«Τα παιδιά του Πειραιά». Μάνος Χατζιδάκις, με τη βοήθεια του Γιώργου Ζαμπέτα. Η πρώτη ερμηνεία τους έγινε από την Πόλυ Πάνου και αργότερα έγιναν γνωστά από τη Μελίνα Μερκούρη μέσω των αναγκών της ταινίας «Ποτέ την Κυριακή», σε σκηνοθεσία του Ζιλ Ντασέν. Κέρδισαν το Όσκαρ Καλύτερου Πρωτότυπου Τραγουδιού εν έτει 1960, ήτοι το πρώτο βραβείο που δινόταν σε ξενόγλωσσο τραγούδι.
Το γεγονός ότι δεν παρουσιάστηκε κανείς για να το παραλάβει από την τελετή που πραγματοποιήθηκε στη Σάντα Μόνικα της Καλιφόρνια, ενδεχομένως να ήταν ένας οιωνός.
Ο Μάνος Χατζιδάκις δεν έχανε ευκαιρία να απαξιώσει το τραγούδι, παρά το γεγονός ότι λατρεύτηκε, λατρεύεται και θα λατρεύεται για πάντα.
Η τελευταία καταγεγραμμένη συνάντηση μεταξύ δύο εκ των κορυφαίων εκπροσώπων του ελληνικού πολιτισμού έγινε στο ιστορικό Zonar’s το 1993, στο πλαίσιο ενός αφιερώματος της γαλλικής τηλεόρασης στη Μελίνα Μερκούρη.
Ιδού όσα της είπε ο Χατζιδάκις:
«Εσύ κι ο Ντασέν κάνατε το “Ποτέ την Κυριακή”. Πριν μπω εγώ στο παιχνίδι σας είχαν τελειώσει εντελώς τα χρήματα, δεν είχατε τρόπο να συνεχιστεί η ιστορία και με φωνάζετε να κάνω τη μουσική. Εγώ ανταποκρίνομαι στο γεγονός και γράφω μουσική -σαν συνθέτης- ενός φιλμ. Κάναμε ένα τραγούδι γιατί ήταν ταιριαχτό για τη σκηνή αυτή που έπρεπε.
Από εκεί και πέρα, η μεγάλη επιτυχία με τα διαφορετικά λόγια, με το “Ένα καράβι έρχεται” στη Γερμανία, με τα -δεν ξέρω εγώ τι- “Ποτέ την Κυριακή” στα αγγλικά κ.λπ., δεν μου ανήκει και ούτε θέλω να έχω καμία σχέση.
Είναι κάτι πέρα από τις προθέσεις μου και, μάλιστα, πιστεύω ότι μετά την επιτυχία του στις Κάννες έγινε ένα είδος, πώς να το πω, ένα τραγούδι με χαβάγιες, με αυτά που έχουν στη Χαβάη, ένα τραγούδι πέρα από το περιεχόμενο, πέρα από τη συγκίνηση, που μπορούσε ο κάθε τύπος να το λέει σε οποιοδήποτε καμπαρέ.
Δεν είναι η αξία του αυτή. Μου στέρησε την δυνατότητα να έχω τη σωστή επαφή με τον κόσμο και ο κόσμος επί ένα μεγάλο διάστημα εισέπραττε κάτι που ήταν απ’ έξω από το τραγούδι και όχι από μέσα».
Τότε η Μελίνα είπε το αλησμόνητο: «Ωραία, αυτό το παιδί είναι ορφανό από μπαμπά, αλλά έχει μια μάνα».
Κι εκείνος της απάντησε: «Χαίρομαι και σε συγχαίρω γι’ αυτήν την υιοθεσία που έκανες».
Αξίζει να παρατεθεί κι αυτή η μαρτυρία που δημοσιεύθηκε στον ιστότοπο bosko-hippydippy.blogspot.com: «Μια μέρα τηλεφώνησε του Χατζιδάκι ένας ιδιοκτήτης φημισμένου καμπαρέ του Λας Βέγκας. Του πρότεινε να πηγαίνει εκεί και να παίζει μουσική μόνο για ένα τέταρτο κάθε φορά. Θα κέρδιζε 500.000 δολάρια, με τη μόνη προϋπόθεση να έπαιζε και τα “Παιδιά του Πειραιά”. Αυτή ήταν η χαριστική βολή!
Παρά τις αντιδράσεις των δικηγόρων του, πούλησε τα δικαιώματα του τραγουδιού για 100.000 δολάρια κι αγόρασε το σπίτι του στη Ρηγίλλης. Χαρακτηριστικό είναι ότι το συμβόλαιο που αποδέσμευε τον Χατζιδάκι από κάθε δικαίωμα στα “Παιδιά του Πειραιά”, περιελάμβανε περισσότερες από 600 σελίδες – κανονικό μυθιστόρημα».
Φήμη ή αλήθεια; Ο Χατζιδάκις δυσανασχετούσε όταν άκουγε το τραγούδι και αποχωρούσε από το μαγαζί που βρισκόταν. Τώρα αν αυτό έγινε μία φορά, δύο, πέντε ή… πάντα, πιθανότατα ουδείς είναι σε θέση να το απαντήσει.
Φήμη ή αλήθεια, Νο2; Ο Ανδρέας Παπανδρέου την προέτρεψε να κατέβει στη Β’ Πειραιώς στις εκλογές του 1974, δηλαδή αμέσως μετά την πτώση του δικτατορικού καθεστώτος. Η ίδια αρχικά είχε ξαφνιαστεί επειδή ήταν βέρα Αθηναία, εν τέλει απάντησε καταφατικά. Η σύνδεση της περιφέρειας με το τραγούδι και τη Μερκούρη θα αύξανε τους σταυρούς, σύμφωνα με τον ηγέτη του ΠΑΣΟΚ. Ενδέχεται, λοιπόν, κι αυτή η πολιτικοποίηση του ανυπέρβλητου δημιουργήματος να μην άρεσε καθόλου στον Χατζιδάκι.
Το μόνο σίγουρο είναι ότι ακόμα κι αν, πράγματι, στην πορεία επήλθε η πλήρης εμπορευματοποίηση (όπως συνέβη και με την ορχηστρική σύνθεση «Ο χορός του Ζορμπά» του Μίκη Θεοδωράκη), όταν ένας Έλληνας ακούει «Τα Παιδιά του Πειραιά» αισθάνεται δέος, περηφάνια, συγκίνηση, ανατριχίλα. Δεν ξαναβγαίνουν τέτοιοι κολοσσοί, δεν ξαναβγαίνουν τέτοια θαύματα.
H Μελίνα «έφυγε» στις 6 Μαρτίου 1994. Ο Μάνος την «ακολούθησε» στις 15 Ιουνίου 1994. Λίγους μήνες μετά την τελευταία καταγεγραμμένη τους συνάντηση. Ο Θεός δεν τους ήθελε χώρια…