Ήρωες Από Μέταλλο. Έτσι ονομάζεται η έκθεση που έχει στήσει ο Νίκος Φλώρος η οποία ξεκίνησε το ταξίδι της τον περασμένο Μάρτιο για τα 200 χρόνια από την Ελληνική Επανάσταση και κάνει τον γύρο του κόσμου.
Ο Νίκος Φλώρος είναι ένας Έλληνας καλλιτέχνης που διδάσκεται στη Βραζιλία, που έχει έργα του να έχουν εκτεθεί στη Ρωσία, την Ισπανία και εσχάτως στο Σίδνεϋ της Αυστραλίας. Έχει κατοχυρώσει τη πατέντα της τέχνης του να κατασκευάζει γλυπτά από αλουμινένια κουτάκια αναψυκτικών. Αν κοιτάξει κανείς προσεκτικά τα έργα του, θα δει barcodes. Εκεί όπου το αγνό της Τέχνης συναντά το παρηκασμένο του υλισμού και της υπερκατανάλωσης.
Με αφορμή αυτή την τελευταία έκθεση, όπου έδωσε το παρών η Πρόεδρος της Αυστραλίας και έμεινε εντυπωσιασμένη από αυτά που είδε, ο Νίκος Φλώρος μίλησε στο Menshouse για την ιδιαιτερότητα της καλλιτεχνικής του στόφας και το πώς τοποθετεί ένας καλλιτέχνης τον εαυτό του στην εποχή του.
Πώς οραματιζόσουν τη ζωή σου στα παιδικά σου χρόνια και πόσο κοντά τελικά έφτασες στο πρότυπο του χαρακτήρα που είχες χτίσει στο μυαλό σου;
Προσωπικά πιστεύω ότι όλοι γεννιόμαστε με πληροφορίες έτοιμες μέσα στα γονίδιά μας. Υπάρχουν μνήμες από την αρχή του κόσμου μέσα στο κύτταρο μας που ανά πάσα στιγμή της ζωής μας ενεργοποιούνται. Αυτό είναι το πεπρωμένο μας, αν θες. Έτσι και εγώ δεν μπόρεσα να ξεφύγω από αυτές αόρατες δυνάμεις. Σαν το ψάρι μέσα στα δίχτυα χτυπιέμαι να ξεφύγω και ας ξέρω ότι το παιχνίδι είναι ήδη χαμένο εξαρχής του κόσμου τούτου.
Ο χαρακτήρας που έχω διαμορφώσει σήμερα είναι κτισμένος πάνω στα προγονικά μου ερείπια. Και συνεχώς αλλάζω, όπως όλοι αλλάζουμε. Κάθε φορά ψάχνω βαθύτερα μέσα μου και όλο αυτό τείνει να μοιάζει με τον πύργο της Βαβέλ. Ακόμα χτίζω και γκρεμίζω τον χαρακτήρα μου. Και για να είμαι ειλικρινής δεν με εμπιστεύομαι. Κάθε φορά πρέπει να με τσεκάρω, μην με προδώσω.
Η τεχνική και τα υλικά που χρησιμοποιείς στα γλυπτά σου είναι καθαρά δική σου πατέντα. Ποια ήταν τα ερέθισματα για να δημιουργήσεις και να εκτελέσεις μία τόσο πρωτοποριακή ιδέα;
Την τεχνική μου την εμπνεύσθηκα μέσα σε ένα σούπερ μάρκετ στην Νέα Υόρκη. Στάθηκα να κοιτάζω τα κουτάκια των αναψυκτικών. Λάτρεψα πολύ γρήγορα το χρώμα και τη λάμψη τους. Η πρώτη ύλη που χρησιμοποιώ είναι άμεσα συνδεδεμένη με το μότο της εποχής μας: καταναλώνω άρα υπάρχω. Εγώ ήρθα για να δώσω σε αυτό το υλικό διαχρονικότητα μέσα από τη μετουσίωσή του σε πρώτη ύλη για την τέχνη μου. Έτσι, έγινε το αλουμίνιο το υλικό που με «χαρακτηρίζει».
