Αν έπρεπε να μαντέψει κάποιος σε ποιο άθλημα εμφανίστηκαν με μεγαλύτερη ένταση από οποιοδήποτε άλλο η ίντριγκα, ο φθόνος, η άσκηση βίας και η συμπύκνωση όλων αυτών των στοιχείων σε ένα πρωτοφανές σκάνδαλο, ασφαλώς το καλλιτεχνικό πατινάζ δεν θα ήταν ούτε στις τελευταίες επιλογές του.
Κι όμως το έσχατο στο οποίο θα πήγαινε το μυαλό «γέννησε» κάποτε την πιο αλλόκοτη ιστορία νοσηρού ανταγωνισμού. Ήταν τότε που η πραγματικότητα υπερέβη τη φαντασία, αφαιρώντας εσαεί κάτι από την κομψότητα του πιο… κομψού αγωνίσματος. Ιδίως από τη στιγμή που στις δύο άκρες του νήματος βρισκόταν δύο φαινομενικά «αθώα» κορίτσια.
Ο πάγος ήταν το μόνο στοιχείο που ζέσταινε την ψυχή της. Όταν εκτροχιάστηκε όμως βγήκε στην επιφάνεια ο πραγματικός χαρακτήρας της
Το αμερικανικό κοινό γνώρισε την Τόνια Χάρτινγκ ως μια δεινή χορεύτρια στον πάγο. Ακόμη και όσοι δεν είχαν καμία επαφή με το αγώνισμα μπορεί να αποστήθισαν το όνομα της εν έτει 1991, ακούγοντας ότι κέρδισε το πρωτάθλημα των ΗΠΑ με το μεγαλύτερο βαθμό που είχε δοθεί τα τελευταία 18 χρόνια.
Χάρη στο πρώτο της τριπλό άξελ, κατέκτησε τον τίτλο με το πρώτο 6άρι που δόθηκε ποτέ σε γυναίκα, στο ατομικό πρόγραμμα, για τις τεχνικές επιδόσεις της.
H 21χρονη τότε αθλήτρια επανέλαβε το επίτευγμά της στο Παγκόσμιο Πρωτάθλημα του 1991 κι έγινε η πρώτη Αμερικανίδα που το πέτυχε σε διεθνή διοργάνωση, κατακτώντας το ασημένιο μετάλλιο. Είχε δοκιμάσει κάτι εξεζητημένο. Καμία στο παρελθόν δεν είχε ολοκληρώσει με επιτυχία τριπλό άξελ με διπλό τόλουπ, στο ίδιο πρόγραμμα.
Για τον κόσμο του καλλιτεχνικού πατινάζ η Χάρντινγκ ήταν ένα αστέρι που άργησε να λάμψει, αλλά είχε τις δυνατότητες να μείνει για αρκετό καιρό στο υψηλότερο επίπεδο. Το ευρύ κοινό δεν ήταν σε θέση όμως να γνωρίζει αυτό που κρυβόταν κάτω από τη φήμη και τα μετάλλια.
Η Χάρντινγκ ήταν ένα βαθιά συμπλεγματικό κορίτσι, με έναν αποτυχημένο γάμο που διαιώνιζε τα ψυχικά τραύματα που κουβαλούσε από την παιδική ηλικία της. Ο πάγος ήταν το μόνο στοιχείο που ζέσταινε την ψυχή της. Και όταν τα πράγματα στη λευκή πίστα δεν θα πήγαιναν καλά, τα κουσούρια θα έβγαιναν στην επιφάνεια στη χειρότερη μορφή τους.
Το νέο μεγάλο αστέρι λεγόταν Νάνσι Κέριγκαν. Και λίγο καιρό αργότερα το όνομα της θα απασχολούσε ακόμα και όσους δεν είχαν ιδέα τι εστί καλλιτεχνικό πατινάζ
Η συνέχεια δεν ήταν ανάλογη για τη δευτεραθλήτρια κόσμου μετά το Παγκόσμιο του ’91. «Θύμα» των προσδοκιών που είχε η ίδια δημιουργήσει, η λάμψη της ξεθώριασε τα επόμενα χρόνια.
Στο παναμερικανικό πρωτάθλημα του 1992 περιορίζεται στην τρίτη θέση, ενώ στους Χειμερινούς Ολυμπιακούς Αγώνες της ίδιας χρονιάς στην τέταρτη. Ακόμα χειρότερα, στο Παγκόσμιο Πρωτάθλημα του ’92 μπαίνει μετά βίας στην πρώτη εξάδα.
