Με το που ξεκινάς να τα σκαλίζεις, ένα περίεργο συναίσθημα σε καταβάλει. Μια απορία κυριαρχεί στο νου: Μα γιατί μοιάζει να ήταν σαν χθες και ταυτόχρονα σαν ένας… αιώνας πριν; Είναι πως από το 2009 κι ύστερα, αυτά που ζήσαμε σε αυτή τη βαριόμοιρη χώρα, θα αρκούσαν για να γεμίσουν πολλά περισσότερα από «απλώς» 14 χρόνια. Και τι δεν περάσαμε…
Τότε πάντως, μόνο οι μυημένοι (θα) μπορούσαν να φανταστούν το τσουνάμι που ερχόταν – κι αυτοί πιθανότατα όχι στην πλήρη του έκταση. Οι περισσότεροι ζούσαν, ζούσαμε σε ένα συννεφάκι. Πιστεύοντας πως η οικονομική κρίση, που είχε μαυρίσει το τοπίο σε παγκόσμιο επίπεδο, ήταν κάτι που θα περνούσε ξώφαλτσα από την Ελλάδα.
Το μέγεθος του σοκ που ακολούθησε ήταν ευθέως ανάλογο της άγνοιας, της αφέλειας. Το πολιτικό προσωπικό της χώρας αποδείχτηκε ανίκανο να διαχειριστεί τόσο βάρος. Ανήμπορο να κατανοήσει το μέγεθος του προβλήματος και απρόθυμο να συνεργαστεί για το γενικότερο καλό.
Ενώ τελείωνε το 2008, η κυβέρνηση του Κώστα Καραμανλή άρχισε να χάνει απότομα σε δημοτικότητα. Κυρίως εξαιτίας πληγμάτων όπως οι υποθέσεις της Μονής Βατοπεδίου και του Χρήστου Ζαχόπουλου. Και όχι (τόσο) λόγω της χειρότερης παγκόσμιας χρηματοοικονομικής κρίσης εδώ και πολλά χρόνια. Η Ν.Δ. κατέρρεε κυρίως εκ των έσω.
Το ΠΑΣΟΚ, υπό τον Γεώργιο Παπανδρέου, ολοένα ανέβαινε στις δημοσκοπήσεις. Κάνοντας promotion ως μια εναλλακτική πρόταση εξουσίας, που θα φορολογούσε τα «μεγάλα πορτοφόλια» και θα έφερνε κοινωνική δικαιοσύνη και ευημερία.
Ο ιστορικός Δεκέμβριος του 2008 ήταν σημείο καμπής. Η δολοφονία του Αλέξανδρου Γρηγορόπουλου οδήγησε σε βίαιες ταραχές σε όλη τη χώρα, η οργή του κόσμου ξεχείλιζε.
Στις ευρωεκλογές της 7ης Ιουνίου 2009 το ΠΑΣΟΚ πήρε την πρωτιά με ποσοστό 36,65%. Θριάμβευε μετά από τρεις διαδοχικές ήττες. Η Ν.Δ. έμεινε στο 32,29%. Οι συσχετισμοί είχαν σαφώς και ρητά, τροποποιηθεί.
Με ανανεωμένη αυτοπεποίθηση, ο Γ. Παπανδρέου ζήτησε, πιο δυνατά από ποτέ, προσφυγή στις κάλπες. Ίσως ούτε ο ίδιος να μην περίμενε πως το αίτημά του θα εισακουόταν τόσο γρήγορα.
Στις 2 Σεπτεμβρίου του 2009, με τηλεοπτικό του διάγγελμα, ο πρωθυπουργός ανακοίνωσε πρόωρες εκλογές. Ήταν πολλοί οι βουλευτές του, που διαφώνησαν. Ένας εξ αυτών, ο Μιχάλης Λιάπης, αρνήθηκε να κατεβεί υποψήφιος, χαρακτηρίζοντας «ιστορικό λάθος» για τη γαλάζια παράταξη τις εκλογές.
Ο Τύπος επίσης, μιλούσε για «πολιτική αυτοκτονία». Ο Καραμανλής, όμως, ήταν ανένδοτος. Αφού αναφέρθηκε στη δύσκολη κατάσταση που επικρατούσε στην οικονομία και η οποία αναμενόταν να επιδεινωθεί, δήλωσε πως η χώρα βρισκόταν σε ένα κρίσιμο σταυροδρόμι και πως τον ελληνικό λαό περίμεναν πολύ δύσκολα χρόνια, αν δεν λαμβάνονταν άμεσα μέτρα.
Υποστήριξε πως στόχος του ήταν να κάνει τις απαραίτητες τομές, αλλά η ρητά εκπεφρασμένη πρόθεση της αξιωματικής αντιπολίτευσης να οδηγήσει τη χώρα σε εκλογές τον Μάρτιο του 2010, αρνούμενη να δεχθεί την επανεκλογή του Κάρολου Παπούλια στη θέση του Προέδρου της Δημοκρατίας, θα οδηγούσε «σε μια παρατεταμένη προεκλογική περίοδο με καταστρεπτικά αποτελέσματα για την οικονομία».
Η προεκλογική εκστρατεία της Ν.Δ. είχε επίκεντρο τον 53χρονο τότε Καραμανλή. Με σύνθημα «Απόφαση ευθύνης». Όμως ήταν σκιά του πολιτικού άνδρα που γνώριζε ο τόπος ως τότε. Βαρύς, κουρασμένος, απρόθυμος, μαζεμένος, σαν να είχε αποδεχτεί εκ των προτέρων την ήττα του. ‘Η σαν να την επιδίωκε, υποστήριξαν πολλοί. Επειδή, είπαν, ήξερε ακριβώς τι ερχόταν και δεν ήθελε να είναι αυτός ο επικεφαλής.