Η τεχνική αυτή συνιστά πλέον και την υπογραφή μου. Την κατοχύρωσα με δίπλωμα ευρεσιτεχνίας στην Νέα Υόρκη και προς το παρόν είμαι ο μόνος στον κόσμο που την εφαρμόζει. Όνειρό μου είναι να δημιουργήσω και άλλα έργα τέχνης με πρώτη ύλη το αλουμίνιο και μάλιστα γλυπτά τεραστίων διαστάσεων.
Η τέχνη είναι διαχρονική;
H τέχνη δεν «προοδεύει». Είναι λάθος να την συγχέουμε με την επιστήμη. Η τέχνη αλλάζει πρόσωπα αλλά και τους τρόπους με τους οποίους επικοινωνεί μηνύματα. Είναι απόλυτα συνδεδεμένη με την ανθρώπινη ζωή και τον θάνατο που παραμένουν τα ίδια από την δημιουργία του άνθρωπου και του κόσμου!
Επηρεάζεται από την αισθητική της εποχής της;
Η τέχνη ούτε προηγείται της εποχής της ούτε την ακολουθεί. Είναι αυτεξούσια. Έχει τις ρίζες της στην ψυχή και δεν χρήζει ερμηνείας.
Επιλέχθηκες από το Υπουργείο Πολιτισμού της Ισπανίας προκειμένου να κάνεις έκθεση στο μουσείο του El Greco στο Toledo στα 400 χρόνια από το θάνατο του Θεοτοκόπουλου. Ήταν ορόσημο αυτή η έκθεση για σένα;
Ναι, ήταν πολύ σημαντικό για εμένα αλλά και για την Ελλάδα το ότι επέλεξαν έναν νέο, έλληνα καλλιτέχνη να πάει στην Ισπανία για τον επίσημο εορτασμό των 400 ετών. Ξέρεις για να γίνει αυτό θα χρειαστούν άλλα 400 χρόνια. Τότε μάλιστα είχα προτείνει στο Ελληνικό Υπουργείο Πολιτισμού να συμμετάσχει μαζί μου σε αυτό.
Δυστυχώς αρνήθηκαν, γιατί δεν είχαν χρήματα για τα εισιτήρια τους μέχρι το Τολέδο καθώς είχαν δώσει τα κονδύλια σε κάποια ελληνικά μουσεία και οργανισμούς που έκαναν έκθεση για τον El Greco με προτζέκτορες και φωτοτυπίες των έργων του, με κόστος κάποια εκατομμύρια.
Εγώ ήμουν το αγκάθι στην ιστορία: ποιος ήμουν εγώ που με καλούνε από το υπουργείο πολιτισμού της Ισπανίας να κάνω έκθεση στο μουσείο του Δομήνικου Θεοτοκόπουλου στο Toledo; Ακόμα αναρωτιούνται για αυτό. Και το λέω αυτό γιατί είναι λυπηρό για τη χώρα μας να μην συμμετέχει σε τέτοια μεγάλα πολιτιστικά γεγονότα που δεν γίνονται κάθε μέρα.
Πώς αισθάνθηκες την ημέρα των εγκαινίων της;
Έκλαιγα από συγκίνηση. Βρισκόμουν μέσα στο σπίτι του Δομήνικου Θεοτοκόπουλου εκεί που ζωγράφισε όλα αυτά τα αριστουργήματα και αισθανόμουν σαν να με φιλοξενούσε, Λες και ήταν εκεί. Η αύρα του υπήρχε παντού. Θα έλεγα πως με δέχτηκε με την κρητική του φιλοξενία και μου έδωσε χώρο να ακουμπήσω τα έργα μου δίπλα στα δικά του!
