Αν κάποιος δεν ήξερε την ακριβή ημερομηνία θα πίστευε πως με αυτά που συνέβαιναν εκείνο το βράδυ μια χρονομηχανή τον έχει γυρίσει πίσω στη χούντα. Και ας είχαν στην πραγματικότητα περάσει 13 ολόκληρα χρόνια από τότε που έπεσε. Δεν είχε σημασία: εκείνη την ημέρα, οι μέθοδοι που χρησιμοποιήθηκαν στο ζήτημα της ελευθερίας του λόγου δεν ήταν και πολύ δημοκρατικές.
Το ημερολόγιο έγραφε 31 Ιουλίου 1987 όταν άντρες της εισαγγελίας Αθηνών έμπαιναν στο καμαρίνι του Λάκη Λαζόπουλου στο θέατρο «Αθήναιον» και τον συνόδευαν στην Ασφάλεια εκεί όπου και κρατήθηκε όλη τη νύχτα. Ο λόγος; Μια θεατρική παράσταση που είχε γράψει και σκηνοθετήσει ο ίδιος και που εκείνη ακριβώς τη μέρα μόλις είχε κάνει πρεμιέρα.
Όταν η ηθοποιός Άννα Παναγιωτοπούλου που έπαιζε στην παράσταση πήγε στην Ασφάλεια για να διαμαρτυρηθεί για τη σύλληψη του Λαζόπουλου μαζί με άλλους συναδέλφους της, την συνέλαβαν και εκείνη και άμεσα το γεγονός έλαβε ακόμα μεγαλύτερες διαστάσεις.
Όλα αυτά με αφορμή την παράσταση «Τι είδε ο Γιαπωνέζος», όπου ο Λάκης Λαζόπουλος σατίριζε την πολιτική κατάσταση που επικρατούσε στην Ελλάδα εκείνη την περίοδο. «Να κάνεις δεξίωση και αυτό να λέγεται θεσμός της Δημοκρατίας και μετά εμείς πρέπει να το σεβαστούμε; Να μην γελάμε; Είναι δυνατόν να βλέπεις αυτές τις μουράκλες και να μην γελάς; Ποιος θεσμός θα σε κρατήσει; Δε σε κρατάει τίποτα!», ήταν το επίμαχο σημείο της παράστασης που είχε προκαλέσει την ενόχληση στα ανώτερα κυβερνητικά κλιμάκια.
Αυτό όμως που προκάλεσε την παρέμβαση των αρχών ήταν η ατάκα: «Κάθε βράδυ στις 3 του τηλεφωνεί (σ.σ. του Σαρτζετάκη, Πρόεδρος της Δημοκρατίας εκείνη την περίοδο) ο Ανδρέας Παπανδρέου και αφού του λέει τη φράση είσαι μαλ…ας, του το κλείνει». Η κατηγορία για τον Λαζόπουλο ήταν προσβολή του θεσμού του Προέδρου της Δημοκρατίας.
Η Αλίκη Βουγιουκλάκη παρουσιάστηκε στο δικαστήριο ως μάρτυρας υπεράσπισης και τα «έχωσε» για τα καλά στην αναλγησία του Σαρτζετάκη. «Και παλιά σατιριζόταν ο κ. Τσάτσος, ή ο κ. Καραμανλής, αλλά ποτέ δεν συνελήφθη κανένας. Ο τωρινός πρόεδρος είναι ειδική περίπτωση και δεν έχει χιούμορ», ήταν τα λόγια της «εθνικής σταρ».
Μάλιστα, η τοποθέτηση της Βουγιουκλάκη συζητήθηκε πολύ γιατί ο Λαζόπουλος την είχε σατιρίσει δίχως έλεος στο σχετικά κοντινό παρελθόν και εκείνη με την στάση της έδειξε πως δεν έχει θέματα κομπλεξισμού πάνω σε τέτοια ζητήματα.
