Έχετε αναρωτηθεί ποτέ πόσο εύκολες είναι οι πόλεις για να τις διαβούν οι ηλικιωμένοι; Αν μπορούν να ανέβουν ή να κατέβουν τα πεζοδρόμια; Αν το πρόβλημα με το πάρκινγκ τους εγκλωβίζει ως πεζούς; Η Ευρώπη καλωσορίζει μια εποχή στην οποία πρέπει να τα σκεφτεί αυτά.
Ο ευρωπαϊκος πληθυσμός είναι ο γηραιότερος στον πλανήτη, ίσως για να συνάδει με την Γηραιά Ήπειρο. Και ως το 2050 αυτό θα ενταθεί, καθώς η Ευρώπη θα έχει έναν πολίτη 65 ετών και πάνω για κάθε 3 πολίτες, δηλαδή 33% των Ευρωπαίων θα είναι over 65. Στην Αφρική είναι το 5%. Τεράστια απόσταση.
Αυτό από μόνο του οδηγεί στη γήρανση του πληθυσμού, αλλά μετά από δύο χρόνια πανδημίας, η σκέψη πάει και στο ότι θα υπάρχουν άνθρωποι πιο ευάλωτοι σε ασθένειες, άρα θα είναι πιο αυξημένοι οι θάνατοι σε μια επόμενη πανδημία.
Γι΄αυτό οι ευρωπαϊκές πόλεις θα πρέπει να αρχίσουν να αλλάζουν. Όχι μόνο στη νοοτροπία που θρέφουν στους πολίτες για τη φροντίδα του οργανισμού και την τόνωση της υγείας του, αλλά και στα απλά, τα καθημερινά, αυτά που τώρα κάνουν τις πόλεις αυτές δύσβατες για τους ηλικιωμένους.
Τα πεζοδρόμια πρέπει να είναι πιο λεία στην επιφάνεια και πιο πλατιά. Τα μετρό πρέπει να έχουν υποχρεωτικά κυλιόμενες σκάλες. Τα πάρκα να διαθέτουν εξοπλισμό άσκησης ανθρώπων μεγάλης ηλικίας. Η δομή στα αστικά κέντρα θα πρέπει να αλλάξει.
«Ο Covid ήταν ένα ξυπνητήρι για τις πόλεις γιατί τις ώθησε να δώσουν προσοχή στους γηραιούς, τους πιο ευάλωτους δηλαδή της πανδημίας. Οι τοπικοί άρχοντες κατανοούν τώρα ότι πρέπει να εργαστούν με τους αστικούς αρχιτέκτονες και να κάνουν μια επανεκτίμηση της δημόσιας πολιτικής τους, ώστε να μη μένουν πίσω αυτοί οι άνθρωποι», λέει η Κίρα Φόρτσουν, επικεφαλής σύμβουλος του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας στην Ευρώπη, σε θέμα δικτύων για υγιείες πόλεις.
«Τα πεζοδρόμια πρέπει να προσεχθούν και οι λακκούβες να φτιαχτούν. Η παραμικρή πτώση έχει σοβαρές επιπτώσεις σε έναν γέρο. Πρέπει να γίνουν επενδύσεις σε δομές όπως περισσότερα παγκάκια για να κάθονται οι γηραιοί όταν περπατούν στην πόλη», προσθέτει.
Σε κάποιες ευρωπαϊκές πόλεις έχει ήδη αρχίσει αυτή η μετάβαση. Στην πόλη Μπρέντα της Ολλανδίας χρησιμοποιούν συσκευές για να λειάνουν τα μαρμαροβότσαλα στο κέντρο της πόλης, ώστε να το επισκέπτονται οι γηραιοί και οι ΑμΕΑ. Στη Λισαβόνα ανακοινώθηκε πριν μερικές ημέρες ότι οι άνω των 65 δε θα χρειάζεται να πληρώνουν για το μετρό, τα λεωφορεία και την πλειοψηφία των τρένων και για το θρυλικό κίτρινο τραμ.
«Πρέπει σίγουρα να κάνουμε τα λεωφορεία και τα τραμ εύκολα προς χρήση από τους ηλικιωμένους, αλλά να ακολουθήσουμε και το παράδειγμα περιοχώς όπως το Λονδίνο, που προωθεί την ενεργή κίνηση με ποδηλατικές εκστρατείες που στοχεύουν σε αυτές τις ηλικίες», αναφέρει η Φόρτσουν.
Το πιο σημαντικό που προτείνεται όμως, είναι να δημιουργηθούν γειτονιές, σημεία της πόλεις που θα φιλοξενούν αποκλειστικά ανθρώπους άνω των 65, με τα σημεία αυτά να είναι απόλυτα προσιτά σε όλους, ώστε να μην καταλήξουν απομονωμένοι περνώντας τη συνταξιοδότηση τους στη μιζέρια και τη μοναξιά.
«Οι ηλικιωμένοι σήμερα δε θέλουν να είναι σαν τους γονείς τους. Είναι αποφασισμένοι να παραμείνουν αυτάρκεις. Δε σημαίνει όμως πως θέλουν να μείνουν μόνοι. Υπάρχει τρομερή ζήτηση στα κοινόβια».
Στη Λουμπλιάνα οι δημοτικές αρχές καταλαμβάνουν οικοδομικά τετράγωνα με οικήματα που μπορούν να φιλοξενήσουν πολλούς ηλικιωμένους μαζί. Σαν να επιστρέφεις στο Πανεπιστήμιο στα γηρατειά για να κάνεις πολλές νέες γνωριμίες.
