Όταν τελείωσε ο Β΄Παγκόσμιος Πόλεμος, η κατεστραμμένη Γερμανία άφησε πίσω της ένα κενό. Αυτό το κενό ήθελαν να το καλύψουν οι ΗΠΑ, που ήταν στην πλευρά των νικητών ως ηγέτιδα χώρα, και η Ρωσία…γιατί είναι η Ρωσία. Κι έτσι ήρθε ο Ψυχρός Πόλεμος.
Αυτός κράτησε μέχρι την πτώση του Τείχους του Βερολίνου, αλλά στα τελευταία 30 χρόνια τείνουμε με ευκολία να χρησιμοποιούμε τις δύο αυτές λέξεις όταν υπάρχει μια διπλωματική κρίση με μεγάλη διάρκεια ανάμεσα σε δύο χώρες: Ψυχρός Πόλεμος.
Η κλιματική κρίση όμως φαίνεται να προσδίδει κυριολεκτική σημασία σε αυτό το δίπολο, καθώς το λίωσιμο των πάγων αποκαλύπτει νέα εδάφη προς επέκταση σε μιλιταριστικές χώρες που θέλουν να τα χρησιμοποιήσουν ως κρυφές βάσεις για ασκήσεις και πειράματα.
Κάπου στην Αλάσκα, ο Λοχαγος Γουέστον Ιανόν και οι στρατιώτες του κατευθύνονται βαθιά στο χιόνι και στήνουν μια προσωρινή βάση σε μια κορυφογραμμή δίπλα σε ένα άλσος με χοντρές ερυθρελάτες που επίσης προσπαθούν να επιβιώσουν στο κρύο.
Σε μια θερμοκρασία υπό του μηδενός, πολύ συχνά κάτω από τους -30 βαθμούς Κελσίου, στο απόλυτο σκοτάδι, 120 άντρες και γυναίκες έχουν συγκεντρωθεί για να συμμετέχουν σε μια μεγάλη στρατιωτική άσκηση στην υποαρκτική Αλάσκα κι ενώ η προμηθευτική γραμμή με καύσιμα και υλικά αναγκαία για να ζεσταθούν, αρχίζει να χωλαίνει.
«Όλα είναι μια πρόκληση: το νερό, τα καύσιμα, το φαγητό, το να μετακινούμαστε, το να παραμένουμε σε μια άνεση», λέει ο Ιανόν στους New York Times ενόσω οι στρατιώτες του φτυαρίζουν στο χιόνι για να στήσουν ένα στέρεο έδαφος για τη βάση τους.
Αυτή η πρώτη άσκηση τέτοιου είδους θα απασχολήσει 8.000 στρατιώτες λίγο έξω από το Φέρμπανκς. Είχε σχεδιαστεί πριν τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία, αλλά η εισβολή άλλαξε τη φύση της και την ταχύτητα της.
Η Αλάσκα είναι μια πολιτεία των ΗΠΑ αποκομμένη, που κάποτε, το 1867, την αγόρασαν από τη Ρωσία, αλλά εδώ και κάποια χρόνια ερείζουν για τα σημεία της που λιώνουν οι δύο χώρες. Προσφάτως μάλιστα, σε μια συζήτηση κυρώσεων για τον πόλεμο, Ρώσος αξιωματούχος ζήτησε να επιστρέψουν οι Αμερικάνοι την Αλάσκα στη Ρωσία.
Βλέπετε, η Αλάσκα προσφέρει ναυτικά μονοπάτια και αποθέματα ενέργειας που σε μια περίοδο ενεργειακής κρίσης και αυξανόμενης κλιματικής κρίσης, είναι παραπάνω από θησαυρός. Η μάχη για αυτονομία στον Αρκτικό Κύκλο ίσως μπαίνει στην πιο σκληρή της περίοδο.
Ψυχρός Πόλεμος κανονικά και με το νόμο
Στη δυτική ακτή της Αλάσκα έχουν επενδυθεί εκατοντάδες εκατομμύρια δολάρια για την επέκταση του λιμανιού στο Νομ, μια πλέον ακατοίκητη πόλη της πολιτείας. Το σημείο αυτό προβλέπεται να γίνει ένα hub στα βαθιά της θάλασσας που θα εξυπηρετεί την ακτοφυλακή και τα πλοία του ναυτικού στην πλοήγησή τους στον Αρκτικό Κύκλο. Η αμερικανική ακτοφυλακή θα στείλει εκεί τρία νέα παγοθραυστικά. Η Ρωσία έχει ήδη 50 να επιχειρούν.