Το παρακάτω σποτάκι λέει πολλά. Πάρα πολλά. Σπανίως έχουμε δει Έλληνα πολιτικό τέτοιας θέσης να λέει τόσες πολλές αλήθειες. Παραδέχεται την κρισιμότητα και το οριακό των στιγμών, προειδοποιεί για δύσκολες και επώδυνες αποφάσεις, για επερχόμενη λιτότητα. Μόνο που ο λαός δεν είχε συνηθίσει να του τα λένε έτσι. Αυτό το διαφημιστικό ήταν στην ουσία… δυσφημιστικό. Με τέτοιο ύφος και λόγο, στην Ελλάδα δεν κερδίζεις εκλογές.
Ο Παπανδρέου έκανε ακριβώς το αντίθετο. «Πούλησε» ελπίδα, το προφίλ που ηγέτη που και λύσεις είχε να προτείνει και τη βούληση να τις εφαρμόσει. Επαναλάμβανε επίσης συνεχώς πως δεν θα υποτασσόταν σε συμφέροντα και πως ήταν πανέτοιμος να κυβερνήσει με «μια νέα και άφθαρτη ομάδα στελεχών».
Έλεγε ότι στις εκλογές συγκρούονται δύο διαμετρικά αντίθετες πολιτικές αντιλήψεις, «εκείνη που μιλά για περικοπές κι εκείνη που μιλά για επενδύσεις» και ότι η εκλογική μάχη «δεν είναι μεταξύ πράσινων και γαλάζιων», αλλά «μια μάχη του παρελθόντος με το μέλλον». Η φράση «Λεφτά υπάρχουν», που ξεστόμισε σε ένα του λόγο, θα έμενε για πάντα, κηλίδα στη πολιτική διαδρομή του.
Όλες ανεξαιρέτως οι δημοσκοπήσεις έδειχναν άνετη νίκη του ΠΑΣΟΚ. Ήταν σαφές πως το μόνο ερώτημα αφορούσε το εύρος της διαφοράς και την έκταση της αυτοδυναμίας.
Στις εκλογές της 4ης Οκτωβρίου 2009, η απάντηση ήταν εμφατική. Το ΠΑΣΟΚ πήρε μια συντριπτική νίκη: 43,92% (και το μπόνους των 40 βουλευτών) έναντι μόλις 33,47% της Νέας Δημοκρατίας. Διψήφια διαφορά. Πού να φανταζόμασταν τότε πως αυτή θα ήταν η τελευταία φορά που η ψαλίδα θα ήταν τόσο μεγάλη. Και ότι το ΠΑΣΟΚ θα πλήρωνε πανάκριβα ως κόμμα αυτό που νόμιζε για θρίαμβο.
Η Ν.Δ. έχασε περίπου 700.000 ψηφοφόρους σε σχέση με το 2007. Ο Καραμανλής παραιτήθηκε από την ηγεσία, παρότι προεκλογικά είχε δεσμευτεί πως δεν θα έφευγε, κάτι που ενέτεινε τις υποψίες πως στην ουσία αναζητούσε μια ηρωική έξοδο. Θα τον διαδεχόταν, στις 29 Νοεμβρίου, ο Αντώνης Σαμαράς
Ο 57χρονος τότε Γ. Παπανδρέου είχε κερδίσει σαρωτικά το δικαίωμα να υπηρετήσει ως πρωθυπουργός, στα χνάρια του παππού του και τον πατέρα του. Έδειχνε χαρούμενος, γεμάτος προσδοκίες. Άραγε υποτίμησε αυτό που τον περίμενε; ‘Η όντως δεν ήξερε;
Ουσία είναι πως από νωρίς φάνηκε πως το πρόβλημα ήταν μεγάλο. Οι εξελίξεις ήταν ραγδαίες και η χώρα βρέθηκε να βάλλεται από παντού. Ως διεφθαρμένη, ως έχουσα αποτύχει να νοικοκυρέψει τα του οίκου της, έχοντας «παρτάρει» δίχως κανένα μέλημα για τις δύσκολες μέρες και κυρίως, χωρίς λεφτά.
Στις 23 Απριλίου του 2010, ο Γιώργος Παπανδρέου, στο ιστορικό διάγγελμά του από το Καστελόριζο, ζήτησε επισήμως την ενεργοποίηση του λεγόμενου μηχανισμού στήριξης. Με άλλα λόγια, άνοιξε την πόρτα για να μπει το ΔΝΤ στην Ελλάδα. Πρακτικά εκείνη η μέρα αποδείχτηκε και το κύκνειο άσμα της πολιτικής του καριέρας.
Μπορεί να μην ήταν ο αποκλειστικός υπεύθυνος. Μπορεί και να παρέλαβε καμένη γη, καταπώς το λένε. Μπορεί επίσης να είχε καλές προθέσεις και να πίστεψε σε υποσχέσεις «απ’ έξω». Ουσία όμως είναι πως αυτός ήταν το πρόσωπο μιας ταπεινωτικής στιγμής στην ελληνική ιστορία. Ταυτίστηκε με τη χρεοκοπία, με την εθνική καταστροφή.
Τίποτα δεν θα ήταν ξανά το ίδιο. Και ο Γεώργιος Ανδρέα Παπανδρέου, ΓΑΠ εν συντομία, θα ήταν ένα από τα πιο ηχηρά πολιτικά θύματα αυτής της βίαιης στροφής της ιστορίας.