθρωπότητα ένα μεγάλο πισωγύρισμα.