Παραφράζοντας αυτό που είχε πει ο Σαρτρ για την κόλαση και τους άλλους, μπορούμε να πούμε ότι το παράδειγμα είναι πάντοτε οι άλλοι. Και κάποιοι πολύ συγκεκριμένοι άλλοι, δηλαδή η Πορτογαλία και η Ισπανία.
Πρόκειται για δύο χώρες που δείχνουν να έχουν μάθει καλά τα μαθήματα τους από την οικονομική κρίση που υπέστησαν πριν μια δεκαετία και βρίσκουν τρόπους να διαχειρίζονται υποδειγματικά και ως παραδείγματα προς μίμηση για εμάς εδώ στην Ελλάδα.
Σε μια Ευρωπαϊκή Ένωση 27 μελών, σε μια Ευρώπη 44 χωρών, η Πορτογαλία και η Ισπανία είναι αυτό που αποκαλούν «ιβηρική εξαίρεση» και φέρνουν σε δύσκολη θέση την Ένωση που δείχνει λιγότερη αποτελεσματικότητα σε σχέση με αυτές τις δύο, τουλάχιστον σε βραχυπρόθεσμο επίπεδο.
Στην Ευρώπη, από τις αρχές της δεκαετίας του ’90, το βασικό ενεργειακό καύσιμο που έχει την μεγαλύτερη τιμή στην αγορά, είναι αυτό που ορίζει και την τιμή της μεγαβατώρας σε κάθε ενεργειακή πηγή. Στις μέρες μας είναι το φυσικό αέριο αυτό που καθορίζει πόσο θα ανέβει ή θα πέσει η τιμή στο πετρέλαιο.
Δεδομένου ότι είναι το φυσικό αέριο που έπαιρνε η Ευρώπη σε ποσοστό 40% από την Ρωσία, άρα η δική του έλλειψη αυξάνει την τιμή του, αυτό σημαίνει και αύξηση της τιμής του πετρελαίου, αλλά και μια αύξηση της χρήσης του.
Στην Ισπανία και την Πορτογαλία όμως, οι τιμές δεν έχουν επιδείξει την ίδια, ακραία ανοδική, πορεία που έχουμε δει στην υπόλοιπη Ευρώπη και δη στην Ελλάδα.
Οι δύο χώρες αποφάσισαν να συνεργαστούν και να απευθυνθούν με μεγαλύτερη δυναμική στην Ε.Ε. για να ζητήσουν να απέχουν από την γενική κατεύθυνση δεδομένου ότι έχουν πολύ μεγάλη χρήση ανανεώσιμων πηγών σε σχέση με τα υπόλοιπα μέλη, ενώ ελάχιστα βασίζονται στο ρωσικό αέριο. Η Ισπανία προμηθεύεται από Αλγερία, ΗΠΑ και Νιγηρία.
Έτσι, η Κομισιόν τους επέτρεψε να αποφασίσουν οι ίδιες πώς θα κινηθούν οι τιμές τους. Έτσι, δεν συνέδεσαν την τιμή του φυσικού αερίου με την τιμή άλλων πηγών ενέργειας, όπως ηλιακή, πυρηνική και υδροηλεκτρική. Παρόλο λοιπόν που οι τιμές μεγαβατώρας στο αέριο ανεβαίνουν και έχουν φτάσει τα 100 ευρώ, στις υπόλοιπες πηγές η τιμή κινείται γύρω από τα 40 ευρώ.
Κάποιοι αποκαλούν αυτή την κίνηση ως ένα πλαφόν τιμής στο αέριο, αλλά αυτό δεν ισχύει. Οι προμηθευτές αερίου έχουν το ίδιο μέγεθος στην αγορά και η τιμή του παραμένει αυτή που ορίζει τις τιμές των άλλων.
Αυτό που συνέβη όμως, είναι ότι δημιουργήθηκε ένας μηχανισμός ώστε να υπάρξει ένα πλαφόν στα κέρδη από τις υπόλοιπες πηγές ενέργειας ως προς τους παρόχους τους.
Η Τερέζα Ριμπέρα, Ισπανή Υπουργός Ενέργειας, ανέφερε στο Associated Press πως ο μηχανισμός αυτός έχει διασφαλίσει ένα ταμειακό απόθεμα 3 δισ. ευρώ για τους καταναλωτές στους πρώτους 4 μήνες του 2023.
