Μπορεί ο δικομματισμός να παραμένει βασική συνθήκη στην ελληνική πολιτική σκηνή αλλά η δεκαετία που ολοκληρώθηκε προ ολίγων μηνών χαρακτηρίστηκε από μια πολύ μεγάλη αλλαγή ως προς τον έναν πόλο του: πλέον, ο δικομματισμός δεν εμπεριέχει το ΠΑΣΟΚ. Και αυτό είναι μια πραγματικότητα που έχει εδραιωθεί για μπόλικο καιρό. Τόσο καιρό που η μάχη του πάλαι ποτέ δημοφιλέστερου κόμματος της Ελλάδας να επιστρέψει στην διεκδίκηση της εξουσίας μόνο στρωμένη με ροδοπέταλα δεν είναι.
Οι τελευταίες εθνικές εκλογές βρήκαν το ΠΑΣΟΚ -για την ακρίβεια, το ΚΙΝΑΛ…- να πανηγυρίζει για την τρίτη θέση πίσω από την Νέα Δημοκρατία και τον ΣΥΡΙΖΑ και κυρίως για το γεγονός ότι ανάμεσα στο 2015 και το 2019 τα εκλογικά του ποσοστά παρέμεναν σταθερά. Οι εκτιμήσεις ήταν ευνοϊκές για το μέλλον: μπορεί το πάλαι ποτέ ΠΑΣΟΚ και νυν ΚΙΝΑΛ να μην διεκδικεί πλέον αυτοτελώς την εξουσία αλλά η φανέλα του παραμένει βαριά και μια ενδεχόμενη πολιτική συνεργασία με κάποια δύναμη του σύγχρονου δικομματισμού θα το μετουσίωνε σε υπολογίσιμο κυβερνητικό ρυθμιστή. Και κατ΄ επέκταση, αυτό θα ήταν μια καλή αρχή για μια περεταίρω εκλογική άνοδο.
Ένα χρόνο μετά ωστόσο έχει γίνει κατανοητό ότι οι εσωτερικοί συσχετισμοί στο κόμμα είναι τόσοι πολλοί και τόσο αντικρουόμενοι που ξεκάθαρος προσανατολισμός, προκειμένου να κεφαλαιοποιηθεί τακτικά και στρατηγικά αυτή η σταθερότητα, δεν μπορεί να υπάρξει. Η Φώφη Γεννηματά χρεώνεται στο έπακρο αυτή την έλλειψη συνοχής που με τη σειρά της οδηγεί σε στάσιμα αποτελέσματα και ένα χρόνο πριν τη λήξη της θητείας της πολύ δύσκολα θα καταφέρει να αλλάξει την εικόνα πολυδιάσπασης. Στο συνέδριο του 2021 ο ανταγωνισμός θα είναι έντονος απέναντί της. Και όλα τα μάτια είναι από τώρα καρφωμένα εκεί.
Άλλες εποχές θα έμοιαζε αδιανόητο το ΠΑΣΟΚ να μην έχει στην κορυφή της ιεραρχίας του ένα πολιτικό αρχηγό που να μπορεί να συσπειρώνει τα απλά μέλη και τα στελέχη. Κι όμως: δεν είναι απλά η αποτυχία της Γεννηματά να το πετύχει αλλά και το γεγονός πως κανένα άλλο πρόσωπο με την απαιτούμενη αποδοχή δεν υπάρχει προκειμένου να διορθώσει αυτή την ανισορροπία. Ήδη ενόψει 2021, πολλοί είναι εκείνοι που ψάχνουν να βρουν το πρόσωπο που θα μπορέσει εκ νέου να δώσει όραμα στον κόσμο του ΠΑΣΟΚ.
Αν και τα ονόματα που ακούγονται είναι πολλά και από όλο το φάσμα των τάσεων του ΠΑΣΟΚ (Ανδρουλάκης, Καϊλή, Κατρίνης, Γιαννακοπούλου, Καστανίδης, Λοβέρδος, Γερουλάνος, Καμίνης), η αίσθηση που υπάρχει είναι πως η ανακύκλωση ονομάτων που παίζουν εδώ και χρόνια για τις ηγετικές θέσεις του χώρου, μόνο καλό δεν κάνει. Σε πολλά εσωκομματικά πηγαδάκια μάλιστα, έπεσε και το όνομα του Γιάννη Μώραλη, νυν δημάρχου Πειραιά και γιου ιστορικού στελέχους του ΠΑΣΟΚ. Σε πολλούς καλοφαίνεται, άλλοι θα το θεωρήσουν μεγάλη έκπληξη να ασχοληθεί με το ΠΑΣΟΚ ο Μώραλης, κάποιοι τρίτοι δεν τον θεωρούν χαρισματικό ενώ ο ίδιος τηρεί σιγήν ιχθύος.
Όπως και να έχει, μέσα στον επόμενο χρόνο η μάχη προσώπων θα είναι έντονη και δεν αποκλείεται διάφορα πουλέν να προωθηθούν ως φρέσκες λύσεις. Παράλληλα, οι σκέψεις για επαναφορά του ΠΑΣΟΚ ως επίσημου ονόματος και πετάγματος στα σκουπίδια του ονόματος ΚΙΝΑΛ, μοιάζουν να είναι έντονες και το εν λόγω θέμα ένα από τα λίγα που ενοποιεί το ΠΑΣΟΚ. Αυτό είναι το μεγάλο στοίχημα του επόμενου ηγέτη του: να βρει τους όρους ενοποίησης των εσωτερικών πολιτικών γραμμών.
Κυρίως το ΠΑΣΟΚ πρέπει να απαντήσει σε μια βασική ερώτηση: έρχονται από τον ΣΥΡΙΖΑ ή από τη Νέα Δημοκρατία οι φυσικοί συνομιλητές του; Η σταθερή απάντηση αυτής της ερώτησης μπορεί να διαλύσει το κόμμα: όποια και αν είναι, οι υπερασπιστές της έτερης θα φύγουν. Η μη απάντηση το κρατάει στάσιμο. Επί Φώφης απάντηση δεν δόθηκε αλλά αποφεύχθηκε η διάλυση. Ο αντικαταστάτης της ωστόσο θα έχει σίγουρα το ίδιο μεγάλο πρόβλημα με εκείνη εκτός και αν βγάλει από το καπέλο του κάποιον λαγό που ακόμα κανείς δεν έχει προβλέψει…