Την ημέρα που άνοιξαν οι πόρτες του μουσείου δεν μπορώ να σας περιγράψω το ρίγος που αισθάνθηκα. Δεν πήγα εκεί για να πάρω κάποιο χρηματικό κονδύλι. Δεν έκανα αυτή την έκθεση για το κέρδος, αντιθέτως ο σκοπός μου ήταν καθαρά ανιδιοτελής. Πήγα «γυμνός», με άδεια χέρια. Και ίσως για αυτό να θέλησε με κάποιο τρόπο και ο El Greco να πάω εγώ εκεί, όπως και ο ίδιος έφυγε από την Ελλάδα τότε, με μοναδικό εφόδιο την τέχνη του.
Μαρία Κάλλας, Grace Kelly, Ρομανόφ Τρεις προσωπικότητες που έχεις αφιερώσει πολλές εκθέσεις. Γιατί επέλεξες τους συγκεκριμένους καλλιτέχνες;
Δεν μπορείς να επιλέξεις εσύ το θέμα. Για να το θέσω απλά: είναι σαν να έρχονται οι ίδιοι και με βρίσκουν. Όλες αυτές οι προσωπικότητες σου επιτρέπουν να διεισδύσεις στα σκοτεινά σημεία τους. Δημιουργώντας έργα αφιερωμένα σε αυτούς, ή έργα που τους αναπαριστούν, αισθάνομαι ότι συμβάλλω έστω και στο ελάχιστο στην δήλωση της παρουσίας τους, σήμερα, αύριο και για πάντα…
Έρχομαι και στους “Ήρωες από μέταλλο” , την έκθεση που παρουσιάστηκε με τεράστια επιτυχία στη Συλλογή Ελληνικών Ενδυμασιών “Βκτώρια Καρέλια” και εδώ και λίγες μέρες έχει δώσει μία άλλη διάσταση στο δημαρχείο του Σίδνεϊ της Αυστραλίας που λαμβάνει χώρα. Πώς επέλεξες τους συγκεκριμένους ήρωες της ελληνικής επανάστασης;
Η συγκεκριμένη συλλογή ξεκίνησε ως ιδέα αρκετά χρόνια πριν, όταν βρισκόμουν στο εξωτερικό. Πρώτα έπλασα τα έργα στο μυαλό μου και στη συνέχεια ξεκίνησα να τα δημιουργώ απτά. Δούλεψα σε βάθος διετίας και εν τέλει ολοκλήρωσα τη συλλογή η οποία και απαρτίζεται από ανάγλυφα πορτραίτα αλλά και τρισδιάστατα γλυπτά ηρωικών μορφών της ελληνικής επανάστασης του 1821.
Οι ήρωες που αναπαριστώ με τα έργα μου είναι πρώτα απ’ όλα ο Γέρος του Μοριά, ο Θεόδωρος Κολοκοτρώνης, σε ανάγλυφο πορτραίτο φτιαγμένο εξ ολοκλήρου από αλουμίνιο και συγκεκριμένα κουτάκια αναψυκτικών. Άλλα δύο έργα αναπαριστούν την Μπουμπουλίνα, το ένα σε μορφή πορτραίτου επίσης, και το δεύτερο σε τρισδιάστατη γλυπτή αναπαράστασή της. Ακολουθούν η Μόσχω Τζαβέλα και η Πανωραία Χατζηκώνστα αρχόντισσα από το Αϊβαλί.
Τέλος από τη συλλογή δεν λείπουν η ελληνική σημαία, το σύμβολο του έθνους μας, αλλά και η γλυπτή αναπαράσταση της Ελευθερίας, της έννοιας αυτής στην οποία είναι αφιερωμένη όλη η συλλογή και την οποία φυσικά διεκδίκησαν με την επανάστασή τους όλοι οι προαναφερθέντες και άλλοι τόσοι ακόμη ήρωες του 1821.
