Ο Ανατόλι Στρελτσόβ ήταν στρατιώτης πρώτης γραμμής, όμως όταν ο 2ος Παγκόσμιος Πόλεμος τελείωσε, δεν επέστρεψε ποτέ στο Πέροβο. Προτίμησε να εγκατασταθεί στο Κίεβο κι έτσι, η μεταλλεργάτρια, Σοφία Φρόλοβνα, αναγκάστηκε να μεγαλώνει μόνη της τον γιο τους. Ο μικρός είχε ταλέντο στο ποδόσφαιρο και στο εργοστάσιο που δούλευε η μητέρα του δεν άργησαν να το καταλάβουν. Το αντίθετο. Στα 13 του, τον έκαναν τον νεαρότερο που έπαιξε ποτέ στην ομάδα τους και ουσιαστικά όρισαν το μέλλον του. Τρία χρόνια αργότερα, το 1953, σε φιλικό κόντρα στους Νέους της Τορπέντο Μόσχας, ο Εντουάρντ εντυπωσίασε τον αντίπαλο προπονητή.
Η «μεταγραφή» έγινε άμεσα κι ακόμα πιο άμεσα ο Στρελτσόβ έδειξε ότι είναι το wonderkid της εποχής. Στην πρώτη του σεζόν στο επαγγελματικό ποδόσφαιρο έπαιξε σε όλα τα ματς και σε ηλικία 16 ετών, 8 μηνών και 27 ημερών έγινε ο νεαρότερος που βρίσκει δίχτυα στο Σοβιετικό πρωτάθλημα. Έκλεισε τη χρονιά με 4 γκολ, την επόμενη έκανε το «μπαμ» με 15 σε 22 αγώνες, αναδείχθηκε πρώτος σκόρερ και το 1955 κλήθηκε στην Εθνική ομάδα. Το παιδί ήταν γεννημένο για την κορυφή. Έναν μήνα πριν κλείσει τα 18, στο ντεμπούτο του με το Εθνόσημο έκανε χατ-τρικ στο 6-0 κόντρα στην Σουηδία και στο επόμενο παιχνίδι έβαλε ακόμα τρία γκολ στην Ινδία.
Με τα όσα απίθανα έκανε από τόσο μικρή ηλικία, έθεσε τον εαυτό του ως βασικό σε μια ΕΣΣΔ η οποία βρισκόταν σε φάση ανοικοδόμησης μετά το απογοητευτικό 1952. Το 1956 ήταν outsider στο Ολυμπιακό τουρνουά, όμως έφτασε στα ημιτελικά. Με αντίπαλο την Βουλγαρία, βρέθηκε να παίζει με 9 παίκτες στην παράταση και από το 95’ ήταν πίσω στο σκορ. Τα πράγματα ήταν κάτι περισσότερο από δύσκολα, όμως ο Στρελτσόβ δεν είχε πει την τελευταία του κουβέντα και με γκολ στο 112’ και ασίστ στον Τατούσιν στο 116’ έστειλε την Σοβιετική Ένωση στον τελικό.
Έναν τελικό στον οποίο δεν έπαιξε, αφού ο προπονητής, Γκαβριίλ Κατσάλιν, χρησιμοποιούσε στην επίθεση δίδυμα που να αγωνίζονται στο ίδιο club. Αφού ο παρτενέρ του, Ιβάνοβ, ήταν εκτός, ο άνθρωπος που χάρισε την πρόκριση είδε τον τελικό από τον πάγκο και παρότι η ομάδα κατέκτησε τον τίτλο, ο ίδιος δεν πήρε μετάλλιο. Ο παίκτης που πήρε τη θέση του, ο Νικίτα Σιμονιάν, του προσέφερε το δικό του, όμως ο Στρελτσόβ, δεν δέχθηκε. «Θα κατακτήσω πολλούς άλλους τίτλους» είπε, με το Mundial της Σουηδίας να είναι μόλις δύο χρόνια μακριά.