Οι προβολείς έχουν στραφεί πλέον στη συμπατριώτισσα και συναθλήτρια της Νάνσι Κέριγκαν. Στο Παγκόσμιο του ’91 είχε τερματίσει ένα σκαλί κάτω από τη Χάρντινγκ, κατακτώντας το χάλκινο, η εξέλιξη της ήταν όμως αντιστρόφως ανάλογη.
Ήταν δεύτερη στο παναμερικανικό και στο Παγκόσμιο Πρωτάθλημα του ’92 και τρίτη στους Χειμερινούς Ολυμπιακούς Αγώνες. Εκτός αυτού, ήταν εν αντιθέσει με τη Χάρτινγκ όμορφη, ψηλή και θηλυκή.
Όπως ταιριάζει δηλαδή σε μια σωστή «βασίλισσα του πάγου». Οι χορηγοί έπεσαν στα πόδια της και ο Τύπος είχε πια μάτια μόνο για αυτήν.
Ο μανιακός δράστης κρατούσε μπαστούνι του μπέιζμπολ και αστόχησε μόνο για ένα δάχτυλο…
Ενόψει των Ολυμπιακών Αγώνων του 1994, η Χάρντινγκ κινδύνευε να μείνει εκτός ομάδας των ΗΠΑ, καθώς η Μισέλ Κουάν «απειλούσε» να ακολουθήσει την Κέριγκαν στο Λιλεχάμερ.
Στις 6 Ιανουαρίου, λίγες μέρες πριν από τα «trials» που θα έκριναν ποια από τις τρεις αθλήτριες θα αποκλειόταν από την αποστολή, η Κέριγκαν βγαίνει από την πίστα της προπόνησης, στο Ντιτρόιτ, για να δώσει συνέντευξη.
Ένας λευκός, μεγαλόσωμος άντρας που κρατούσε μπαστούνι του μπέιζμπολ, την πλησιάζει και τη χτυπά με όλη του τη δύναμη στο δεξί γόνατο. Εκείνη σωριάζεται στο έδαφος, ουρλιάζοντας από τον πόνο. Οι συναθλήτριές της πετάγονται από τα αποδυτήρια και τρέχουν κοντά της. Ανάμεσά τους και η Χάρντινγκ.
Οι φωτογραφίες της όμορφης Νάνσι που «κινδυνεύει να μείνει ανάπηρη» αναστατώνουν τις ΗΠΑ. Το βίντεο με την πρωταθλήτρια να κλαίει γοερά και να ουρλιάζει «Γιατί; Γιατί;» έκανε το γύρο του κόσμου. Αν υπήρχαν social media θα είχε γίνει viral σε χρόνο dt.
Η τιμωρία ακολούθησε τη θεία δίκη, που ήρθε στους Ολυμπιακούς του ’94
Το FBI, που ανέλαβε να διερευνήσει την υπόθεση, δεν άργησε να βγάλει άκρη. Ο άντρας που επιτέθηκε στην Κέριγκαν, με σκοπό να της σπάσει το πόδι λεγόταν Σέιν Σταντ και τον είχαν προσλάβει ο σύζυγος της Χάρντινγκ, Τζέφρι Γκιλόουλι και ο σωματοφύλακάς της, Σαν Εκαρντ!
«Κάποιος εμφανίστηκε πίσω από το παραβάν και έτρεξε δίπλα μου, στα δεξιά μου. Με χτύπησε με πολλή δύναμη, μόνο μία φορά, μετά συνέχισε να τρέχει. Ευτυχώς, φαντάζομαι, το χτύπημά του δεν ήταν και πολύ καλό. Οι γιατροί μού είπαν πως εάν το ρόπαλο με είχε χτυπήσει ένα δάχτυλο πιο κάτω, το γόνατό μου θα είχε διαλυθεί και ίσως να μην είχα περπατήσει ποτέ ξανά», περιέγραψε η Κέριγκαν τη στιγμή της επίθεσης.
Το κίνητρο της εγκληματικής ενέργειας ήταν προφανές, όμως στην ανάκριση -διάρκειας εννέα ωρών- η Χάρντινγκ αρνήθηκε ότι γνώριζε για την επίθεση.
Ελλείψει αποδείξεων τη δεδομένη χρονική στιγμή, η αμερικανική ομοσπονδία ήταν υποχρεωμένη να στείλει τη Χάρντινγκ στη Νορβηγία. Έστειλε, όμως, και την Κέριγκαν, που αποδείχτηκε τυχερή μέσα στην ατυχία της και μετά την αποθεραπεία έκανε το παν για να προλάβει τους αγώνες.
