Σ΄ένα από τα μαθήματα που είχα στη σχολή, υπήρχε μια αναφορά στις διανεμητικές ομάδες που βρίθουν στην κοινωνία και αποτελούσαν-αποτελούν συχνό εμπόδιο σε μεταρρυθμίσεις που θα αλλάξουν την κοινωνία προς το καλύτερο. Αυτές οι ομάδες ζουν στις παρυφές της κοινωνικής διαστρωμάτωσης, στεγανοποιούνται και πείθουν τον κόσμο ότι το συμφέρον τους είναι συνολικό.
Από τότε που έμαθα γι΄αυτές τις ομάδες είχα μια πεποίθηση. Αυτός που θα καταφέρει να πείθει αυτές τις ομάδες να μην αντιστέκονται στην αλλαγή, θα είναι ο καλύτερος πολιτικός. Σε εθνικό επίπεδο αυτό δεν το έχουμε καταφέρει παρά ελάχιστα. Υπάρχει όμως ένα μέρος στη χώρα – ίσως και παραπάνω – που βρήκε τον τρόπο να κάνει καλύτερους τους πολίτες του.
Βρήκε τον τρόπο να τους πείσει να λειτουργούν σωστά, ακόμα κι όταν αλλάξουν οι τοπικοί άρχοντες. Τα Τρίκαλα είναι η πόλη της καινοτομίας. Ακόμα καλύτερα. Είναι η πόλη που προσαρτά την παράδοση στην τεχνολογία. Είναι η πόλη που δείχνει στους πολίτες ποια κίνηση θα έχει μεσοπρόθεσμο και μακροπρόθεσμο όφελος.
Ο δήμαρχος Τρικκαίων Δημήτρης Παπαστεργίου είναι το πρόσωπο που κατηύθυνε και είχε την πυγμή να μεταμορφώσει τον δήμο Τρικκαίων και εν γένει τα Τρίκαλα. Το πιο σημαντικό όμως είναι ότι δεν έγινε συγκεντρωτικός. Ούτε έκανε τον εαυτό του αναντικατάστατο. Δεν έδωσε στους δημότες του ψάρι. Τους έδωσε το καλάμι και τους έμαθε να ψαρεύουν.
Σε μια περίοδο που τα Τρίκαλα ετοιμάζονται να εγκαινιάσουν μια νέα εποχή, αυτή του 5G, αλλά και να γίνουν Smart Trikala, ο κύριος Παπαστεργίου μας μίλησε για το τι διαφορετικό έχει τούτος ο τόπος και δημιουργεί ένα περιβάλλον ευημερίας για τους ανθρώπους του.
«Αν όμως δεν συμμαχήσει η κοινωνία με τον εαυτό της, για να μειώσει και να εξαλείψει αυτά τα φαινόμενα, οι αιρετοί θα είμαστε απλώς αναμασητές λόγων για την εξυγίανση της κοινωνίας.»
– Τα Τρίκαλα δεν ανήκουν πληθυσμιακά στο τοπ-5 των ελληνικών πόλεων. Εν τούτοις, αποτελούν μια πόλη υπόδειγμα. Μια πόλη που ξεπερνά ακόμα και την πρωτεύουσα. Την τελευταία δεκαετία έχει γίνει ένας τόπος καινοτομίας, έξυπνης διαχείρισης σε επίπεδο τοπικής αυτοδιοίκησης και κάνει πρώτη βήματα προς το μέλλον. Πώς το καταφέρατε αυτό;
Εάν κάποιος παρακολουθήσει διαχρονικά τις συνεδριάσεις του Δημοτικού Συμβουλίου, θα διαπιστώσει μια ομοφωνία ή τουλάχιστον συντριπτικά όμοιες απόψεις σε μείζονα θέματα. Αυτό είναι το ένα σκέλος της απάντησης στην ερώτησή σας. Το δεύτερο είναι ότι… προσπαθούμε συνεχώς. Μεταφυσικού τύπου απαντήσεις δεν υπάρχουν (όπως, ας πούμε, ότι έχουμε ωραίο νερό!).
