Ο Δον Ζουάν, η παράσταση στη Στέγη, είναι μόλις η δεύτερη σκηνοθετική δημιουργία του Μιχαήλ Μαρμαρινού που παρακολουθώ. Το δύο δεν είναι ποτέ ένα επαρκές δείγμα για να οδηγηθείς σε συμπεράσματα. Εντούτοις, η μαγνητική έλξη που μου έχει ασκήσει ως τώρα το έργο του, με ωθεί σε μια πεποίθηση ότι αντιλαμβάνομαι τις συνήθειες και τα σημεία που μπορεί να πειραματίζεται. Γιατί ένα κομμάτι του να παραδίδεις την τέχνη σου σε σταθερή βάση είναι ότι από ένα σημείο και μετά ο παραλήπτης τείνει να οικειοποιηθεί τις σκέψεις του δημιουργού. Να πει μέσα του «ο Μαρμαρινός κάνει αυτό γιατί θέλει να πει ότι μπλα μπλα μπλα». Ξέρετε, με αυτό το περισπούδαστο ύφος. Δεν είναι κάποιου είδους καπηλεία. Είναι η ανάγκη σύνδεσης που γεννάται όταν παρακολουθείς την συνέχεια του καλλιτέχνη.
Ακόμα κι αν γνωρίζεις ότι πρόκειται για μια φενάκη, δε σε νοιάζει. Σ΄αρέσει αυτή η ροπή. Μετά την Λυσιστράτη το περασμένο καλοκαίρι, το Δον Ζουάν φέρνει στα δικά μου μάτια μια διαδικασία σύνδεσης πραγμάτων. Η αβίαστη αποτίμηση που κάνω είναι ότι ο Μαρμαρινός πατάει σταθερά σε ένα δυσπρόσιτο είδος κωμωδίας. Αυτό που δεν στέκεται μόνο αυτόνομα. Αλλά κι εκείνο που επιχειρεί την ανατροπή της δραματοποιημένης έντασης. Στο δεύτερο μέρος της παράστασης του Δον Ζουάν που παίζεται στη Στέγη γίνεται αντιληπτό κάτι τέτοιο.
Θα μπορούσες να την αποκαλέσεις και κωμωδία της παρατήρησης, κωμωδία της εγκαρτέρησης. Έχει μια μορφή που σε ανθυποβάλλει να αναμένεις την γελοιοποίηση μιας κατάστασης που εδράζεται με δραματικό περίβλημα στις αντιλήψεις.
Η θεατρική αποτύπωση του κλασσικού έργου του Μολιέρου που πρωτοείδε το φως περιλαμβάνει σε αφθονία στοιχεία που την τοποθετούν σε υψηλό επίπεδο. Κυρίως αυτά που βλέπεις και σε δεύτερο βαθμό αυτά που ακούς, το πετυχαίνουν. Όπως η τοποθέτηση των ηθοποιών γύρω από τον Δον Ζουάν σα να παρακολουθείς έναν πίνακα του Μποτιτσέλι, το Μυστικό Δείπνο ή τέλος πάντων κάποιο θεολογικό γεγονός.
Το έργο μοιάζει να ξαναεπιστρέφει ώστε να αντιμετωπίσει τις βαθιά δέσμιες απόψεις της σημερινής κοινωνίας στο οπισθοδρομικό. Σαν τότε. Η ανυπακοή σε αυτό που κληρονομήσαμε ως θρησκευτικές παραδοχές σε πηγαίνει στο κατώφλι επικίνδυνων περιστάσεων. Σε πλησιάζει στο θάνατο. Ο Δον Ζουάν πιστεύει στον Έρωτα προς οτιδήποτε το ωραίο. Οι γύρω του μιλούν για εγκλωβισμό και αυτοδιάθεση της καρδιάς σου σε μια μονοκρατορία. Ο Σγαναρέλ, ο πιστός του υπηρέτης, ενσαρκώνει τη φωνή της ηθικής. Ποια όμως η φύση της ηθικής αυτής; Έγκειται σε καθαρά ανθρώπινα ένστικτα; Υπακούει σε έναν φόβο προς το Ανώτερο Ον; Ή μήπως είναι διφυής;
Ο Μαρμαρινός απλώνει σε ένα τραπέζι τους ηθοποιούς και παίζει μαζί τους. Τους βάζει να παίξουν και μεταξύ τους. Τα λόγια που ακούγονται δεν είναι διάλογος. Ούτε ατάκα στην ατάκα. Οι ήρωες γίνονται πιόνια ακόμα και του ίδιου τους του εαυτού. Καλούνται να βρίσκονται με έναν ελύτικο τρόπο, παράλληλα μέσα στον ρόλο και έξω από αυτόν. Σου δείχνουν αυτό που βλέπεις, αλλά μπορεί με τα λόγια να καλύπτουν ό,τι λαμβάνει χώρα πίσω από το μάτι. Το αυτί παρουσιάζεται πάντοτε πιο ισχυρό από το μάτι.
