Όσα χρόνια κι αν περάσουν, η ιστορία του Τιτανικού δεν ξεθωριάζει ποτέ…
Τι κι αν συμπληρώθηκε προ πολλού ένας αιώνας από τη βύθιση του…
Τι κι αν γράφτηκαν εκατομμύρια λέξεων, έγιναν εκατοντάδες έρευνες, διατυπώθηκαν αμέτρητες θεωρίες και παίχτηκε φυσικά η εμβληματική ταινία του Χόλιγουντ…
Το χρονικό του ιστορικού ναυαγίου (που κόστισε τη ζωή σε περισσότερους από 1.505 επιβάτες) θα τροφοδοτεί για πάντα, θαρρείς, το ενδιαφέρον.
Όχι μόνο συνολικά ως τραγωδία, αλλά και με επιμέρους δραματικές ιστορίες που εκτυλίχθηκαν στο πλαίσιο της.
Όπως αυτή της ορχήστρας που έπαιζε μέχρι την τελευταία στιγμή στο κατάστρωμα!
Εξαιρουμένης της στιγμής που η Κέιτ Γουίνσλετ αποχαιρετά τον Λεονάρντο Ντι Κάπριο κι εκείνος χάνεται στα βάθη του ωκεανού, η σκηνή με τους μουσικούς είναι πιθανότατα η πιο συγκινητική της ταινίας.
Αν και πολλοί πιστεύουν, ωστόσο, ότι είναι προϊόν μυθοπλασίας (ή έστω δραματοποίησης της κατάστασης) είναι πέρα για πέρα αληθινή.
Και είχε ως πρωταγωνιστή έναν από τους «θρύλους» του Τιτανικού:
Τον αρχηγό της μπάντας, Ουάλας Χάρτλεϊ!
Γεννημένος το 1878 στο Λάνκασαϊρ της Αγγλίας, ο βιρτουόζος βιολιστής ακολούθησε τα βήματα του (επίσης μουσικού) πατέρα του.
Το 1909 προσελήφθη στα υπερωκεάνια που εκτελούσαν τα δρομολόγια μεταξύ Αγγλίας και Νέας Υόρκης.
Τρία χρόνια αργότερα λοιπόν κι ενώ δούλευε στο «Μαυριτανία», δέχθηκε την πρόταση για τον «Τιτανικό».
Αρχικά δίστασε γιατί είχε κάνει πρόταση γάμου στην αρραβωνιαστικιά του και θα χρειαζόταν ν’ αναβάλλει το μυστήριο.
Επικράτησε ωστόσο το δέλεαρ του πολύ μεγαλύτερου μισθού και απάντησε εντέλει θετικά.
Μια απόφαση που αποδείχθηκε μοιραία, αλλά τον μετέτρεψε σε ήρωα…
Γιατί την ώρα που άπαντες μάχονταν για τη ζωή τους, ο αρχι-βιολιστής και οι επτά επίσης εμβληματικοί σύντροφοί του έκαναν κάτι παραπάνω από το καθήκον τους.
Όπως απεικονίζεται λοιπόν και στην ταινία (όπου τον υποδύθηκε ο ηθοποιός Τζόναθαν Έβανς-Τζόουνς), ο Χάρτλεϊ συνέχιζε απτόητος το έργο του.
Όσο μεγάλωνε ο πανικός και το κρύο, εκείνος έδινε το έναυσμα στην υπόλοιπη ορχήστρα.
Και επιλέγοντας εύθυμα τραγούδια (για να κρατά όσο το δυνατόν πιο ήρεμους τους επιβάτες), όντως τα εκτελούσε με τους υπόλοιπους σαν να βρίσκονταν στην τραπεζαρία.
Ήταν τέτοια η προσήλωσή του Χάρτλεϊ, που δεν παραιτήθηκε ούτε τη στιγμή που κατάλαβε ότι το μοιραίο ήταν πια αναπόφευκτο.