Αλλά υπάρχει το τρίπτυχο δουλειά, δουλειά, δουλειά. Δουλειά για να επανεκκινήσουμε τον Δήμο, να εμφυσήσουμε πολιτική αντιμετώπισης του πολίτη ως «πελάτη», να αναδιατάξουμε τις υπηρεσίες προς όφελος των πολιτών και των χωριών, να δημιουργήσουμε «ομπρέλες ευκαιρίας», όπως το Σχέδιο Ασκληπιός ή ο Ιαματικός Πόρος Ριζώματος ή το ίδιο το Smart Trikala.
– Νομίζω πως το πιο δύσκολο πράγμα για έναν δήμαρχο είναι να πείσει τους ανθρώπους της πόλης του για το μακροπρόθεσμο όφελος. Γι’ αυτό που δεν θα δουν άμεσα. Είναι τόσο δεκτικοί οι Τρικαλινοί ή χρειάστηκε κόπος για να τους πείσετε;
Δεν υπάρχουν αυτόφωτες κοινωνίες . Τα βήματα ήταν προσεκτικά μεν, εντυπωσιακά και χρήσιμα δε. Και με στήριξη από την τοπική κοινωνία που γνωρίζει, δηλαδή από τους εκατοντάδες νέους επιστήμονες με «βαριά» βιογραφικά, που έχουμε στα Τρίκαλα, όλα είναι πιο εύκολα και πιο αποδεκτά. Ναι, προφανώς κάποιος, αν δεν βλέπει άμεσα αποτελέσματα σε κάποια πρωτοβουλία, αντιδρά. Μπορεί και να δράσει αρνητικά.
Αλλά πιστεύω ότι είμαστε ώριμοι πια, μπορούμε να ακούμε και να μαθαίνουμε, τι σταδιακά αλλάζει στις ζωές μας. Όταν, για παράδειγμα, από τα έσοδα του Μύλου των Ξωτικών δωρίσαμε kit ρομποτικής σε όλα τα σχολεία του Δήμου μας, ήταν μια απτή προσέγγιση. Τα οφέλη φαίνονται ήδη, θα γίνουν πιο άμεσα τα επόμενα χρόνια, αλλά ήδη έγινε κατανοητό, πώς μπορείς να ξεκινήσεις μια πορεία: με το πρώτο βήμα.
– Γιατί τα Τρίκαλα να αποτελούν μια μοναδικότητα στην ελληνική επικράτεια και να μην υπάρχουν πολλοί δήμοι και νομοί που να πράττουν με τους ίδιους γνώμονες με εσάς; Τι είναι αυτό που κατά τη γνώμη σας εμποδίζει άλλες τοπικές αρχές να συμπεριφερθούν με ευλαβικό σεβασμό απέναντι στο περιβάλλον όπως εσείς;
Δεν θέλω να υπεισέλθω στα «χωράφια» άλλων Δήμων. Μπορώ όμως να πω ότι σταδιακά διαπιστώνουμε την αυξημένη προσοχή όλων στο περιβάλλον. Απλώς, χρειαζόμαστε πια, μια εξειδικευμένη πολιτική, μια στοχευμένη πολιτική με βάση την κοινωνία, με προοπτική και στόχο. Αν είναι να λέμε συνεχώς το τετριμμένο, ότι «δανειζόμαστε το περιβάλλον από τα παιδιά μας» και παράλληλα να φτιάνουμε συνεχώς νέες «τράπεζες», τότε καλύτερα να σιωπούμε.
– Ποιους θα θέτατε ως εφικτούς και άμεσα υλοποιήσιμους στόχους για την Ελλάδα συνολικά ως προς την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής;
Έναν: τον άτεγκτα πλήρη σεβασμό στην υπάρχουσα κατάσταση του φυσικού περιβάλλοντος. Δυστυχώς, οι νόμοι δεν εφαρμόζονται από ένα δυσκίνητο κράτος με πλήθος τρόπων αλληλομετατόπισης ευθυνών. Τάχιστα, άμεσα, ευέλικτα, οι υπάρχοντες νόμοι με τις απαραίτητες επικαιροποιήσεις, να γίνουν πράξη. Να υλοποιηθούν, όπως κάναμε με το κάπνισμα στα Τρίκαλα: με συνεργασία όλων.