Στους Ολυμπιακούς ταξίδεψε και η Κουάν, στην περίπτωση που η Χάρντινγκ θα έμενε εκτός Αγώνων την τελευταία στιγμή λόγω νομικών κυρώσεων.
Το καλλιτεχνικό πατινάζ είχε ανέβει αίφνης στην κορυφή της αθλητικής επικαιρότητας στις ΗΠΑ. Η Κέριγκαν γίνεται τον Ιανουάριο του 1994 εξώφυλλο στα περιοδικά Time και Newsweek.
Δημοσιογράφοι και τηλεοπτικά συνεργεία παρακολουθούν τις προπονήσεις της Χάρντινγκ στο Πόρτλαντ και κατασκηνώνουν έξω από το σπίτι της Κέριγκαν. Το CBS αποκτά ρεπόρτερ που καλύπτει αποκλειστικά τη Χάρντινγκ, εντεταλμένο να παρακολουθεί κάθε κίνησή της στο Λίλεχαμερ.
Οι τέσσερις συλληφθέντες δεν είχαν άλλη επιλογή. Έπρεπε να «δώσουν» τη Χάρντινγκ για να ελαφρύνουν τη θέση τους
Εν τέλει η τιμωρία ήρθε σε πρώτη φάση με τη μορφή της Νέμεσις. Η Χάρντινγκ απέτυχε παταγωδώς στους Αγώνες, καταλαμβάνοντας την 8η θέση. Είδε μάλιστα την προερχόμενη από το σοβαρό τραυματισμό της Κέριγκαν να ανεβαίνει στο δεύτερο σκαλί του βάθρου.
Πίσω στις ΗΠΑ, στο μεταξύ, οι ανακρίσεις των εμπλεκόμενων στην υπόθεση «έκαιγαν» την ξεπεσμένη πρωταθλήτρια. Όλοι τη «σημάδεψαν« για να πέσουν στα μαλακά. Ο σύζυγός της αποδέχτηκε την πρόταση για συμβιβασμό και κατέθεσε εναντίον της. Φυλακίστηκε με ευνοϊκούς όρους, όπως οι Σταντ, Έκχερντ και ο Ντέρεκ Σμιθ, οδηγός του αυτοκινήτου που μετέφερε το δράστη.
Στις 17 Μαρτίου του 1994 η Χάρντινγκ αναγκάστηκε να δηλώσει ένοχη, προκειμένου να γλιτώσει τη φυλακή. Καταδικάστηκε μεν σε τριετή φυλάκιση, αλλά με αναστολή. Υποχρεώθηκε σε ψυχιατρική παρακολούθηση, 500 ώρες κοινωνική εργασία και της επιβλήθηκε πρόστιμο 160.000 δολαρίων.
Το πιο ταπεινωτικό απ’ όλα όμως ήταν ο διά βίου αποκλεισμός από το άθλημα και η αφαίρεση των τίτλων της. Η αμερικανική Ομοσπονδία Καλλιτεχνικού Πατινάζ αποφάνθηκε πως η Χάρντινγκ ήξερε για την επίθεση προτού αυτή γίνει. Της απαγορεύτηκε η οποιαδήποτε ενασχόληση με το άθλημα ακόμα και από πόστο προπονήτριας.
Οι ισχυρισμοί για ομαδικό βιασμό, που δεν έγιναν ποτέ καταγγελίες
«Ήξερα ότι θα το κουβαλάω για το υπόλοιπο της ζωής μου, όμως δεν με ένοιαζε. Είχα μόλις κερδίσει ένα εισιτήριο για το Λιλεχάμερ», εξομολογήθηκε δημοσίως μερικά χρόνια αργότερα, επιβεβαιώνοντας ουσιαστικά τους λόγους για τους οποίους κατέστη persona non grata στο χώρο του αθλητισμού.
Στην αυτοβιογραφία της βέβαια, που δημοσιεύτηκε το 2008 με τίτλο «The Tonya Tapes», προσπάθησε να ανασκευάσει τις εντυπώσεις. Υποστήριξε ότι ήθελε να καλέσει το FBI και να αποκαλύψει όσα γνώριζε αλλά δεν το έκανε επειδή ο Γκίλοουλι την απείλησε πως θα τη σκοτώσει ενώ πρώτα την είχε βιάσει μαζί με άλλους δύο άνδρες.
