Πριν από περίπου 2 χρόνια κυκλοφορούσε έντονα στο διαδίκτυο, σε ξένες και ελληνικές ιστοσελίδες, μια είδηση ότι το 2022 θα πέσει ένας τεράστιος μετεωρίτης στη Γη, σύμφωνα με υποτιθέμενη ανακοίνωση της NASA.
Κάτι τέτοιο δεν είχε συμβεί καθόλου, ενώ και ο μετεωρίτης που αναφερόταν, δεν ήταν παρά ένας μετεωρίτης της λεγόμενης μικρής κλίμακας, με μικρή διάμετρο για τα συμπαντικά μεγέθη, το οποίο σημαίνει ότι θα είχε διαλυθεί με το που είχε μπει στη στρατόσφαιρα.
Παράλληλα, από το 1996 όταν και ανακαλύφθηκε πρώτη φορά, υπάρχει ο μετεωρίτης Δίδυμος, μια πετρώδης συμπαντική μάζα μήκους 780 μέτρων μαζί με έναν μετεωρίτη-φεγγάρι μήκους 160 μέτρων που βρίσκονται από 0.048 ως μιάμιση αστρονομική μονάδα (η απόσταση Γης-Ήλιου, περίπου 11 εκατ. χιλιόμετρα) απόσταση από τη Γη , στους οποίους θα επιχειρηθεί τον Ιούλιο αποστολή από τη NASA μέσω του προγράμματος DART.
Γενικώς, οι μετεωρίτες είναι ένα κομμάτι της συμπαντικής λειτουργίας που επηρεάζει σαφώς τη Γη και το ηλιακό μας σύστημα, αλλά το ευρύ κοινό δεν τους αντιμετωπίζει στη σωστή επιστημονική τους διάσταση, παρά μόνο όταν υπάρχουν αυτοί οι πηχυαίοι τίτλοι περί πρόσκρουσης με τη Γη.
Δεν είναι βέβαια ότι η Γη δεν έχει ζήσει το δικό της μερίδιο πρόσκρουσης με διαφορετικού μεγέθους και μάζας μετεωρίτες. Όλοι γνωρίζουν τον μεγαλύτερο που έπεσε ποτέ πριν 66 εκατομμύρια χρόνια και αφάνισε τους δεινοσαύρους. Εκείνος ο μετεωρίτης είχε διάμετρο πάνω από 11.000 χιλιόμετρα και εμφανίζεται μια φορά ανά εκατό εκατομμύρια χρόνια.
Στην πορεία της ζωής του πλανήτη σίγουρα θα έχουν υπάρξει και άλλες τόσο κατακλυσμικές περιπτώσεις όπως αυτή, αλλά φυσικά δε θα μπορούσαν να καταγραφούν. Η καταγραφή των μετεωριτών που έχουν πέσει στη Γη σε χρόνια που δεν υπήρχε πολιτισμός, γίνεται με βάση το αποτύπωμα που αφήνουν πίσω, δηλαδή τους κρατήρες, εφόσον είναι τέτοιου μεγέθους.
Ένας από τους πιο ιστορικούς μετεωρίτες που έζησε ο ανθρώπινος πολιτισμός, είναι και αυτός που οδήγησε στην καθιέρωση της Παγκόσμιας Ημέρες Μετεωριτών.
Πρόκειται για τον μετεωρίτη-σουπερβολίδα (αυτή είναι η επιστημονική του διαβάθμιση) που έπεσε στον ποταμό Τουνγκούσκα, στην ομώνυμη περιοχή της Σιβηρίας που σήμερα είναι γνωστή ως Κράσνογιαρσκ Κράι. Η Σιβηρία γενικώς μοιάζει ιστορικά ένα μέρος που έλκει αρκετά τέτοια γαλαξιακά σώματα.
Στις 30 Ιουνίου του 1908, αυτό που είδαν οι άνθρωποι στην ευρύτερη περιοχή στον ουρανό, ήταν μια μεγάλη λάμψη που ακολουθήθηκε από ήχους όμοιους με αυτούς ενός πυροβολικού. Ένας μετεωρίτης διαμέτρου 30-100 μέτρων, μεγέθους 5ώροφου κτηρίου, είχε εισέλθει στην ατμόσφαιρα με ταχύτητα 55.000 χιλιομέτρων την ώρα και είχε εκραγεί σε ύψος 5-10 χιλιομέτρων, όπως συμβαίνει συνήθως με τέτοια μεγέθη.
Η έκρηξη του στον αέρα και όχι στο έδαφος, είχε ως αποτέλεσμα να προκληθεί ένα τεράστιο ωστικό κύμα, να καταστραφούν κτήρια, αλλά και να αφανιστούν μεγάλες δασικές εκτάσεις της Σιβηρίας, μαζί με όλη την πανίδα, σε μια έκταση περίπου 2.200 τετραγωνικών.