Η Σιμόνα Τοπολινιάκ, γραμματέας υγείας και κοινωνικής φροντίδας της σλοβενικής πρωτεύουσας, αποκάλυψε ότι οι δημοτικές αρχές έχουν θέσει σε εφαρμογή ένα σχέδιο μέσα από το οποίο οι ηλικιωμένοι μπορούν να πουλάνε τα διαμερίσματα τους στις αρμόδιες οικιστικές αρχές και να παίρνουν ως αντάλλαγμα μηνιαίο ενοίκιο και το δικαίωμα να ζουν στα καταλύματα για το υπόλοιπο της ζωής τους.
«Θέλουμε οι ηλικιωμένοι να έχουν το δικαίωμα να πάρουν αποφάσεις σχετικά με το πού και πώς θέλουν τις ζωές τους στα γηρατειά τους».
Στο Ούντινε, ιταλική πόλη, όπου το 27% των κατοίκων είναι πάνω από 65 ετών, οι δημοτικές αρχές ανακοίνωσαν πως στόχος τους είναι να παρέχουν μια αυτόνομη ζωή δίχως μοναξιά στους ηλικιωμένους.
«Οι περισσότεροι από τους ηλικιωμένους κατοίκους μας, είναι γυναίκες που ζουν μόνες τους και είμαστε ευαίσθητοι στο ζήτημα της μοναξιάς που συμβάλλει σε προβλήματα υγείας, ακόμα και σε άνοια», δήλωσε στο Politico η Στεφανία Πασκούτ, επικεφαλής του πρότζεκτ Υγιείς Πόλεις του Ούντινε.
«Έχουμε δημιουργήσει μια σειρά από δομές ανακούφισης για να διασφαλίσουμε πως κάποιος τσεκάρει αυτούς τους ανθρώπους και τους βοηθά με πράγματα όπως τα ψώνια ή μικρές επισκευές στο σπίτι τους», συμπληρώνει. Στο Ούντινε οι γηραιότεροι μπορούν επίσης να συμμετέχουν σε ομαδικές δραστηριότητες όπως μαθήματα τέχνης και υπαίθρια sessions γυμναστικής.
«Συχνά ξεχνάμε πως οι γηραιότεροι θέλουν να διασκεδάσουν. Προσφέροντας τους την ευκαιρία να φέρουν εις πέρας παιχνιδιάρικες δραστηριότητες, τους επιτρέπουμε να βιώσουν την πόλη ολιστικά καθώς βρίσκονται σε διαρκή κίνηση, κάτι που κάνει καλό στην υγεία τους».
Εκτός από τα πρακτικά της καθημερινής ζωής, σε πολλές πόλεις ανά την Ευρώπη δημιουργούν και Γερουσίες, δηλαδή συμβούλια που αποτελούν τη φωνή των ηλικιωμένων στις τοπικές νομοθεσίες και στον αστικό σχεδιασμό.
«Υπάρχει μια αυξανόμενη αναγνώριση πως οι ηλικιωμένοι χρειάζονται μια θέση στο τραπέζι. Οι αποφάσεις δεν μπορούν να λαμβάνονται μόνο από ειδικούς», εξηγεί η Φόρτσουν. «Δυστυχώς, μια παράξενη μορφή διάκρισης αναδύθηκε ως απότοκο των lockdown. Πολλοί νέοι άρχισαν να υποτιμούν τους γηραιούς και να τους κατηγορούν για τους περιορισμούς στις μετακινήσεις και όλα τα υπόλοιπα», αναφέρει η Πασκούτ.
Γι΄αυτό και στο Ούντινε οργανώνονται όχι μόνο κοινές δραστηριότητες για γέρους, αλλά και ανάμεικτες, δηλαδή εθελοντικά προγράμματα για ηλικιωμένους που πάνε σε σχολεία και κολέγια για να διδαχθούν από τις νέες γενιές τα ψηφιακά μέσα.
«Έχουμε αυξήσει το προσδόκιμο ζωής και είναι η πρώτη φορά στην Ιστορία που έχουμε τόσες πολλές γενιές να μοιράζονται τις πόλεις, αλλά παραδόξως τα ηλικιακά γκρουπ δεν αναμειγνύονται.
Προσπαθούμε να το αλλάξουμε αυτό γιατί οι συναναστροφές είναι αμφίδρομα ευεργετικές. Οι γηραιοί νιώθουν χαρά συναντώντας νέους και οι νέοι έχουν πρόσβαση στις εμπειρίες των γηραιών και την γνώση που κουβαλούν και βλέπουν παραδείγματα ανθρώπων που γέρασαν όμορφα.
Το να στοχεύσουμε νωρίς τη φτώχεια μπορεί να κάνει τεράστια διαφορά σε επίπεδο υγείας στη μεταγενέστερη ζωή ενός ατόμου, ειδικά για τις γυναίκες που ζουν περισσότερο. Πρέπει να σιγουρέψουμε ότι θα απευθύνουμε τέτοια ζητήματα στις στιγμές της ζωής που οι άνθρωποι είναι πιο ευάλωτοι, γιατί αυτές οι ανισότητες συσσωρεύονται και μετά είναι δύσκολο να τις αντιμετωπίσεις».
* Φωτογραφία: Unsplash/Christian Bowen