Ο Γκιλόουλι, ο οποίος λόγω καλής… διαγωγής, έμεινε μόνο έξι μήνες στη φυλακή και αργότερα άλλαξε το όνομα του, χαρακτήρισε «εντελώς γελοίους» τους ισχυρισμούς της. Το ζευγάρι χώρισε επίσημα το 1993, έχοντας προλάβει πρώτα να τραβήξουν και να πουλήσουν ένα sex tape στο Penthouse, το οποίο απέφερε 200.000 δολάρια στον καθένα.
Ο δράστης Σέιν Σταντ έμεινε στη στενή ένα χρόνο και μετά την αποφυλάκιση του κανείς δεν τον είδε ξανά. Ο σωματοφύλακας Έκαρντ άλλαξε επίσης το όνομά του και πέθανε το 2007, στα 40 του, από φυσικά αίτια.
Η ταινία «I, Tonya» δίχασε κοινό και ειδικούς
Για τη Χάρντινγκ η ζωή στο Όρεγκον ήταν μια κόλαση μετά το σκάνδαλο. Από ηρωίδα της τοπικής κοινωνίας έγινε «μοίασμα». Οι πιο εκδηλωτικοί έριχναν ποντίκια στο γραμματοκιβώτιό της, άφηναν υβριστικά μηνύματα πάνω στο φορτηγάκι της, και της έκαναν άσεμνες χειρονομίες όταν τη συναντούσαν στο δρόμο.
Αναγκάστηκε να εγκαταλείψει την πόλη και να αναζητήσει αλλού την τύχη της. Έγινε επαγγελματίας μποξέρ, τραγούδησε σε ένα συγκρότημα με το όνομα «χρυσές λεπίδες», και επιχείρησε να γίνει ηθοποιός ή μοντέλο, όμως απέτυχε σε όλα.
Το 2010 παντρεύτηκε για τρίτη φορά, έχοντας κάνει νωρίτερα απόπειρα αυτοκτονίας σύμφωνα με τον αμερικανικό Τύπο. Τον επόμενο χρόνο έγινε μητέρα και η ζωή της μπήκε σε μια σειρά.
Ήδη από το 1998 είχε ανταμώσει ξανά με την Κέριγκαν, στο τηλεοπτικό στούντιο του FOX και σε εκπομπή για τους Ολυμπιακούς Αγώνες του Ναγκάνο. Εξέφρασε τότε το παράπονο ότι ποτέ κανείς δεν ενδιαφέρθηκε για τη δική της εκδοχή σε αυτή την ιστορία.
Για αυτό, και όπως υποστήριξε, αποφάσισε να δώσει την άδεια ώστε να γίνει η ζωή της ταινία. Πράγματι, ο στόχος της επετεύχθη. Το «Εγώ η Τόνια» του Κρεγκ Γκιλέσπι, γυρισμένο ως ένα θρίλερ μαύρης κωμωδίας, προβλήθηκε το 2017 και κέρδισε τρεις υποψηφιότητες για Όσκαρ.
Απέσπασε πολύ καλές κριτικές και άνοιξε μια νέα σελίδα στην καριέρα της πρωταγωνίστριας, της καλλονής Μάργκο Ρόμπι, που ωστόσο κατακρίθηκε ως επιλογή λόγω της τεράστιας διαφοράς… αισθητικού κάλλους με την πραγματική Χάρντινγκ.
Το «συγχωροχάρτι» μέσα από το παρελθόν της Χάρντινγκ
Αυτό όμως ήταν το λιγότερο. Η ταινία θεωρήθηκε από πολλούς απαράδεκτη, διότι μοιάζει να δίνει ένα πολύτιμο συγχωροχάρτι στη Χάρντινγκ, ένα βλέμμα συμπόνοιας στην καταγωγή της, που όπλισε τα κίνητρά της.
Το φιλμ παρουσιάζει τα πολύ δύσκολα παιδικά χρόνια της, την απουσία του φιλάσθενου και αδιάφορου πατέρα της και την κακοποίηση –σωματική και ψυχολογική- από τη μητέρα της. Έως την εφηβεία της είχε αναγκαστεί να αλλάξει 13 σπίτια μέσα σε 16 χρόνια.
Είχε εύλογα τεράστια προβλήματα προσαρμογής σε κάθε νέο περιβάλλον, δεν μπορούσε να κάνει φίλες και αναπτύσσοντας προβληματική συμπεριφορά ήταν η μαθήτρια που κανείς δεν ήθελε για παρέα. Ζώντας στο περιθώριο, μεγάλωσε σαν «αλητάκι». Κάπνιζε, έβριζε, ξενύχταγε και δεν έδινε δεκάρα για τη μόρφωση της.
