Μέσα στο καθημερινό πέρασμα της ζωής συμβαίνουν πράγματα που δεν τα αναγνωρίζουμε και δεν μπορούμε να τα αναλύσουμε. Δεν είναι ότι συμβαίνουν με ταχύτητα φωτός. Είναι ότι εμείς απέχουμε από την παρατήρηση και αναλωνόμαστε μόνο σε αυτό που θα έρθει.
Μέχρι που έρχεται κάτι φαινομενικά μικρό και μας υπενθυμίζει να στρέψουμε το βλέμμα μας κάπου. Σε ένα περιστατικό, σε ένα συνεχές. Η έκθεση που ξεκίνησε στη Στέγη Γραμμάτων από χθες, είναι ένα καμπανάκι προσοχής προς κάτι που συνέβη και δεν το συνειδητοποιήσαμε. Ακόμα κι αν το είπαμε φωναχτά, του επιτρέψαμε να γίνει στάχτη πιο γρήγορα κι από τους χαμένους στο Avengers.
«For Ever More Images?» τιτλοφορείται η έκθεση και με αυτό το απλό ερώτημα αναδεικνύει και το υποδόριο μήνυμα της εποχής μας. Των τελευταίων τριάντα χρόνων για την ακρίβεια. Αυτό που μαθαίναμε μικροί στο σχολείο για τη δύναμη της εικόνας, δεν είναι μια φράση χωρίς βάρος ή κάτι που τυχαίνει να συμβαίνει.
Το μάτι έπαψε να είναι η πηγή της αλήθειας μας. Η φωτογραφία, η διαμεσολαβημένη οπτική έγινε η αλήθεια. Από το πιο μικρό στο πιο μεγάλο. Για παράδειγμα, στις ειδήσεις ένα γεγονός δεν περιγράφεται απ΄αυτόν που το βίωσε. Περιγράφεται από έναν αυτόπτη μάρτυρα, μετά από έναν άλλο, έναν άλλο και στη λογική του χαλασμένου τηλεφώνου, το γεγονός παίρνει άλλη διάσταση.
Κάπως έτσι είναι ο φακός. Η μηχανή. Γύρω από τη μηχανή και τα μαγικά της εργαλεία επικεντρώνεται η έκθεση. Λογισμικό, αλγόριθμοι, ανασύνθεση της πραγματικότητας με τρόπο που εκ του αποτελέσματος μας ικανοποιεί πολύ περισσότερο από μια αλήθεια. Όλα είναι μια ιστορία. Και μια καλή ιστορία θέλει ντοκουμέντα και σάλτσες.
Ο Ερνέστο Σάμπατο λέει στο βιβλίο του Περί Ηρώων και Ταφών αναφέρει διά στόματος του ήρωα του Μαρτίν ότι η αλήθεια είναι για τα μαθηματικά. Ένα κι ένα κάνουν δύο. Για τη ζωή όμως, για τον άνθρωπο, είναι η ψευδαίσθηση, είναι το πάθος. Το πάθος αντιδιαστέλλεται στην αλήθεια.
Ακόμα κι αν εγώ πω ότι αυτό που βλέπεις είναι ένα παράθυρο, σου έχω πει μια αλήθεια, αλλά σου έχω αφήσει άλλες πόσες πραγματικότητες. Δεν σου έχω πει τα πάντα. Άρα σου έχω πει ψέματα. Έτσι λειτουργεί και η μηχανή.
Πίνακες που απεικονίζουν πραγματικούς χώρους, αλλά που έχουν φτιαχτεί από 10.000 φωτογραφίες ύστερα από αναζήτηση στο Google Images σε συγκεκριμένες λέξεις. Οθόνες που δείχνουν την μεσολάβηση της κάμερας στην καθημερινότητα. Μια κάμερα που εισβάλλει στον άνθρωπο κι αυτός δεν ενοχλείται. Ίσα ίσα που την αποζητά.
Μεταξύ των εκθεμάτων και δύο εγκλήματα της σύγχρονης Ελλάδας. Παύλος Φύσσας 2013, Ζακ Κωστόπουλος 2018. Εγκλήματα που θα μπορούσαν να είχαν διαλευκανθεί βασισμένα στην αλήθεια των καταθέσεων. Όμως η αλήθεια δεν υπάρχει σε τέτοιες περιπτώσεις. Την αλήθεια τη λένε μόνο οι κάμερες ασφαλείας και τα κινητά που τραβούσαν βίντεο τον ξυλοδαρμό του Ζακ μέχρις εσχάτων.
Με αυτά τα δύο φαίνεται ακράδαντα ότι οι άνθρωποι δεν έχασαν σε κάποια μάχη από τις μηχανές. Παραχώρησαν εκούσια την αλήθεια σε εκείνες. Και στις δύο προαναφερθείσες περιπτώσεις είναι η βασική πηγή τους.
Μια έκθεση-εγκατάσταση, μια διαδραστική κυβερνομηχανή που κατασκευάζει χρονοκάψουλες, καθώς και μια σειρά διαλέξεων και εκπαιδευτικών εργαστηρίων, μας καλούν να εξετάσουμε τον τρόπο που παράγουμε, καταναλώνουμε, αντιλαμβανόμαστε και νοηματοδοτούμε τις εικόνες στον 21ο αιώνα.