Το πρώτο μέρος του Δον Ζουάν είναι στεγνή κωμωδία. Χαρακτήρες πιερότοι, κολομπίνες, στραγγίζουν τα ψυχικά τους αποθέματα προς τέρψιν μιας εναρμόνισης με το παράξενο. Παράξενο είναι ο άνθρωπος να ικανοποιείται με την πρώτη ομορφιά που θα αντικρύσει και να αυτοαποκλείεται από το ωραίο που θα έρθει πιο μετά.
Στο δεύτερο μέρος έρχεται η παρατήρηση. Εκεί που αναμένεις να δεις τους ήρωες να ραγίζουν, να δείχνουν όσα κρατάνε μέσα τους υποταγμένοι σε κάτι που δεν το επιθυμούν πραγματικά. Ή ο Δον Ζουάν θα θέσει την ψυχή του σε μια πίστη ή οι υπόλοιποι θα απαρνηθούν αυτό που πιστεύουν. Η καθολική ύπαρξη του πρωταγωνιστή κλείνει το μάτι στο σχέδιο β’. Αυτή η διελκυστίνδα μεταξύ του Σγαναρέλ και του Δον Ζουάν σε βάζει στο δίλημμα μιας επιλογής. Αποκτάς μέρος του φορτίου που κουβαλά ο άνθρωπος σε μια θεοκρατική ελευθερία. Ο άντρας που σου αποκαλύπτεται είναι ένας δημαγωγικά συναισθηματικός διακορευτής; Ή παρακολουθείς όντως έναν ελεύθερο, έναν επαναστάτη; Ο Μαρμαρινός δεν επιχειρεί να σου ξεδιαλύνει το τοπίο.
Εκεί που η «ευπεψία» της κωμωδίας σε αποπροσανατολίζει από το δίλημμα, έρχεται μια σκηνή με δυνατό βήμα για να μπεις στο τριπάκι. Η κλασσική μουσική και η σοπράνο Μυρσίνη Μαργαρίτη αποδίδουν μια opera buffa στον πεζό λόγο. Κάνουν ίσως πιο καρτουνίστικη την θέση του Δον Ζουάν. Τα λόγια που καλύπτουν άλλα λόγια, η μουσική που καλύπτει λόγια, τα λόγια που «σκεπάζουν» τη μουσική, ο αποτυπωμένος διάλογος με το Άγαλμα, οι ήχοι που σκιάζουν τα πάντα.
Ο Χάρης Φραγκούλης και ο Γιάννος Περλέγκας στους βασικούς ρόλους συνδυάζονται και συμπληρώνονται αρμονικά. Εκεί που ο ένας εκρήγνυται, ο άλλος ηρεμεί τα νερά. Όταν ο ένας παρανοεί, ο άλλος συνετίζει. Ο Δον Ζουάν περί ανέμων τυρβάζει και ο Σγαναρέλ θέτει πρακτικές συζητήσεις. Η δυναμική του σεναρίου παίζει τον πιο σημαντικό ρόλο!
Μετάφραση κειμένου Μολιέρου: Δημήτρης Δημητριάδης
Σκηνοθεσία: Μιχαήλ Μαρμαρινός
Δραματουργία: Μιχαήλ Μαρμαρινός, Έρι Κύργια
Μουσική – Μεταγραφή Don Giovanni: Δημήτρης Καμαρωτός
Διαμόρφωση Χώρου: Kenny McLellan
Κοστούμια: Εύα Νάθενα
Φωτισμοί: Ελευθερία Ντεκώ
Επιμέλεια Κίνησης: Τάσος Καραχάλιος
Σχεδιασμός Ήχου : Κώστας Μπώκος
Βοηθοί Σκηνοθέτη: Ασπασία-Μαρία Αλεξίου, Ιωάννα Μπιτούνη
Υπεύθυνη Παραγωγής: Ρένα Ανδρεαδάκη
Ερμηνεύουν (με σειρά εμφάνισης):
Γιάννος Περλέγκας (Σγαναρέλ)
Χάρης Φραγκούλης (Δον Ζουάν)
Έλενα Μαυρίδου (Ελβίρα)
Γιάννης Βογιατζής (Δον Κάρλος)
Ευαγγελία Καρακατσάνη (Σαρλότ)
Τάσος Καραχάλιος (Πιερρό)
Έφη Γούση (Ματιουρίν)
Adrian Frieling (Δον Λουίς)
Ντένης Μακρής (Φρανσίσκ, ένας φτωχός)
Ilya Algaer (Δον Αλόνς)
Χορός
Χορωδία γυναικών
Σοπράνο: Μυρσίνη Μαργαρίτη
Ακορντεόν: Στέλιος Κατσατσίδης
Συγγρού 107, 20:30, Ως 19 Φεβρουαρίου
Α’ μέρος: 1 ώρα και 25 λεπτά
Διάλειμμα: 20 λεπτά
Β’ μέρος: 1 ώρα και 15 λεπτά
Κανονικό: 7 – 15 – 20 – 25 €
Μειωμένο, Φίλος ή Μικρή Παρέα (5-9 άτομα): 6 – 12 – 16 – 20 €
Μεγάλη Παρέα (10+ άτομα): 5 – 11 – 14 – 18 €
ΑΜΕΑ & Άνεργοι: 5 € | Συνοδός ΑΜΕΑ: 10 €