«Τι το επαναλαμβάνετε;»: Η μέρα που ο Καραμανλής διέκοψε οργισμένος την ομιλία Παπανδρέου για το «ανήκομεν εις την δύσιν»

Από τους πιο ιστορικούς διαλόγους της μεταπολιτευτικής ιστορίας της Ελλάδας.

Σήμερα φαντάζει μια αδιαπραγμάτευτη πραγματικότητα: ο γεωπολιτικός προσδιορισμός της «Δύσης» αντιμετωπίζεται από τις κυβερνητικές πολιτικές δυνάμεις της Ελλάδας ως ο αυτονόητος χώρος του τόπου. Αρκεί να αναλογιστεί κανείς πως τα δυο σημερινά κόμματα εξουσίας, η Νέα Δημοκρατία δηλαδή και ο ΣΥΡΙΖΑ, μονομάχησαν στο πρόσφατο παρελθόν μεταξύ άλλων και ενόψει της πιθανότητας να κλωνιστεί η θέση της Ελλάδας στη Δύση με πολύ συγκεκριμένους όρους.

Διότι όταν η Νέα Δημοκρατία κατηγορούσε πριν κάποια χρόνια τον ΣΥΡΙΖΑ πως με τους χειρισμούς του η Ελλάδα κινδυνεύει με έξοδο από την Ευρωπαϊκή Ένωση -η οποία άλλωστε αποτελεί κομβικό σχηματισμό για την έννοια της Δύσης μαζί με το ΝΑΤΟ- το κόμμα της σημερινής αντιπολίτευσης, παρά τον έντονο ευρωσκεπτικισμό που το διακατήχε, ουδέποτε υπερασπίστηκε από την δική του σκοπιά μια ενδεχόμενη απεμπλοκή της χώρας από τους δυτικούς σχηματισμούς.

Το αντίθετο: παρά το γεγονός ότι η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ πρόβαλλε σε πολύ μεγάλο βαθμό την διάθεσή της να σπάσει τις καλές σχέσεις του ελληνικού κράτους με τα ηγεμονικά κράτη της Ευρωπαϊκής Ένωσης, το όριο τιθόταν πάντα με γνώμονα το ότι είναι αδιαπραγμάτευτο πως η Ελλάδα δεν θα απωλέσει ποτέ την θέση της στην μεγάλη δυτική αγκαλιά. Στο σήμερα, κάθε φωνή που μιλάει για απεμπλοκή της Ελλάδας από το ΝΑΤΟ και την Ευρωπαϊκή Ένωση αντιμετωπίζεται ως μια ακραία φωνή. Στα κυβερνητικά πατώματα της πολιτικής, εκεί που εφαρμόζεται η λεγόμενη «αληθινή πολιτική», ούτε κατά διάννοια δεν μπορεί να εκφραστεί μια εξ΄ολοκλήρου αντι-δυτική ρητορική.

Όμως δεν ήταν πάντα έτσι. Για την ακρίβεια, ήταν το κόμμα που καθόρισε την λεγόμενη μεταπολιτευτική περίοδο της Ελλάδας αυτό που εισήγαγε με κυβερνητικούς όρους στο δημόσιο διάλογο την αμφισβήτηση της Δύσης: το ΠΑΣΟΚ. Μοιάζει μια πολύ παλιά ιστορία πλέον, αλλά κάποτε οι θέσεις που διαχώριζαν τα δυο παραδοσιακά κόμματα εξουσίας κουβαλούσαν στο εσωτερικό τους και την διαμάχη για το «που ανήκουμε». Παραδοσιακά ήταν η Νέα Δημοκρατία που υπερτόνιζε την δυτική φυσιογνωμία της Ελλάδας και το ΠΑΣΟΚ που αμφισβητούσε ευθέως αυτή τη λογική. Άλλωστε, η πρώτη κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ το μακρινό 1981 αναδείχθηκε έχοντας ως κεντρικά της συνθήματα ορισμένα ιστορικά πλέον αντι-δυτικά τσιτάτα όπως «ΕΟΚ και ΝΑΤΟ το ίδιο συνδικάτο» και «Έξω οι βάσεις» (του ΝΑΤΟ από την Ελλάδα).

Σε πολύ μεγάλο βαθμό αυτή η διαμάχη προσωποποιήθηκε σε μια ιστορική κοινοβουλευτική διαδικασία. Ήταν το 1977 όταν ο Ανδρέας Παπανδρέου, αρχηγός του αντιπολιτευόμενου τότε ΠΑΣΟΚ στην πρώτη κυβέρνηση μετά την Χούντα που είχε σχηματιστεί από την Νέα Δημοκρατία, αμφισβητούσε από το βήμα της Βουλής την χρησιμότητα της ένταξης της Ελλάδας στην ΕΟΚ τονίζοντας με χλευαστικό τρόπο πως ήταν μια απόφαση που πάρθηκε στο βωμό του «ανήκομεν εις τη Δύση». Εκείνη η τοποθέτησή του προκάλεσε την εκνευρισμένη παρέμβαση του τότε Πρωθυπουργού, Κωνσταντίνου Καραμανλή.

«Με συγχωρείτε αλλά τι το επαναλαμβάνετε; Η Ελλάδα ανήκει στον δυτικό κόσμο», είπε ο Καραμανλής παρεμβαίνοντας στη μέση της ομιλίας του Ανδρέα Παπανδρέου και συνέχισε με έναν μικρό πλην ιστορικό μονόλογο: «Η Ελλάς, θέλετε από παράδοση θέλετε από συμφέροντα, ανήκει στον Δυτικό κόσμο, όπως άλλοι λαοί ανήκουν στους Αδεσμεύτους, ανήκουν στους Ανατολικούς, ανήκουν στους Αφρικανούς. Υπό αυτή την έννοια ανήκομεν εις την Δύσιν».

«Προτιμούμε να ανήκουμε εις τους Έλληνες», απάντησε άμεσα ο Παπανδρέου προκαλώντας χειροκροτήματα από τους πασοκική πτέρυγα του κοινοβουλίου υπογράφοντας με αυτό τον τρόπο μια ιστορική στιχομυθία ανάμεσα σε δυο ιστορικούς πολιτικούς και δημιουργώντας έτσι ακόμα ένα μετέπειτα προεκλογικό σύνθημα του ΠΑΣΟΚ στην πορεία που θα διένυε προς την εξουσία τα επόμενα χρόνια, το «Η Ελλάδα ανήκει στους Έλληνες».

Φυσικά, ας το ξαναπούμε: αυτή η κόντρα ανήκει για τα καλά στο παρελθόν. Τις επόμενες δεκαετίες άλλωστε ΠΑΣΟΚ και Νέα Δημοκρατία κατέληξαν να αποτελούν εγγυητές της δυτικής παράδοσης για την Ελλάδα και να συνδιαμορφώσουν το σημερινό status quo: σήμερα, είναι μάλλον αυτονόητο και πέρα και έξω από κάθε πολιτική κόντρα πως η Ελλάδα όχι απλά ανήκει στη Δύση αλλά φροντίζει αυτοβούλως να το δείχνει με την παραμικρή ευκαιρία.