Ανήσυχο πνεύμα από πολύ νεαρή ηλικία, ο Σπυρίδων Παυλίδης από τα 25 χρόνια του –μόλις- πήρε αποφάσεις που όπως αποδείχτηκε, δεν άλλαξαν μόνο την δική του ζωή, αλλά και όλων των Ελλήνων!
Πίσω στα μέσα του 19ου αιώνα ταξίδεψε σε όλη την Ευρώπη για μια ολόκληρη δεκαετία. Βρέθηκε στην Μεγάλη Βρετανία, την Γαλλία, την Ιταλία, την Αυστρία κάνοντας σταθμούς σε Λονδίνο, Παρίσι, Νάπολη, Βιέννη και όχι μόνο, στην προσπάθειά του να εξερευνήσει κάθε γαστρονομική απόλαυση που είχαν να του προσφέρουν στην αναζήτησή του.
Και φυσικά μιλάμε για μια εποχή που πολλά από τα πράγματα ή πιο συγκεκριμένα τα εδέσματα που μπορεί να απολαύσει σήμερα έτσι απλά ο κάθε ουρανίσκος, ήταν παντελώς άγνωστα.
Μεταξύ αυτών και η λατρεμένη από όλους σοκολάτα! Ή καλύτερα «τσοκολάτα», όπως ήταν η προφορά της ονομασίας αυτού του εξωτικού προϊόντος την πρώτη φορά που συστήθηκε στο ελληνικό καταναλωτικό κοινό.
Ήδη από το 1841 ο πατριάρχης της οικογένειας Παυλίδη είχε δημιουργήσει το περίφημο «Γλυκισματοποιείο», στη γωνία των οδών Βύσσης και Αιόλου, στο κέντρο της Αθήνας. Εκεί προσέφερε στους Αθηναίους «βακλαβά», «κομφέτα» και λουκούμια, ενώ παράλληλα στις βιτρίνες του μπορούσε να βρει κανείς εισαγόμενα φιστίκια, μέλι αλλά και οινοπνευματώδη ποτά.
Πολύ σύντομα το κατάστημά του μετατράπηκε σε σημείο συγκέντρωσης της «καλής» κοινωνίας των Αθηνών, ενώ πελάτες του ήταν και αρκετοί άνθρωποι των γραμμάτων και των τεχνών που συνέρρεαν επίσης εκεί για να δοκιμάσουν τις γευστικές προτάσεις του Παυλίδη και τις πρωτόγνωρες για πολλούς νέες γεύσεις.
Κι αν μέχρι τα μέσα του αιώνα υπήρχε έντονος ανταγωνισμός, αυτό άλλαξε για τα καλά το 1851 όταν εμφανίστηκε και στην Ελλάδα ένα άγνωστο ως τότε προϊόν. Η… τσοκολάτα!
Λέγεται ότι είχε την πρώτη του επαφή στη Νάπολη, όταν και δοκίμασε για πρώτη φορά στη ζωή του ως ρόφημα το παράγωγο του κακάο και αμέσως θέλησε να επιχειρήσει την εισαγωγή του στην ελληνική αγορά που τότε δεν γνώριζε καν την ύπαρξη του κακαόδεντρου. Για να συμβεί αυτό κατάφερε να εξασφαλίσει τους καρπούς του δέντρου, αλλά αυτό δεν ήταν αρκετό από μόνο του. Μπόρεσε με πολύ κόπο να αγοράσει μια μηχανή-μύλο από την πόλη του ιταλικού νότου, ενώ ένας Πολωνός τεχνίτης έμαθε να τον δουλεύει προκειμένου να παραχθεί η «θεϊκή» σκόνη που θα γινόταν ρόφημα.
Παράλληλα ο Σπυρίδων Παυλίδης έστειλε και κάποιους υπαλλήλους του στο Παρίσι ώστε να μάθουν τεχνικές και τρόπους παρασκευής της, με πρώτο όλων τον Γιώργο Νικήτα. Αγόρασε επίσης ακόμη καλύτερα μηχανήματα από την πρωτεύουσα της Γαλλίας για την παρασκευή της και στη συνέχεια ήταν έτοιμος για τα αποκαλυπτήρια, χωρίς ενδεχομένως και ο ίδιος να είναι σε θέση να προβλέψει τον… χαμό που θα ακολουθούσε.