Και η αυτοπεποίθηση αυτή ήταν δικαιολογημένη. Ένας 18χρονος, ψηλός, δυνατός επιθετικός με εξαιρετική πρώτη επαφή και ιδιαίτερη ποδοσφαιρική ευφυία. Ένας παίκτης που έκανε τακουνάκια πριν καν γίνουν γνωστά και που ήρθε 7ος στην ψηφοφορία για την Χρυσή Μπάλα. Ο κόσμος, ήταν πραγματικά στα πόδια του…
Στα τέλη της δεκαετίας του ’50, ο Εντουάρντ είχε πλέον το status του celebrity. «Παικταράς, διάσημος και όμορφος όπως το παιδί της διπλανής πόρτας» σύμφωνα με τους συμπατριώτες του. Όλ’ αυτά όμως, σε συνδυασμό με το ότι μεγάλωσε χωρίς πατέρα, τον έκαναν να είναι ένας ποδοσφαιριστής που ποτέ δεν μένει στο σπίτι και που δεν τα πηγαίνει πολύ καλά με την πειθαρχία. Τον Φεβρουάριο του 1958 πέρασε μερικές μέρες στο αστυνομικό τμήμα καθώς έμπλεξε σε καβγά όντας μεθυσμένος, όμως αυτό δεν ήταν τίποτα μπροστά σε όσα θα ακολουθούσαν.
Το αλκοόλ έρεε όλο και περισσότερο στον οργανισμό του και σύμφωνα με τον συμπαίκτη του και παρτενέρ του στην επίθεση της Τορπέντο και της Εθνικής, αυτό συνέβαινε επειδή ήταν πολύ δημοφιλής. «Οι οπαδοί τον σκότωσαν» έχει πει ο Ιβάνοβ στον δημοσιογράφο, Τζόναθαν Γουίλσον. «Είχε όλο και πιο πολλούς θαυμαστές και όλοι ήθελαν να πιουν μαζί του». Εκτός από λάτρης του ποτού, ο Στρελτσόβ ήταν συστηματικός καπνιστής, όμως κανένα από τα δύο δεν τον έστειλε να πάρει την κάτω βόλτα. Παρότι παντρεμένος, οι κατακτήσεις ήταν πολλές. Ανάμεσα σε αυτές, η 16χρονη κόρη της Εκατερίνα Φούρτσεβα.
Μιλάμε για τη γραμματέα της κεντρικής επιτροπής του κυβερνώντος κόμματος, μιας εκ των πιο ισχυρών γυναικών στην ΕΣΣΔ και, όπως φημολογείτο, πρώην ερωμένη του προέδρου, Νικίτα Χρουστσόφ. Η τελευταία συναντήθηκε με τον Εντουάρντ και του εξήγησε ότι το σωστό θα ήταν να παντρευτεί την κόρη της, όμως εισέπραξε αρνητική απάντηση από τον play-boy. «Έχω ήδη γυναίκα». Μάλιστα, έχοντας πιει, φέρεται να είπε σε παρέα φίλων πως «προτιμώ να πεθάνω, παρά να παντρευτώ αυτή τη μαϊμού» ή «καλύτερα να με κρεμάσουν από το να παντρευτώ μια τέτοια κοπέλα» γελοιοποιώντας έτσι την Φούρτσεβα.
Από εκείνη τη στιγμή το κομουνιστικό κόμμα στράφηκε εναντίον του. Η επίσημη αθλητική εφημερίδα της κυβέρνησης περίμενε μια αποβολή του για να γράψει «αυτός δεν είναι ήρωας», ενώ «σύμφωνα με έγκυρες πηγές» τονίστηκε ότι κάθε φορά που έπαιζε εκτός συνόρων έλεγε στους φίλους του ότι δεν θέλει να γυρίσει στην ΕΣΣΔ. Ο Στρελτσόβ περιγράφονταν πλέον ως κακό παράδειγμα που «εκφράζει τον δυτικό ιμπεριαλισμό» και παρότι το Mundial του 1958 ήταν εβδομάδες μακριά, η πτώση του ήταν ήδη προδιαγεγραμμένη.