Κάποιοι βέβαια είπαν πως επρόκειτο για μια κίνηση τακτικής της Βουγιουκλάκη που γενικά, ήθελε να τα έχει καλά με όλους. Όπως και να έχει πάντως, από εκείνη τη στιγμή και μετά μια μεγάλη φιλία ανάμεσα στον Λαζόπουλο και την Αλίκη ξεκίνησε.
Μεγάλο πρεστίζ στην υπερασπιστική γραμμή του Λαζόπουλου έδωσε και η κατάθεση του Μάνου Χατζιδάκι, που είχε κάνει μια εξαιρετικά φορτισμένη δημόσια δήλωση: «Πρόκειται για την πιο αισχρή, ανελεύθερη πράξη της κυβερνήσεως, που έχει γίνει τον τελευταίο καιρό. Φοβάμαι πως ο αυριανισμός γίνεται καθεστώς. Αγανάκτησα!».
Ιστορική έμεινε και η κατάθεση του Λαζόπουλου, που όταν ρωτήθηκε τι εννοεί με αυτά τα λόγια στο σενάριό του, τόνισε:
«Εγώ δεν εννοώ τίποτα. Ο κόσμος εννοεί. Άλλωστε, η κόντρα μεταξύ του πρωθυπουργού και του προέδρου της Δημοκρατίας εμφανίζεται καθημερινά στον Τύπο. Μπορεί και να μην είναι αλήθεια. Η επιθεώρηση δεν λέει πάντα την αλήθεια. Μήπως όμως η τηλεόραση λέει πάντα την αλήθεια; Γιατί αυτούς δεν τους συλλαμβάνουν;».
Τη Δευτέρα 3 Αυγούστου η Προεδρία της Δημοκρατίας εκδίδει αιχμηρή ανακοίνωση σημειώνοντας ότι ο κ. Χρήστος Σαρτζετάκης έμαθε το ζήτημα από τις εφημερίδες και πως σε καμία περίπτωση δεν είχε απαιτήσει ή ζητήσει ο ίδιος (ευθέως ή εμμέσως ) την παρέμβαση της δικαιοσύνης.
Η επίσημη εκδοχή που παρουσιάστηκε ήταν ότι επρόκειτο για πρωτοβουλία του αντιεισαγγελέα του Αρείου Πάγου κ. Δημήτρη Ευθυμιάδη ο οποίος διέμενε σε πολυκατοικία πολύ κοντά στο θεάτρο Αθήναιον και ήταν καθημερινά αυτήκοος μάρτυρας του σκετς.
Τόσο ο Λαζόπουλος όσο και η Παναγιωτοπούλου αθωώθηκαν από το δικαστήριο σε μια απόφαση-σταθμό για το ζήτημα της λογοκρισίας καθώς από το πουθενά, από κατηγορούμενοι βρέθηκαν, σε επικοινωνιακό επίπεδο να είναι κατήγοροι του συντηρητισμού.
Εκείνη τη μέρα, πάνω από 1000 άτομα βρέθηκαν στο θέατρο. Όλοι περίμεναν να ακούσουν αν ο Λαζόπουλος θα έλεγε ξανά την επίμαχη ατάκα.
Την ώρα λοιπόν που φτάνει η στιγμή της ατάκας ο Λάκης λέει: «Στην Ηρώδου Αττικού, Γιαπωνέζο μου, μένει ο…». Για δευτερόλεπτα σταματά. Το κοινό όμως κάτω φωνάζει: «Πες το». Ο Λαζόπουλος κάνει μια επιδέξια ντρίπλα και τους απαντά: «Τώρα το φτιάχνω, δεν το έχω βρει ακόμα».
Όπως γίνεται εύκολα αντιληπτο, μετά το χαμό που προκλήθηκε η παράσταση, η οποία δεν είχε κάνει τόσο καλό ξεκίνημα απογειώθηκε με έσοδα που ξεπερνούσαν τα 8 εκατομμύρια (δραχμές) την εβδομάδα.
Ήταν πάντως ένα από τα πρώτα κρούσματα σχετικοποίησης της λεγόμενης «αλλαγής» της ελληνικής κοινωνίας στα 80s. Μιας σχετικοποίησης που θα γιγαντωνόταν τα επόμενα χρόνια.