– Υπάρχουν σημεία που η παράδοση μπορεί να συνδράμει στην τεχνολογία και να προοδεύσει. Υπάρχουν όμως και σημεία που είναι αναχρονιστική ως και ντροπιαστική με βάση το σήμερα. Πώς αλλάζει κανείς κοντόφθαλμες αντιλήψεις χωρίς να υποστεί ψυχική και ηθική φθορά; Πώς συνεχίζει ένας δήμαρχος, νομάρχης, πολιτικός, να πιστεύει σε μια ομολογουμένως καλή αλλαγή, η οποία όμως προσκρούει στις προσοδοθηρικές διανεμητικές ομάδες που ορθώνουν ανάστημα για να μη χάσουν τα «ολιγαρχικά» τους προνόμια;
Είχαμε το I have a dream του Μάρτιν Λούθερ Κινγκ, αλλά είχαμε και το Yes we can του Ομπάμα. Ρεαλισμός και εφικτό: σε πρώτη φάση μειώνω τις συνθήκες που υποθάλπουν αυτές τις διανεμητικές ομάδες που αναφέρατε. Ελαχιστοποιώ το περιβάλλον στο οποίο αναπτύσσονται. Σηκώνω νέες γέφυρες προς μια κοινωνία που μειώνει κατά πολύ την εξάρτηση και την αλληλεπίδραση με τους αποδέκτες ψήφων λειτουργούν με τη λογική της «εξυπηρέτησης». Έχουμε ήδη νόμους για όλα αυτά.
Αν όμως δεν συμμαχήσει η κοινωνία με τον εαυτό της, για να μειώσει αρχικώς και να εξαλείψει στη συνέχεια τα συγκεκριμένα φαινόμενα, οι αιρετοί θα είμαστε απλώς αναμασητές λόγων για την εξυγίανση της κοινωνίας. Ήταν αυτός και ένας από τους λόγους που είχαμε ως κεντρικό μας σύνθημα το «Επανεκκίνηση Τώρα!»
«Προτρέπουμε τους γονείς να μην καπνίζουν στις παιδικές χαρές, ενώ σύντομα θα επιδιώξουμε πιστοποίηση «άκαπνων» χώρων, όπως τα σχολεία.»
– Πείτε μας λίγα λόγια για το σχέδιο 5G. Να γίνετε δηλαδή η πρώτη ελληνική πόλη που μπαίνει σε μια νέα εποχή. Τι πρόκειται να προσφέρει αυτή η καινοτομία;
Είναι αυτό που λέγαμε πριν: η μέγιστη ταχύτητα δεδομένων σε πρώτη φάση δεν «φαίνεται». Μόλις ολοκληρωθεί η ωρίμανση κάποιων τεχνικών ζητημάτων σε σχέση με τον εξοπλισμό, τη διευθέτηση του φάσματος λειτουργίας κλπ, είμαστε έτοιμοι να διαβούμε τη λεωφόρο της ταχύτητας στη μεταφορά πλήθους δεδομένων. Αυτό θα σημάνει οφέλη στην καθημερινότητα των πολιτών (ο έξυπνος φωτισμός, η μείωση εξόδων για αυτόν, αυτοματοποιήσεις κ.α.), αλλά και προστιθέμενη αξία στον Δήμο Τρικκαίων.
Έχουμε γίνει δέκτης και φορέας νέων ιδεών, είμαστε πάντα ανοιχτοί στα νέα projects και σε επαφές με όλον τον κόσμο. Εδώ κυριολεκτώ: δεχόμαστε προσκλήσεις, προσφορές και συνεργασίες από την Ταϊπέι και τη Μ. Βρετανία, από χώρες της κεντρικής Ευρώπης και από εταιρείες με πολύ μεγάλο όνομα στον χώρο της τεχνολογίας.