Αντί λοιπόν να κάνει μια προσπάθεια να σωθεί, μαρτυρίες διασωθέντων των θέλουν να συνεχίζει ως τη στιγμή που βυθίστηκε το πλοίο.
Ακόμα πιο χαρακτηριστική, δε, είναι το στιγμιότυπο που περιέγραψε ο Βρετανός δημοσιογράφος της εποχής, Φίλιπ Γκιμπς:
Σύμφωνα με αυτό, ο Χάρτλεϊ και οι συνάδελφοί του έπαιζαν ώσπου το πλοίο είχε γείρει και το νερό είχε φτάσει στη μέση τους!
Κατά την επικρατούσα θεωρία μάλιστα (που κάνει ακόμα πιο δραματική την ιστορία) το κομμάτι που εκτελούσαν εκείνη την ώρα δεν ήταν τυχαίο.
Γιατί επιλογή του Χάρτλεϊ ήταν το τραγούδι με τίτλο «Nearer My God To Thee».
Ένας όμορφος ύμνος της Αγγλίδας ποιήτριας, Σάρα Άνταμς, που μεταφράζεται ως «Είμαι πιο κοντά σε σένα, Θεέ μου».
Και όπως είχε εκμυστηρευτεί σε ανύποπτο χρόνο ο Χάρτλεϊ στο παρελθόν, θα ήθελε να είναι το τελευταίο κομμάτι της μπάντας του αν ποτέ βρισκόταν σε πλοίο που βυθίζεται!
Ενδεικτική της αίσθησης καθήκοντος του αρχηγού της ορχήστρας, αλλά και της αγάπης του για τη μουσική, ήταν η εικόνα της σορού του όταν ανασύρθηκε δυο βδομάδες μετά το ναυάγιο.
Ο Χάρτλεϊ είχε δέσει πάνω στο σώμα του τη θήκη με το βιολί και άφησε μαζί του την τελευταία του πνοή…
Εξάλλου οι έρευνες επιβεβαίωσαν πως όντως ήταν το βιολί με το οποίο έπαιζε ο Άγγλος μουσικός στον «Τιτανικό», μελετώντας μια φοβερή πορεία του στον χρόνο:
Μετά το ναυάγιο ο πατέρας του το χάρισε στην αρραβωνιαστικιά του επειδή ήταν δικό της δώρο προς τον Χάρτλεϊ.
Όταν η σύντροφός του απεβίωσε, η αδερφή της το χάρισε σε φιλανθρωπικό ίδρυμα ώστε τα έσοδα να πάνε σε κοινωφελείς σκοπούς.
Στη δημοπρασία το αγόρασε μια καθηγήτρια βιολιού, η οποία το χάρισε έπειτα σε μια μαθήτρια της.
Και αφότου ο γιος της το βρήκε σε μια σοφίτα μετά από 70 ολόκληρα χρόνια, πωλήθηκε έναντι 1,7 εκατ. δολαρίων και εκτίθεται σήμερα στο μουσείο του Τιτανικού στο Μπέλφαστ.
Όσο για τον ίδιο τον Χάρτλεϊ, αντιμετωπίστηκε εξαρχής ως ηρωική φυσιογνωμία του ναυαγίου.
Οι μαρτυρίες και όλα αυτά τα στοιχεία για τη στάση του τον μετέτρεψαν σε μια από τις πιο συμβολικές μορφές της τραγωδίας.
Αδιάψευστο στοιχείο γι’ αυτό είναι η παρουσία 40.000 ανθρώπων στην κηδεία του, που έγινε στη γενέτειρά του, το Colne.
Η προτομή του έξω από τη βιβλιοθήκη της πόλης και το όνομά του σε δρόμους και καταστήματα.
Και η εικόνα του τάφου του, στολισμένου μ’ ένα ανάγλυφο βιολί και τις πρώτες νότες του τραγουδιού:
«Nearer My God To Thee…»