Λέγεται πως η ένταση της έκρηξης ήταν ίση με 185-1.000 ατομικές βόμβες σαν κι αυτή που έπεσε στη Χιροσίμα, απελευθέρωσε περίπου 10-15 μεγατόνους εκρηκτικής ύλης και κανείς δε μπορεί να προβλέψει πόσο χειρότερα θα ήταν τα πράγματα αν η έκρηξη είχε γίνει επί της επιφάνειας της Γης. Ίσως γι΄αυτό να μην κατεγράφη κανένας νεκρός. Η ένταση της έκρηξης πάντως έγινε αισθητή μέχρι και το Ηνωμένο Βασίλειο!
Χρειάστηκε να περάσουν σχεδόν 20 χρόνια για να πάει κάποιος στην περιοχή του Τουνγκούσκα και να διερευνήσει το αποτύπωμα του μετεωρίτη. Παρόλο που δεν άφησε πίσω της η έκρηξη κάποιον κρατήρα ή απομεινάρια του μετεωρίτη, θεωρείται τέτοιας σημασίας ώστε να αποτελεί σημείο επιστημονικής αναφοράς.
Ο Λεονίντ Κούλικ, ο πρώτος εξερευνητής μιας πολύ δύστροπης κινητής περιοχής με ανυπόφορο χειμώνα και μικρό καλοκαίρι κατά το οποίο γίνεται ένας απέραντος βάλτος, ερμήνευσε την έλλειψη στοιχείων αναφέροντας ότι το έδαφος ήταν τόσο ασταθές, σαν κινούμενη άμμος, που μάλλον απορρόφησε τα κομμάτια του μετεωρίτη που έπεσαν εκεί.
Στην πορεία, κάπου στα 1938, ο Κούλικ έγραφε ότι είχαν βρεθεί απομεινάρια βάρους ως και 2 τόνους σε βάθος 25 μέτρων, όμως η επιστημονική κοινότητα της Ρωσίας επέλεξε να ακολουθήσει την ερμηνεία περί κομήτη και όχι μετεωρίτη. Οι κομήτες δεν αποτελούνται από πετρώδες υλικό, αλλά κυρίως από πάγο και γι΄αυτό ήταν αδύνατο να ανιχνευθούν κομμάτια της έκρηξης.
Για ένα διάστημα, μέχρι τα τέλη των 50’s, αναδύθηκαν κι άλλες ερμηνείες όπως μια πυρηνική έκρηξη ή ακόμα και εισβολή εξωγήινων. Εξωπραγματική ήταν και η ερμηνεία περί εξωγήινων, αλλά αυτή που ήθελε την ύλη με την αντιύλη να συγκρούονται σε αυτό το ύψος και να προκαλούν την έκρηξη. Τα σημερινά δεδομένα δείχνουν όμως ότι μια τέτοια τριβή θα μπορούσε να προκαλέσει πολύ μεγαλύτερη έκρηξη απ΄αυτή. Εκεί όμως που το πράγμα τερμάτισε είναι όταν κάποιοι επιστήμονες ισχυρίστηκαν πως μια μαύρη τρύπα είχε εκραγεί στην ατμόσφαιρα της Γης!
Τελικά, αποδείχτηκε ότι επρόκειτο για μετεωρίτη όταν βρέθηκαν ίχνη νικέλιου, πυριτικού άλατος και μαγνητίτη στο έδαφος, στοιχεία που απαρτίζουν τους μετεωρίτες. Αυτό που δίνει ως εξήγηση σήμερα η επιστημονική κοινότητα είναι ότι η γήινη ατμόσφαιρα, λόγω της σύστασης της και του ότι λειτουργεί προστατευτικά απέναντι σε αντικείμενα που εισέρχονται σε αυτή, εξάτμισε πολλά κομμάτια του μετεωρίτη, παρήγαγε δηλαδή θερμότητα.
Τα μυστήρια του μετεωρίτη της Τουνγκούσκα πάντως διαλευκάνθηκαν περισσότερο μετά την πτώση ενός μικρότερου μετεωρίτη στο Τσελιαμπίνσκ το 2013. Παρόλα αυτά, παραμένει μια ανοιχτή υπόθεση, με μια ομάδα Ιταλών ερευνητών να αναφέρει σε δημοσίευση της το 2008 ότι ο μετεωρίτης άφησε πίσω του κρατήρα και πρόκειται για τη λίμνη Τσέκο, περίπου 5 μίλια από το σημείο της έκρηξης, το οποίο στήριξαν και στο ότι η λίμνη δεν εμφανιζόταν σε χάρτες πριν από αυτό το γεγονός.
Σε κάθε περίπτωση, αντιλαμβάνεται κανείς το πόσο μικροί είμαστε, όχι μόνο ως ανθρώπινος πολιτισμός, μα και ως πλανήτης, όταν ένα τέτοιο γεγονός με ένα σωματίδιο που σε συμπαντικές αναλογίες είναι μικρό, απασχολεί και ερμηνεύεται διαφορετικά ακόμα και 100-110 χρόνια μετά…
Πηγές: bbc.com, earthsky.org