Η αμερικάνικη αεροπορία μεταφέρει στην Αλάσκα F-35 μαχητικά αεροσκάφη και το Πεντάγωνο ανακοινώνει πως εκεί θα υπάρχουν οι πιο εξελιγμένοι μαχητές από κάθε άλλο σημείο στον κόσμο. Το σχέδιο αυτό έχει και όνομα: Regaining Arctic Dominance. Η Επανάκτηση της Κυριαρχίας στην Αρκτική. Το βλέμμα της έχει στρέψει και η Κίνα προς τα εκεί.
Η Κίνα συνεργάζεται με τη Ρωσία και έχει αυτοανακηρυχθεί «κράτος πλησίον του Αρκτικού», προωθώντας μια ατζέντα βιώσιμης ανάπτυξης και επέκτασης στα εμπορικά μονοπάτια της περιοχής.
Ένας πόλεμος στους πάγους που λιώνουν!
Καθώς η αύξηση της θερμοκρασίας μειώνει τον πάγο της θάλασσας στην Αλάσκα, τα κοπάδια ψαριών πάνε όλο και πιο βόρεια, ενώ τα σπάνια ιχνοστοιχεία και τα καίρια αποθέματα της Αρκτικής σε ορυκτά γίνονται στόχος για εκμετάλλευση. Η κίνηση βαρκών για εμπόριο και τουρισμό θα αυξηθεί δραματικά.
Κι εδώ δεν εκλείπει ο Ψυχρός Πόλεμος, ο μεταφορικός και κυριολεκτικός. Δύο χρόνια πριν, η Μόσχα δοκίμασε στην Αλάσκα όπλα και απαίτησε από τα αμερικάνικα αλιευτικά να εξαφανιστούν, με την αμερικάνικη ακτοφυλακή να ζητάει από τα αλιευτικά να υπακούσουν.
Παράλληλα, οι Ρώσοι ακολουθούν μια τακτική που έχουμε δει αρκετά να επιστρατεύει ο Ερντογάν. Στέλνουν αεροσκάφη και πολεμικά πλοία μόνο και μόνο για να αποσπάσουν την ακτοφυλακή και να τεστάρουν την απόκριση.
Για αιώνες η Αρκτική ήπειρος ήταν μια ήπειρος κλειδωμένη από πάγο, με τα εδαφικά της όρια να αποτελούσαν διαμφισβητούμενα σημεία για τις ΗΠΑ, τη Ρωσία, τον Καναδά, τη Νορβηγία, τη Δανία και την Ισλανδία. Η αλλαγή του κλίματος όμως επαναφέρει προς συζήτηση και αμφισβήτηση τις συνθήκες που έχουν υπογραφεί και τις ζώνες συνόρων για κάθε χώρα.
Η Αλάσκα είναι η πιο στρατιωτικοποιημένη πολιτεία των ΗΠΑ με 20.000 ενεργούς αξιωματικούς
Καναδάς και ΗΠΑ δεν έχουν συμφωνήσει ποτέ για το τι ισχύει στο Βορειοδυτικό Πέρασμα, ανάμεσα στον Βόρειο Ατλαντικό και τη θάλασσα Μποφόρ. Η Ρωσία έχει ξεκαθαρίσει τις προθέσεις της: θέλει να ελέγξει το πέρασμα της Βόρειας Θάλασσας στις βόρειες ακτές της, γιατί είναι ένα πέρασμα που μειώνει την ναυτική απόσταση Κίνας και Βόρειας Ευρώπης. Επιτρέπει μόνο κατά πως θέλει η ίδια τη διέλευση των ευρωπαϊκών σκαφών και απειλεί με βύθιση τα πλοία που δεν συμμορφώνονται.
Το Νομ είναι μια περιοχή που μπορεί να γίνει το ναυτικό μονοπάτι για τον μακρινό Βορρά και είναι το σημείο έναρξης μιας νέας εποχής για την Αρκτική. Ο δήμαρχος John Handeland εξηγεί ότι το χιόνι που κάποτε έμενε μέχρι τα μέσα Ιουνίου, τώρα θα έχει εξαφανιστεί αρχές Μαΐου και θα εμφανιστεί ξανά τέλη Νοεμβρίου.