– Εξ όσων μαθαίνω, έχετε γενικά μια πολύ ενεργή δράση γύρω από το περιβάλλον. Το «Σχέδιο Ασκληπιός» είναι μέρος του πλάνου σας, αλλά και της γενικότερης δράσης σας προς το περιβάλλον. Τι στόχους έχετε με το «Ασκληπιός»;
Η δράση μας αυτή ξεκινά 4 χρόνια πριν. Αποφασίσαμε να επενδύσουμε στον φυσικό μας πλούτο και την ιστορία μας. Όταν πριν 3.300 χρόνια περίπου ο Ασκληπιός συγκέντρωνε, κατά τον μύθο, φαρμακευτικά φυτά από το όρος Κόζιακα, γιατί κι εμείς να μην επιστρέψουμε στη φύση; Επενδύουμε στους νέους αγρότες που καθοδηγούνται τεχνολογικώς από την Αμερικανική Γεωργική Σχολή και το αμερικανικό πανεπιστήμιο Rutgers.
Δίνουμε τη δυνατότητα να μάθουν και είναι στο χέρι τους ο τρόπος με τον οποίο θα προχωρήσουν. Με συνεταιρισμό; Με ομάδα παραγωγών; Αυτόνομα; Θα είναι στο χέρι τους, πάντως, να αξιοποιήσουν τον φυτικό πλούτο και να δημιουργήσουν brand name με τα φαρμακευτικά φυτά του Ασκληπιού. Μαζί με το Ψηφιακό Ασκληπιείο που δημιουργούμε, τον εκθεσιακό και συνεδριακό χώρους, προσελκύουμε γιατρούς και μαθητές, κάνουμε τον Δήμο μας κέντρο για την ίαση και τη μάθηση γύρω από αυτή.
– Κάτι άλλο που μου έκανε εντύπωση στον Δήμο σας είναι και η εκστρατεία που έχετε για το κάπνισμα με συνεργαζόμενα καταστήματα. Παρά το ότι υπάρχει πιο αυστηρός νόμος εδώ και 8 χρόνια, στην πράξη ελάχιστοι τον τήρησαν. Πώς πετυχαίνετε την πραγματική αλλαγή;
Παραφράζοντας το παλιό σύνθημα, «αλλαγή δεν γίνεται χωρίς… τη θέλησή μας». Ο αγώνας για να εξαλείψει κανείς νοοτροπίες 160 ετών πρέπει να είναι διαρκής. Στις 31 Ιουλίου 1856 η τότε βασίλισσα Αμαλία, εν ονόματι του τότε βασιλιά Όθωνα, εξέδωσε διάταγμα περί απαγόρευσης καπνίσματος… Δεν θέλει κόπο. Τρόπο θέλει. Και αυτός είναι η συμμετοχή της κοινωνίας, η στήριξη σε όσους πιστεύουν στο θετικό του μέτρου.
Από νόμους είμαστε πλήρεις, από εφαρμογή τους πάσχουμε. Επομένως, συζητούμε με τους καταστηματάρχες, τους συλλόγους, τους γιατρούς, τους εθελοντές, τους φορείς, να συμπορευθούν στην προσπάθειά μας να επικρατήσει η κοινή λογική. Συζητήσαμε, συμφωνήσαμε, ξεκινήσαμε, πετύχαμε σε μεγάλο βαθμό. Και… συνεχίζουμε. Ήδη προτρέπουμε τους γονείς να μην καπνίζουν στις παιδικές χαρές, ενώ σύντομα θα επιδιώξουμε πιστοποίηση «άκαπνων» χώρων, όπως τα σχολεία.
– Ένα από τα πράγματα που αποτελούν βραχνά στο κομμάτι της διακυβέρνησης είναι και η γραφειοκρατία. Διαβάζω για το Smart Trikala που αναπτύσσετε και απ΄ ό,τι αντιλαμβάνομαι αποτελεί μια δράση με στόχο να μειώσει αρκετά αυτό το πρόβλημα. Τι ακριβώς θα κάνετε;
Πολλά! Η τεχνολογία είναι ένας πυλώνας. Οι τέσσερις πλευρές του αφορούν στην τεχνολογία ως μέσου ταχύτερης επίλυσης προβλημάτων, ως τρόπου επικοινωνίας, ως εργαλείου επιχειρηματικής δραστηριοποίησης και ως αντικαταστάτη παρωχημένων πρακτικών. Παρωχημένη είναι η τακτική, να παίρνεις τηλέφωνο τον αντιδήμαρχο για μια καμένη λάμπα και ο αντιδήμαρχος να θέλει να εξαργυρώνει την αλλαγή της, με ψήφο. Επομένως, καθιερώσαμε το κέντρο εξυπηρέτησης «20000».
