Γνωρίζοντας πως θα φιλοξενήσουν στη Μόσχα τους επόμενους Ολυμπιακούς Αγώνες, οι Σοβιετικοί ήθελαν να εντυπωσιάσουν στο Μόντρεαλ το 1976. Συνήθως κάτι τέτοιο επιτυγχάνεται μέσω μεταλλίων αλλά και σεβασμού του «ευ αγωνίζεσθαι». Ο ξιφομάχος Μπόρις Ονισένκο στην προσπάθεια του να καταφέρει το πρώτο, καταπάτησε το δεύτερο, σε μια από τις μεγαλύτερες απάτες που σημειώθηκαν ποτέ. Όταν η αλήθεια ξεσκεπάστηκε, έγινε συνώνυμο της κλεψιάς με αποτέλεσμα χάσει τα πάντα.
Ο ορισμός του επιτυχημένου
Με ένα χρυσό στο Μόναχο το 1972, άλλο ένα ασημένιο στην ίδια διοργάνωση κι ένα επίσης αργυρό στο Μέξικο Σίτι τέσσερα χρόνια νωρίτερα, ο Μπόρις Ονισένκο ήταν μια αναγνωρίσιμη φιγούρα στο Μοντέρνο Πένταθλο. Στο παλμαρέ του υπήρχαν και τρία παγκόσμια πρωταθλήματα και -στα 38 του πια- έβλεπε τους Ολυμπιακούς Αγώνες του Μόντρεαλ ως το ιδανικό μέρος για να κλείσει με ακόμη μία μεγάλη επιτυχία μια σπουδαία καριέρα.
Ως εξαιρετικός ξιφομάχος, ήταν η μεγάλη ελπίδα των Σοβιετικών στο ομαδικό, όπου πρώτος αντίπαλος θα ήταν η ομάδα της Μεγάλης Βρετανίας. Οι κανονισμοί του Ολυμπιακού τουρνουά προέβλεπαν πως κάθε αθλητής θα αντιμετώπιζε διαδοχικά όλα τα μέλη της αντιπάλου ομάδας. Συνολικά 46 αγώνες μέσα σε 12 ώρες. Ένα, όπως και να το κάνουμε, ιδιαίτερα απαιτητικό και βεβαρυμμένο πρόγραμμα. Ακόμη και για αθλητές με τη φήμη και τις ικανότητες του Ονισένκο.
Η απάτη
Ο γεννημένος στην Ουκρανία ξιφομάχος ξεκίνησε επικρατώντας εύκολα του Ντέιβ Νάιτινγκεϊλ και συνέχισε νικώντας τον Άντριαν Πάρκερ. Ο προπονητής της βρετανικής ομάδας προσπαθούσε να καταλάβει πώς ακριβώς πέρασε το νικητήριο χτύπημα, καθώς με γυμνό μάτι δεν φάνηκε να υπάρχει επαφή. Ωστόσο το συνδεδεμένο με ειδικούς αισθητήρες λαμπάκι πάνω στο ξίφος, που αποδείκνυε το αντίθετο, είχε ανάψει. Οι πρώτες υποψίες είχαν μπει στο μυαλό των Βρετανών.
Ο πέμπτος αγώνας ήταν κόντρα στον Τζιμ Φοξ. Σχεδόν συνομήλικος του Ονισένκο (36 χρονών), τον είχε αντιμετωπίσει πάρα πολλές φορές στο παρελθόν και θεωρητικά μεταξύ τους είχε αναπτυχθεί ένας αμοιβαίος σεβασμός. Σχεδόν φιλία, θα μπορούσε να υποστηρίξει κανείς. Όταν όμως κατά τη διάρκεια της αναμέτρησης συνέβη το ίδιο, ο Φοξ παραήταν «γριά αλεπού» για να δεχτεί σαν κορόιδο την ήττα. «Δοκίμασε το κόλπο με το λάθος άτομο. Ήμουν πολλά χρόνια στο… κουρμπέτι για να την πατήσω» δήλωσε χρόνια αργότερα στον Guardian.