«Όσο κλιμακώνονται τα πράγματα, νομίζω είναι μεγάλη ανάγκη πια να επεκτείνουμε τον στρατό μας εδώ. Είχαμε μια περίοδο που πιστεύαμε πως όλα είναι κουλ, ότι μπορούσαμε να χαλαρώσουμε τις άμυνες και να συζητήσουμε. Και τώρα βλέπουμε ότι αυτό δεν ήταν σοφή ιδέα», τονίζει.
Ο Dan Sullivan, Ρεπουμπλικάνος γερουσιαστής από την Αλάσκα, ανησυχεί για την ανάπτυξη ρωσικών στρατιωτικών επιχειρήσεων στην πολιτεία και πιστεύει ότι είναι ορατή η απειλή εισβολής της Ρωσίας.
«Η Ουκρανία αποδεικνύει περισσότερα απ΄όσα πιστεύουμε. Αυτό που νοιάζει τους Ρώσους είναι η παρουσία και η εξουσία. Και όταν αρχίζεις να χτίζεις λιμάνια, όταν φέρνεις παγοθραυστικά, όταν αρχίζεις να αναφέρεις τις μετακινήσεις του πολεμικού ναυτικού, όταν έχεις πάνω από 100 μαχητές 5ης γενιάς στην περιοχή της Αλάσκας στην Αρκτική, τότε μόνο θα μιλήσεις τη γλώσσα του Putin», υποστηρίζει.
Η Αλάσκα είναι η πιο στρατιωτικοποιημένη πολιτεία των ΗΠΑ με 20.000 ενεργούς αξιωματικούς τοποθετημένους σε σημεία όπως η Αεροπορική Βάση Eielson και το οχυρό Wainwright στο Φέρμπανκς ή η Κοινή Βάση Elmendorf-Richardson στο Άντσορατζ και ο Αεροπορικός Σταθμός της Ακτοφυλακής στο Κόντιακ. Η Αλάσκα επίσης είναι το σημείο όπου βρίσκονται μερικά από τα πιο καίρια τμήματα του πυραυλικού αμυντικού συστήματος των ΗΠΑ.
Τις τελευταίες εβδομάδες στην Αλάσκα εκπαιδεύονται ειδικές μονάδες από τους Βατραχανθρώπους και το πεζικό σε στρατηγικής ψυχρού καιρού και προετοιμάζονται για χημική, βιολογική, πυρηνική και ραδιενεργή μόλυνση στα νερά. Ένα από τα σενάρια που δοκίμασαν, ήταν παραστρατιωτικοί να καταλάβουν τον εναέριο χώρο και να διεξάγουν επιχειρήσεις για να διιατηρήσουν την περιοχή. Τότε μια ενάντια δύναμη κινείται για να επανακτήσει την περιοχή.
Για να αντιμετωπίσουν το κρύο, έχουν φορητές συσκευές θέρμανσης, μαζί με λιπαντικά που λειτουργούν σε θερμοκρασίες κάτω από το μηδέν. Κάποιοι στρατιώτες χρησιμοποιούν παπούτσια του σκι για να κινούνται, αλλά και snowmobiles και οχήματα στήριξης, τόσο ελαφριά ώστε να κινούνται στο βαθύ χιόνι δίχως να βυθίζονται.
«Όλα έχουν να κάνουν με το να αντιμετωπίσεις το κρύο, να συντηρήσεις το σώμα σου στο κρύο. Είμαι από τη νότια Καλιφόρνια και έχω συνηθίσει να φοράω σορτσάκι και σαγιονάρες όλη μου τη ζωή», λέει ο λοχίας Prescott.
30 χρόνια μετά, τα λεπτά φύλλα πάγου στην Αλάσκα σπάνε από τα παγοθραυστικά κι από το πέρασμα των στρατευμάτων Ρωσίας και ΗΠΑ. Και ένας νέος Ψυχρός Πόλεμος αναδύεται…
* Πηγή: New York Times
** Κεντρική φωτογραφία: Unsplash/Simon Infanger
*** Φωτογραφία κειμένου: Pexels/Erik Mclean