Σε αυτό επικοινωνείς με τηλέφωνο, με mail ή με το Trikala CheckApp – μια ακόμη καινοτομία μας. Δηλώνεις το πρόβλημα και αυτοματοποιημένα πια, η βλάβη οδεύει προς το αρμόδιο τμήμα, προς επίλυση. Το σπουδαιότερο; Έχουμε call back υπηρεσία, η οποία, φυσικά, έχει και τη μεγαλύτερη επιτυχία: πόσες φορές σας τηλεφώνησαν για να σας ρωτήσουν, εάν όντως κουρεύτηκε το χορτάρι στο διπλανό οικόπεδο;
Αλλά έχουμε και fleet management, αισθητήρες σε κάδους, MindthePump σύστημα για τα αντλιοστάσια λυμάτων, open mall, και πολλά άλλα. Πετύχαμε ορισμένους στόχους, συνεργαστήκαμε με πλήθος ελληνικών εταιρειών, μειώσαμε το κόστος υπηρεσιών και… συνεχίζουμε. Μια πόλη δεν είναι έξυπνη επειδή έτσι, το αποφασίσαμε. Έξυπνη είναι επειδή κάνει το αυτονόητο, επειδή καινοτομεί, επειδή σκέφτεται λογικά και με όραμα. Και όλα αυτά, είναι οι βάσεις του πυλώνα της τεχνολογίας.
«Στόχος μας είναι να πείσουμε την κοινωνία να σκέφτεται ότι το λογικό είναι ενίοτε και καινοτόμο»
– Αν υποθέσουμε ότι από αύριο δεν ήσασταν δήμαρχος και αναλάμβανε κάποιος άλλος. Υπάρχουν οι δομές για να συνεχιστεί αυτή η πορεία καινοτομίας στα Τρίκαλα;
Στόχος μας είναι, εκτός από την τεχνολογική δράση, εκτός από τα «καλούδια» της πληροφορικής», να κάνουμε την καινοτομία, τρόπο ζωής. Δηλαδή, να πείσουμε την κοινωνία να σκέφτεται ότι το λογικό είναι ενίοτε και καινοτόμο: ότι η μη στάθμευση σε θέσεις ΑμεΑ (το λογικό) είναι και καινοτόμο (για τα ίδια τα ΑμεΑ, αφού δεν θα τους έχει ξανασυμβεί), αλλά και για την πόλη.
Δεν είναι λογικό να σταματούν όλοι οι οδηγοί οχημάτων σε διαβάσεις πεζών; Μόνο όμως στα Τρίκαλα συμβαίνει αυτό. Είναι καινοτόμο για την Ελλάδα, αλλά πολύ λογικό για τους Ευρωπαίους. Επομένως, οι δομές ουσιαστικά «εγγράφονται» στη συλλογική μνήμη ως κώδικας επικοινωνίας και ως στοιχείο εγγενές της κάθε κοινωνίας. Πιστεύω ότι στα Τρίκαλα είμαστε ήδη σε πολύ καλό στάδιο σε αυτόν τον τομέα.
– Πώς θα αποτιμούσατε το έργο σας ως τώρα και τι θα ζητούσατε από τον εαυτό σας ως απλός πολίτης των Τρικάλων;
Θα μιλήσω ως πολίτης με αγάπη για την τεχνολογία. “Δήμαρχε, έκανες επανεκκίνηση. Κάνε τώρα και ανασυγκρότηση!”
* Για να μάθετε περισσότερα για τα Τρίκαλα, μπείτε στην ιστοσελίδα του Δήμου Τρικκαίων εδώ.