Ξέρω, είναι κάπως αργά. Το Lucky κυκλοφόρησε στις ελληνικές αίθουσες κοντά ένα τρίμηνο πριν. Ίσως θα έπρεπε να έχω γράψει τότε αυτό το κείμενο. Κάλλιο αργά παρά ποτέ όμως. Ιδίως στην περίπτωση του Harry Dean Stanton. Ποτέ δεν είναι αργά να μιλήσεις για έναν ηθοποιό που υπήρξε στο σινεμά από τα πρώτα βήματα και έφτασε 91 ετών για να ολοκληρώσει την πορεία του. Ο θάνατος του λίγες μέρες μετά την πρεμιέρες του Lucky στις αίθουσες, δίνει μια πολύ όμορφη ιστορία. Μια ιστορία απ΄αυτές που θα μεταφέρουν οι μεταγενέστεροι του στα παιδιά τους. Θα τον βλέπουν σε κάποια ταινία και θα λένε «αυτός έμοιαζε να έχει βρει όλες τις αλήθειες του κόσμου».
Το λέω τούτο διότι το Lucky έμοιαζε σαν ένα καλά σκηνοθετημένο σενάριο του τέλους του. Του πραγματικού του τέλους. Εκεί ο Stanton υποδύεται τον εαυτό του. Έναν 90χρονο τύπο που δεν σκέφτηκε ποτέ το θάνατο. Ακόμα και σε αυτή την ηλικία. Ώσπου μια μέρα λιποθυμάει χωρίς λόγο και ο γιατρός του εξηγεί ότι ο θάνατος περιμένει ακόμα κι εκείνους που δεν είχαν ποτέ αναπάντητες του. Ο Lucky αρχίζει το δικό του πνευματικό ταξίδι. Το ταξίδι ενός άθεου προς την οποιαδήποτε πραγματικότητα της μετέπειτα ζωής. Πού καταλήγει;
Ungatz. Τίποτα. Αυτό είναι όλο που υπάρχει μετά. Δεν ξέρω αν αυτή τη στιγμή που μιλάμε ο Harry Dean Stanton έχει επιβεβαιώσει την άποψη του ή έχει ανακαλύψει κάποια άλλη απάντηση, αλλά ξέρω πως αν δεν είναι έτσι θα είναι πολύ σκασμένος.
Άλλωστε, ο ίδιος είχε πει κάποτε για τον θάνατο: «Όταν είσαι σε έναν βαθύ, δίχως όνειρα ύπνο, πού σκατά βρίσκεσαι; Υπάρχει το απόλυτο σκοτάδι, το τίποτα, σωστά; Ελπίζω αυτό να είναι το όλον του θανάτου. Δεν θέλω να αναμετρηθώ με καμία συνείδηση στο μετά.»
Αλλά και στο Partly Fiction, το ντοκιμαντέρ για τη ζωή του που έγινε το 2014, ο Stanton περιγράφει στον David Lynch αυτό το τίποτα. «Δεν υπάρχει εαυτός» διατείνεται όταν τον ρωτά ο σκηνοθέτης πως θα περιέγραφε τον εαυτό του. «Δε με νοιάζει πως θα με θυμούνται μετά» τονίζει σε ανάλογη ερώτηση.
Ο θάνατος του ήρθε κι αυτός με όμοιο της ταινίας τρόπο. Ορισμένες επιπλοκές στην υγεία του που εμφανίστηκαν ξαφνικά και μέσα σε λίγες μέρες ο Dean απεβίωσε. Μέχρι τότε είχε απλώς τα συνηθισμένα προβλήματα των γέρων. Ο άνθρωπος που έπαιξε σε 200 ταινίες και τηλεοπτικά σόου (ο ίδιος λέει ότι μπορεί να είναι και 250) ήταν ένα ορόσημο για το παγκόσμιο σινεμά. Η αξία του δεν φαίνεται απ΄αυτά που έχει κάνει. Αλλά απ΄αυτά που έκαναν άλλοι για εκείνον.
Ο Jack Nicholson για παράδειγμα φρόντιζε σε κάθε ταινία που σκηνοθετούσε να τοποθετεί το όνομα του Stanton. Χαραγμένο σε κάποιο δέντρο, γραμμένο σε κάποιο χαρτί, δεν γινόταν ταινία δίχως αυτό.
Δεν ήταν όμως μόνο ηθοποιός. Ήταν ένας homo universalis σε κάθε επίπεδο της ψυχής του. Ανήκε στη χορεία εκείνη των καλλιτεχνών που ανησυχούν με πολλούς τρόπους. Υποκριτικά και μουσικά εν προκειμένω. Θυμίζει κάτι από Johnny Cash.
Αντιθέτως, παρά το διαμέτρημα του, δεν έκανε ποτέ του κάποια θεατρική παράσταση. Σιχαινόταν το θέατρο. «Απαιτεί πολλή δουλειά και δεν πληρώνει ιδιαίτερα καλά» έλεγε κάθε φορά που τον ρωτούσαν. Θα μπορούσε κανείς να πει ότι το θέατρο ήταν ένας από τους εφιάλτες του, αν δεν γούσταρε τόσο πολύ να βλέπει εφιάλτες.
Τα πάντα στο Lucky μαρτυρούν ότι ο Harry Dean Stanton προσδοκούσε σε ένα επιτέλους τέλος και ήθελε να αφήσει το μανιφέστο του στον κόσμο. Η τελευταία πράξη πριν η αυλαία πέσει οριστικά. Καμία θρησκευτική υποταγή και καμία ερωτική υποταγή. Δεν παντρεύτηκε ποτέ από πεποίθηση, είχε πάμπολλες συντρόφους, συνειδητοποίησε πολύ αργότερα ότι μια απ΄αυτές ήταν η μία, αλλά ήταν ήδη αργά. Αργά γιατί ο Tom Cruise του είχε πάρει τη Rebecca de Mornay.
Ακόμα και τις βασικές ανθρώπινες ανάγκες πάντως τις μείωνε, τις κορόιδευε. Ο μοναδικός λόγος που έτρωγε ήταν για να παραμένει ζωντανός και να μπορεί να πίνει και να καπνίζει. Προτιμούσε τα πάθη από τους καταναγκασμούς της βιολογίας.
Και ο θάνατος είναι ένας καταναγκασμός. Απ΄αυτούς που δεν μπορείς να αποφύγεις όσο κι αν του κρυφτείς. Ο Stanton του κρύφτηκε μέχρι εκεί που δεν πάει. Τώρα γελάει με καγχασμό στα μούτρα του και του φωνάζει «για την υπόλοιπη αιωνιότητα θα σε αποκαλώ ένα απόλυτο τίποτα!»