Υπό αυτό το πρίσμα ήταν υπέρβαση ότι κατάφερε να διαπρέψει σε ένα πεδίο δράσης, όπως η πίστα με τον πάγο. Εκεί όμως που χρειαζόταν έναν άνθρωπο δίπλα της να βρει ασφάλεια και καθοδήγηση της έτυχε (;) ο βίαιος και αυταρχικός Τζέφρι Γκιλόουλι, με συμπεριφορά κατ’ εικόνα και καθ’ ομοίωση της μητέρας της.
Ο σύζυγός της την κακοποιούσε διαρκώς, αυτόπτης μάρτυρας είχε δηλώσει ότι κάποτε εθεάθη να τη σέρνει στο δρόμο από τα μαλλιά. Η ίδια είχε πει σε συνέντευξή της, δεν ήταν λίγες οι φορές που σκέφτηκε να τον σκοτώσει.
Η Τζέι Ε. Βέιντερ ισχυρίστηκε ότι το αρχικό πλάνο προέβλεπε τη δολοφονία της Κέριγκαν!
Όλα αυτά πάντως δεν την απενοχοποιούν για όσα έκανε, στα μάτια της Τζέι Ε. Βέιντερ, την αθλητικογράφο που κάλυπτε το αμερικανικό καλλιτεχνικό πατινάζ για την εφημερίδα της, «Τhe Oregonian», την εποχή του μεγάλου σκανδάλου Τόνια Χάρντινγκ – Νάνσι Κέριγκαν.
Η Βέιντερ βάλθηκε να ξεσκίσει το σενάριο της ταινίας, υπογραμμίζοντας ολόκληρες σκηνές που είναι κατασκευασμένες και δεν έγιναν ποτέ, πάνω από όλα όμως τονίζοντας ότι η Χάρντινγκ ήταν απολύτως συμμέτοχη στο έγκλημα και μάλιστα έκανε… σκόντο στη ζημιά, που είχε αρχικά στόχο να προκαλέσει στο θύμα.
Υποστηρίζει ότι το αρχικό σχέδιο ήταν «να σκοτώσουν την Κέριγκαν, ή τουλάχιστον να της κόψουν τον Αχίλλειο τένοντα, και συμβιβάστηκε με το να της σπάσουν το γόνατο – στο πόδι που χρησιμοποιεί για να προσγειώνεται από τα άλματα»! Μάλιστα, προσθέτει η Βέιντερ, «η Τόνια Χάρντινγκ οργίστηκε που η Κέριγκαν δεν σακατεύτηκε άμεσα από την επίθεση».
«Μου ήταν επώδυνο να πληρώσω χρήματα για το εισιτήριο, ξέροντας ότι μέρος των εισπράξεων θα καταλήξουν σε μία αμετανόητη εγκληματία. Και ιδιαίτερα γνωρίζοντας πόση σημασία δίνει η ίδια στα χρήματα», κατέληξε η Βέιντερ στο άρθρο της, «I, Nauseated».
«Εγώ είμαι το θύμα αυτής της ιστορίας»
Μετά την προβολή της ταινίας η Νάνσι Κέριγκαν έδινε συνέντευξη για να υπενθυμίσει σε όλους ότι «εγώ ήμουν το θύμα και όχι εκείνη». Δέκα χρόνια νωρίτερα ο Μπαράκ Ομπάμα είχε χρησιμοποιήσει το όνομα της Χάρντινγκ για να περιγράψει το «βρώμικο πόλεμο» των Ρεπουμπλικανών στις αμερικανικές εκλογές του 2007.
Η Τόνια Χάρντινγκ αποτελεί έως και σήμερα στις ΗΠΑ συνώνυμο του πιο βρώμικου ανταγωνισμού στην ιστορία του αθλητισμού. Οι πιο μετριοπαθείς φωνές ωστόσο συνηγορούν ότι τα «θύματα» της υπόθεσης ήταν δύο.
Στο παρασκήνιο της εγκληματικής ενέργειας της Χάρντινγκ είχαν διαπραχθεί ανάλογα εγκλήματα, με θύτες τη μητέρα και το σύζυγό της, όπως συνήθως συμβαίνει στο μπακράουντ των ανθρώπων που ρέπουν προς την αυτοκαταστροφή.