Μια εβδομάδα αφού έπαιξε σε φιλικό προετοιμασίας για το Παγκόσμιο Κύπελλο κόντρα στην Αγγλία, στις 25 Μαΐου του 1958 ήταν καλεσμένος στο party του στρατιωτικού, Εντουάρντ Καρακάνοβ, και πήγε μαζί με τους συμπαίκτες του, Μιχαήλ Ογκόνκοβ και Μπόρις Τατούσιν. Σε αυτό ήταν καλεσμένη και η 20χρονη, Μαρίνα Λεμπέντεβα, μια κοπέλα την οποία ο επιθετικός δεν είχε ξαναδεί ποτέ στη ζωή του. Το επόμενο πρωί, οι τρεις τους συνελήφθησαν στο προπονητικό κέντρο με την κατηγορία ότι τη βίασαν.
Σύμφωνα με μαρτυρίες δημοσιογράφων, τα στοιχεία σε βάρος του ήταν μπερδεμένα και αντιφατικά, ακόμα και από την πλευρά της κοπέλας η οποία υποστήριξε ότι βιάστηκε. Όπως δήλωσε μεταγενέστερα ο προπονητής του Στρελτσόβ, όσο κι αν προσπάθησε να χρησιμοποιήσει τις γνωριμίες του, η εντολή είχε σταλεί από ψηλά. Ο Χρουστσόφ είχε ενημερωθεί προσωπικά από την Φούρτσεβα και ήταν σαφής. «Τιμωρήστε τον αυστηρά, στη φυλακή για πολύ καιρό».
Από ολόκληρη την ομάδα, στο Δικαστήριο παρευρέθηκαν μόνο οι δύο συμπαίκτες του με τους οποίους ήταν στο party και αυτοί επειδή ήταν μάρτυρες. Οι Αρχές είπαν στον άσο της Τορπέντο ότι αν παραδεχθεί την ενοχή του, θα του επιτραπεί να ταξιδέψει με την υπόλοιπη αποστολή στην Σουηδία για το Παγκόσμιο Κύπελλο, όμως ήταν παγίδα. Ο Στρελτσόβ ομολόγησε και καταδικάστηκε σε 12 χρόνια καταναγκαστικών έργων στα γκουλάγκ. Αντίθετα, στους συμπαίκτες του επιβλήθηκε ποινή αποκλεισμού 3 ετών από το ποδόσφαιρο και αποβολή δια παντός από την Εθνική ομάδα. Η γυναίκα του ζήτησε διαζύγιο, το όνομά του σβήστηκε από τα βιβλία του Σοβιετικού ποδοσφαίρου, πολλά από τα γκολ του πιστώθηκαν σε άλλους.
Όπως εύκολα μπορεί να φανταστεί κανείς, το πρώτο διάστημα στις φυλακές, μόνο εύκολο δεν ήταν. Ο Στρελτσόβ επιτέθηκε σε συγκρατούμενο που έδινε πληροφορίες και έφαγε τόσο ξύλο που πέρασε 4 μήνες στο νοσοκομείο. «Μην κατηγορείς τον εαυτό σου, είναι μόνο δικό μου λάθος. Μου είπες χιλιάδες φορές ότι οι φίλοι, τα κορίτσια και η βότκα θα μου φέρουν μπλεξίματα. Δεν σε άκουσα και να με τώρα. Θα είμαι διαφορετικός άνθρωπος όταν θα βγω» έγραψε στη μητέρα του από μέσα.
Αφού επέζησε, μεταφέρθηκε σε άλλο στρατόπεδο και σιγά-σιγά τα πράγματα άρχισαν να φτιάχνουν, μέχρι που το 1963, έπειτα από 5 χρόνια, αφέθηκε ελεύθερος. Όμως η τιμωρία του να μείνει εκτός ποδοσφαίρου ίσχυε ακόμα, οπότε επέστρεψε στην ομάδα του εργοστασίου. Τότε έγινε σαφές ότι οι fans δεν τον έχουν ξεχάσει, καθώς χιλιάδες έσπευδαν να δουν και πάλι από κοντά.