Πλέον το κατάστημα ήταν σε θέση να προσφέρει σοκολάτα σε όλους και μάλιστα με διάφορες γεύσεις, όπως χαρακτηριστικά έγραφε και στις πινακίδες που κοσμούσαν τον χώρο και πληροφορούσαν τους πελάτες ότι «με βανίλιαν η οκά 8 δρχ, Υγείας η οκά 6 δρχ. γεμιστή με πραλίνα, με πιστάκι, εις παστίλαις, κρυσταλλυμένους»!
Η νέα γεύση κερδίζει το κοινό αλλά και τους ειδικούς, καθώς στο νεοσύστατο τότε θεσμό της Πανελλήνιας Έκθεσης Γεωργικών και Βιομηχανικών Προϊόντων που θεσμοθέτησε ο Ε. Ζάππας κερδίζει το χάλκινο βραβείο ενώ το 1859 εκτίθεται στα Ολύμπια με αριθμό εγγραφής 1035: «Τσοκολάταν & άλλα έργα ζαχαροπλαστικής». Οι διακρίσεις έρχονται «βροχή» για το «θαύμα» του Παυλίδη που κερδίζει το πρώτο βραβείο στην πρώτη Παγκόσμια Έκθεση σοκολάτας στο Παρίσι και όπως γνωρίζουμε σήμερα από την συσκευασία της, θα ακολουθήσουν άλλα 18 στην πορεία της στο χρόνο.
Καθώς η ζήτηση ξεπερνά κάθε προσδοκία, η γραμμή παραγωγής μεταφέρεται σε άλλο χώρο, ενώ περί του 1871 το «Γλυκισματοποιείο» αποκτά και μια νέα –υπερσύγχρονη για τα δεδομένα της εποχής- ατμομηχανή παρασκευής σοκολάτας που όπως τονίζει και ο απόγονος του «πατριάρχη», Δημήτρης Παυλίδης, πολλοί Αθηναίοι συνωστίζονταν για να χαζέψουν από κοντά, είτε από θαυμασμό για το μηχάνημα που κατασκεύαζε αυτό το προϊόν είτε με έναν κάποιο φόβο για τις δυνατότητες αυτού του… θεριού.
Πλέον το εργοστάσιο βρισκόταν πίσω από την οδό Πειραιώς, εκεί που παραμένει ακόμη και σήμερα και όσοι περνούν από εκεί «μεθούν» από την ευωδία του, ενώ το κτήριο ανακαινίζεται την δεκαετία του 1920, πριν έρθει ο πόλεμος και περάσει στα χέρια των Γερμανών κατακτητών που το μετέτρεψαν σε εργοστάσιο παραγωγής φαρμακευτικού υλικού.
Μετά τον πόλεμο η πορεία της οικογένειας Παυλίδη προς την κορυφή συνεχίζεται παρά το γεγονός ότι σταδιακά μπαίνουν και άλλοι «παίκτες» στην αγορά. Ξεκινούν οι εξαγωγές στο εξωτερικό, το εργοστάσιο της Πειραιώς επεκτείνεται και το ιστορικό κτήριο στην γωνία των οδών Βύσσης και Αιόλοι μετατρέπεται στο ισόγειό του σε γραφεία της ελληνικής εταιρείας που έμαθε στους Έλληνες την γεύση της σοκολάτας.
Ο Δημήτρης Παυλίδης έφυγε από την ζωή το 1986 και δύο χρόνια αργότερα το δημιούργημα του προγόνου του περνά σε άλλα χέρια καθώς εξαγοράζεται από την Jacobs Suchard ενώ το 1991 περνά στην Kraft. Ήταν το τέλος μιας ολόκληρης εποχής. Το μόνο που την θυμίζει πια είναι η ιστορική τοιχογραφία εκεί που κάποτε ήταν το «Γλυκισματοποιείο». Πρόκειται για το έργο «Η περισυλλογή του κακάο», που φιλοτέχνησε ο Κλεόβουλος Κλώνης, ο οποίος επίσης είναι ο καλλιτέχνης που εμπνεύστηκε την χαρακτηριστική εικόνα με την άμαξα στη συσκευασία της σοκολάτας, αλλά και σε αυτήν στα περίφημα σοκολατάκια «Τζοκόντα»…