Αυτό είχε ως αποτέλεσμα να μην καλπάσουν οι τιμές στους λογαριασμούς ρεύματος και στην Ισπανία για παράδειγμα είναι στο 35% κάτω από τη Γερμανία και 70% κάτω από την Ιταλία. Στην Πορτογαλία υπήρξε μια πτώση κατά 18% του κόστους σε σχέση με τις προβλέψεις χάρη σε αυτόν τον μηχανισμό.
Για να καταλάβει κανείς την υπεροχή των Ιβήρων αυτή τη στιγμή, η Γαλλία έχει φτάσει να αγοράζει ενέργεια από την Ισπανία γιατί είναι πιο φθηνή, ενώ και η Πορτογαλία κάνει εισαγωγή ηλεκτρισμού λόγω μιας πτώσης στην παραγωγή υδροηλεκτρικής ενέργειας.
Αυτό έχει και τα μειονεκτήματα του. Η Ισπανία πλέον έχει αυξήσει και τις εισαγωγές της σε αέριο, ενώ καταναλώνει διπλή ποσότητα σε σχέση με πριν έναν χρόνο, με αποτέλεσμα να έχει πάει προς τα πίσω η πορεία της προς την απεξάρτηση από τα ορυκτά καύσιμα. Το ίδιο και η Πορτογαλία.
Στην Πορτογαλία, το πλάνο είναι αυτά τα 3 δισ. ευρώ που θα στήσουν τον μηχανισμό για το 2023, ώστε να αναχαιτίσουν την άνοδο των τιμών, να προέλθουν από τους ίδιους τους παρόχους μέσα από έναν συνδυασμό κρατικής επιχορήγησης προς αυτούς συν κάποια μέτρα περιορισμού.
Ο Υπουργός Περιβάλλοντος, Ντουάρτε Κορδέιρο, δήλωσε ότι πρόκειται για τη μεγαλύτερη κρατική παρέμβαση στον ενεργειακό τομέα της χώρας και θα έχει ως αποτέλεσμα να κρατήσουν τις τιμές ρεύματος 30% κάτω από το προβλεπόμενο και του αερίου μεταξύ 23 και 42% το επόμενο έτος.
Αυτό βέβαια δε σημαίνει πως οι Πορτογάλοι δεν θα πονέσουν στην τσέπη. Το σενάριο θέλει την τιμή της μεγαβατώρας να διπλασιάζεται το 2023 και να πηγαίνει στα 258 ευρώ και το φυσικό αέριο να τριπλασιάζεται από τα 53.3 ευρώ που είναι τώρα η μεγαβατώρα.
Αν συμβεί αυτό το σενάριο, τότε τα κόστη ηλεκτρισμού στις εταιρείες θα ανέβουν από τα 1.7 δισ. που είναι τώρα, στα 6.5 δισ. ευρώ και τα κόστη για το αέριο θα πάνε κάπου μεταξύ 2.7 και 4.9 δισ. ευρώ από τα 745 εκατομμύρια που είναι τώρα.
«Αν οι τιμές δεν ανέβουν σε αυτό το επίπεδο, τότε οι εταιρείες θα εξοικονομήσουν πολλά περισσότερα απ΄αυτά που προσδοκούμε σήμερα. Κατευθύνουμε την στήριξη μας στις εταιρείες θεωρώντας πως οι οικιακοί καταναλωτές έχουν προστατευθεί», τόνισε ο Κορδέιρο στο Reuters.
Η Ούρσουλα βον ντερ Λάιεν δήλωση την εβδομάδα που μας πέρασε ότι η Κομισιόν εξετάζει αυτόν τον μηχανισμό των Ιβήρων και τα θετικά του αποτελέσματα, θέλοντας να δει πώς μπορεί να τον εφαρμόσει σε πανευρωπαϊκό επίπεδο.
Όμως, όλα τα υπόλοιπα μέλη της Ε.Ε. έχουν εξάρτηση από το ρωσικό αέριο και όχι τόσο ανεπτυγμένες δομές ΑΠΕ. Η Γαλλία θα μπορούσε να επωφεληθεί από το ιβηρικό μοντέλο, μιας και βασίζεται πολύ στα πυρηνικά εργοστάσια και μόλις το 7% της ενέργειας της είναι από το φυσικό αέριο. Η Γερμανία και η Πολωνία όμως, είναι το ακριβώς αντίθετο.
* Φωτογραφία: Pexels/Tayssir Kadamany