Χιλιάδες ήταν και οι εισηγήσεις για να αρθεί η ποινή του, όμως κατόπιν «συμβουλής» του Χρουστσόφ, ο γραμματέας του κόμματος, Λέονιντ Μπρέζνεβ, απέρριψε το ενδεχόμενο. Έναν χρόνο αργότερα, ο τελευταίος διαδέχθηκε τον Χρούστσεβ και επέτρεψε στον επιθετικό να επιστρέψει στο κορυφαίο επίπεδο και την Τορπέντο. «Αφού ένας υδραυλικός μπορεί να δουλέψει ως υδραυλικός μετά τη φυλακή, γιατί να μην μπορεί να το κάνει και ένας ποδοσφαιριστής;».
Η παρουσία στα γκουλαγκ τον έκανε να μοιάζει μεγαλύτερος από τα 26 χρόνια του, όμως παρότι είχε χάσει κομμάτι της ταχύτητας και της δύναμής του προσαρμόστηκε αμέσως. Σε τέτοιο βαθμό που να καταφέρει το αδιανόητο. Πέτυχε 12 γκολ σε 26 αγώνες και βοήθησε την Τορπέντο, την παραδοσιακά 5η ομάδα της Μόσχας, να κατακτήσει το πρωτάθλημα. Το απίστευτο comeback τον έφερε και πάλι στην Εθνική, το 1968 κατέκτησε και το Κύπελλο και για δύο σερί χρόνια αναδείχθηκε κορυφαίος παίκτης της Σοβιετικής Ένωσης.
Το 1970, σε ηλικία 33 ετών, έβαλε τέλος στην καριέρα του και ξεκίνησε άμεσα να διαβάζει για να γίνει προπονητής. Παράλληλα έπαιζε στην ομάδα των βετεράνων και εξακολουθούσε να φέρνει τον κόσμο στο γήπεδο. Με εξαίρεση ένα μικρό πέρασμα από τον πάγκο της Τορπέντο σαν πρώτος τεχνικός, τα επόμενα χρόνια, μέχρι και που πάτησε τα 50, δούλεψε στα τμήματα υποδομής του συλλόγου.
Μπορεί να ακούγεται ιεροσυλία, όμως δεν μπορούμε να ξέρουμε τι θα συνέβαινε αν είχε παίξει στο Mundial της Σουηδίας, μια διοργάνωση στην οποία έλαμψε ένα άλλο αστέρι της εποχής, ο Πελέ. Παρότι αγωνίστηκε 38 φορές με την Εθνική του, μόλις 5 Ρώσοι ή Σοβιετικοί παίκτες πέτυχαν περισσότερα από τα 25 δικά του γκολ. Έξι χρόνια μετά, η Τορπέντο έδωσε στο γήπεδό της το όνομά του και έξω υπάρχει το δικό του άγαλμα.
Μια καριέρα στην οποία πάντα θα υπάρχει ένα τεράστιο ερωτηματικό, θα μπορούσε να είναι πολύ διαφορετική. Και σύμφωνα με τους ανθρώπους που ήταν κοντά στον Εντουάρντ, δεν έφταιγε μόνο το σύστημα. «Στο γήπεδο, ήταν ο πιο δυνατός, όμως στη ζωή, ο πιο αδύναμος» είπε ο Ιβάνοβ, ενώ η θέση του φίλου και βιογράφου του, Ανατόλι Νίλιν, ήταν πως «δεν μπορείς να κατηγορείς την Φούρτσεβα, τον Χρουστσόφ ή τον Στάλιν αν δεν μπορείς να συμπεριφερθείς σωστά όταν πίνεις».
Χτυπημένος από καρκίνο στον οισοφάγο, κυρίως από τα χρόνια που πέρασε στα ορυχεία, ο Εντουάρντ Στρετσλόβ άφησε την τελευταία του πνοή στις 20 Ιουλίου του 1990 στην Μόσχα. Όπως πολλοί είπαν, μαζί του χάθηκε κάθε ελπίδα να μαθευτεί τι πραγματικά συνέβη εκείνο το ανοιξιάτικο βράδυ. Μερικά χρόνια αργότερα, μια γυναίκα εθεάθη στον τάφο του να αφήνει λουλούδια στην επέτειο του θανάτου του. Ήταν η Σβετλάνα Λεμπέντεβα, η κοπέλα που τον είχε κατηγορήσει ότι τη βίασε…