Φυσικά η έκθεση ταξιδεύει στην Αυστραλία εμπλουτισμένη με κάποια ακόμη έργα, ένα εκ των οποίων και το πορτραίτο της Βασίλισσας Ελισάβετ της II, το οποίο είναι πρόσφατο δημιούργημά μου και θα παρουσιαστεί για πρώτη φορά στο Σύδνεϋ.
Σε αυτό το σημείο θα ήθελα να ευχαριστήσω θερμά τον Αρχιεπίσκοπο Μακάριο αλλά και την οργάνωση της Βασιλειάδος για τη θερμή πρόσκληση τους να παρουσιαστεί η έκθεση μου στο δημαρχείο του Σίδνεϊ στα πλαίσια του αφιερώματος για τα 200 χρόνια από την Ελληνική επανάσταση. Η Φιλοξενία τους είναι γεμάτη ουσιαστική αγάπη.
Ποιοι θεωρείς ότι είναι πια οι ήρωες της σύγχρονης κοινωνίας;
Ο μύθος του ήρωα δυστυχώς πλησιάζει στο τέλος του. Ζούμε την εποχή της κατάρρευσης, που δεν θέλει κανέναν μας ήρωα, αντιθέτως μας θέλει όλους «ορθολογιστές» που να οικοδομούμε μέσα από τα social media την εύθραυστη εικόνα μιας αλαζονείας που η κοινωνία την έχει ερωτευθεί.
Είναι ένας λόγος που επέλεξα να φτιάξω ήρωες από μετά-βιομηχανικό αλουμίνιο, ανακυκλώσιμων συσκευασιών. Διότι κατά τη γνώμη μου, το υλικό αυτό αντικατοπτρίζει την εποχή μας: την εποχή του «καταναλώνω άρα υπάρχω».
Απαντώντας λοιπόν στην ερώτησή σου θα έλεγα πως οι «ήρωες» του σήμερα βρίσκονται στα ράφια των super markets. Δηλώνουν παντοδύναμοι και υπόσχονται να σου λύσουν όλα σου τα προβλήματα, αρκεί να τους αγοράσετε. Αυτή είναι οι διαφορά των ηρώων του τότε με τους ήρωες του σήμερα. Οι τωρινοί είναι ήρωες προς κατανάλωση!
Έχεις ζήσει στο Παρίσι, τη Νέα Υόρκη, τη Βιέννη και έχεις συναντηθεί με μερικές από τις σημαντικότερες προσωπικότητες ανά τον κόσμο. Ποια πρόσωπα θαύμασες περισσότερο και ποια, αν θες, σε απογοήτευσαν;
Έχω ένα κακό ή καλό συνήθειο: με όποιον και αν βρεθώ όποιος και να είναι, τους βλέπω όλους το ίδιο γυμνούς μπροστά στον θάνατο, όπως βλέπω και εμένα τον ίδιο. Είμαστε όλοι ανήμποροι. Έτσι ακόμη και οι κατά κόσμον «σημαντικοί», δεν με εντυπωσιάζουν καθόλου με την εφήμερη εξουσία τους. Οι περισσότεροι από αυτούς που έχω γνωρίσει θα σκότωναν για να διατηρήσουν την εφήμερη αυτή εξουσία που προανέφερα. Μου είναι αδιάφοροι ειλικρινά!
Αλήθεια τι θα ήθελες να αναφέρει το κοινό και οι κριτικοί τέχνης έπειτα από το θάνατο σου για το έργο σου;
Αν ένα πράγμα ΔΕΝ με χαρακτηρίζει, αυτό είναι η ματαιοδοξία. Ειλικρινά δεν με ενδιαφέρει καθόλου το κομμάτι της υστεροφημίας. Αν γράψετε στην ταφόπλακά μου «game over – αλλαγή πίστας, για προχωρημένους πατήστε το κουμπί Grand Reset» θα είμαι ευχαριστημένος.