Οι Βρετανοί απαίτησαν να ελεγχθεί το ξίφος, όμως οι Σοβιετικοί υποστήριξαν πως χάθηκε. Μετά από έρευνες η «αμαρτωλή» σπάθη βρέθηκε και μέχρι να εξεταστεί ο Ονισένκο συνέχιζε να αγωνίζεται με άλλο ξίφος, σημειώνοντας το διόλου αμελητέο ρεκόρ των 5 νικών και 2 ηττών. Μετά ήρθε η καταστροφή…
Εθνική ντροπή
Ο έλεγχος έδειξε πως στο εσωτερικό μέρος της λαβής υπήρχε κρυμμένος ένας μηχανισμός που με το πάτημα ενός κουμπιού έδινε το σήμα πως είχε κερδηθεί πόντος, ακόμη κι αν δεν είχε προηγηθεί επαφή. Η απόφαση των κριτών ήταν άμεση. Αποκλεισμός από τους αγώνες. Η σοβιετική αποστολή ήταν ανάστατη. Ο Ονισένκο, ο οποίος πρόλαβε τουλάχιστον να ζητήσει συγγνώμη από τον αντίπαλό του, μετατράπηκε σε παρία. Κανείς δεν ήθελε να του μιλήσει ή έστω να τον πλησιάσει. Στο μυαλό όλων είχε ατιμάσει το Ολυμπιακό πνεύμα, τους κανόνες του Fair Play και -φυσικά- τη μητέρα πατρίδα.
Οι δυτικοί δεν έχασαν την ευκαιρία εξαιτίας του συγκεκριμένου γεγονότος να βγάλουν χολή για ολόκληρο το αθλητικό οικοδόμημα των χωρών του Ανατολικού μπλοκ, το οποίο λίγες μέρες νωρίτερα είχε κερδίσει το σεβασμό όλων με το απόλυτο δεκάρι της Ρουμάνας Νάντια Κομανέτσκι στη Γυμναστική. Ελάχιστοι πίστεψαν πως ο Ονισένκο έδρασε μεμονωμένα και οι υποψίες ξεχύθηκαν σαν δηλητήριο πάνω από το Ολυμπιακό Χωριό. Η κατακραυγή ήταν τέτοια που το ίδιο βράδυ ο 38χρονος αθλητής ουσιαστικά φυγαδεύτηκε για να μεταφερθεί στο αεροδρόμιο και από εκεί πίσω στη Σοβιετική Ένωση.
Τα έχασε όλα
Πίσω στη Μόσχα στις ειδήσεις είπαν το αόριστο «ο αθλητής μας αποκλείστηκε επειδή το ξίφος του δεν είχε τις προδιαγραφές που απαιτούν οι κανονισμοί». Με τα νέα, όμως, να ταξιδεύουν γρήγορα οι Σοβιετικοί γνώριζαν καλά πως έπρεπε να πουν την αλήθεια. Όπως και έκαναν την επόμενη μέρα, φέρνοντας σε ακόμη πιο δύσκολη θέση τον Ονισένκο, ο οποίος μέχρι εκείνη τη στιγμή ήταν ένας μικρός ήρωας.
Ο ίδιος ο γενικός γραμματέας του Κόμματος, Λεονίντ Μπρέζνιεφ, απαίτησε να τον φέρουν μπροστά του
Όταν μπήκε στο τρένο από το Κίεβο με προορισμό την πρωτεύουσα, γνώριζε πως η μοίρα του ήταν προκαθορισμένη. Στο μυαλό του η καταναγκαστική εργασία σε κάποιο Γκουλάγκ δεν ήταν κάτι απίθανο. Μάλλον στάθηκε τυχερός και πέτυχε τον ηγέτη της χώρας σε καλή διάθεση. Αν και το γεγονός αμαύρωσε την εικόνα της Σοβιετικής Ένωσης και θεωρήθηκε το μεγαλύτερο σκάνδαλο στην ιστορία των Ολυμπιακών Αγώνων, ο Ονισένκο απέφυγε την τιμωρία που φοβόταν. Φυσικά του αφαίρεσαν όλα τα μετάλλια, εκδιώχθηκε από τον Κόκκινο Στρατό, αποβλήθηκε δια παντός από τον αθλητισμό και πέρασε τα υπόλοιπα ενεργά χρόνια της ζωής του ως οδηγός ταξί. Κανείς ποτέ δεν έμαθε κάτι παραπάνω γι’ αυτόν μέχρι σήμερα που -αν ζει- θα είναι 80 ετών, έχοντας περάσει τη μισή ζωή του αναλογιζόμενος τι θα είχε συμβεί αν η πλεονεξία του δεν τον είχε οδηγήσει στη χειρότερη απόφαση που πήρε ποτέ.