Είσαι σε φάση για να ένα ταξίδι στο χρόνο; Αν είσαι μιας κάποιας ηλικίας, θα την νιώσεις ενδεχομένως τη συγκίνηση – η νοσταλγία είναι δεδομένη. Αν είσαι νεότερος, ετοιμάσου για ένα μάθημα ιστορίας – έχουν πάντα τη γοητεία τους κάτι τέτοια. Πόσο μάλλον όταν αναφερόμαστε σε κάτι διαχρονικά λατρεμένο και κολασμένα νόστιμο όσο το παγωτό. Και πιο συγκεκριμένα, το κασάτο.
Κάτι πολύ, μα πολύ, δημοφιλές τα μεταπολεμικά χρόνια και ιδιαίτερα την δεκαετία του 1960. Όταν η βόλτα τους ήταν να βάλουν τα καλά τους και να πάνε σε ένα ζαχαροπλαστείο, να γλυκαθεί λιγάκι το είναι τους. Καθώς η θερμοκρασία ανέβαινε, οι διάφορες πάστες έμπαιναν σε δεύτερη μοίρα. Και ο κόσμος… καιγόταν για ένα παγωτό. Ουρές έκανε ο κόσμος, οι σερβιτόροι έτρεχαν να προλάβουν τις παραγγελίες, οι καρέκλες δεν έμεναν στιγμή αδειανές.
Είχε «παίξει» παρερμηνεία πως το κασάτο είχε άμεση σχέση με το ιταλικό “cassata”, ένα παραδοσιακό γλυκό της Σικελίας. Υπάρχει σύνδεση μεν, αλλά δεν είναι γευστική. Το ιταλικό γλυκό είναι στην ουσία μια τούρτα γεμιστή με κρέμα ρικότας με φρουί γκλασέ και κομμάτια σοκολάτας. Το όνομα το άντλησε από την αραβική λέξη “Quashatah” (κασάτα) που μεταφράζεται ως «μπολ». Από εκεί ακριβώς προέκυψε και η ελληνική βερσιόν, για το παγωτό. Δεν έχει δηλαδή να κάνει με γεύση αλλά με σχήμα και τρόπο παρασκευής.
Ήταν πραγματικά δουλειά για μάστορες το να βγει καλό κασάτο, ήθελε «χέρι», γνώση, κόπο και χρόνο. Έφερναν στρογγυλές σαν μπάλες φόρμες από το εξωτερικό (συνήθως από την Αυστρία). Τις γέμιζαν με ποικιλίες χειροποίητου παγωτού, 3-4 ειδών (κρέμα, σοκολάτα, καϊμάκι, φράουλα) και τις παραγέμιζαν με καραμελωμένα φρούτα (φρουί γκλασέ – το στοιχείο που έκανε τη διαφορά). Όλα, προφανώς, αγνά υλικά. Εν συνεχεία, το περιεχόμενο κρυσταλλωνόταν μέσα σε αλλεπάλληλα στρώματα πάγου και αλατιού και όταν πάγωνε για τα καλά, έκοβαν κομμάτια και τα σέρβιραν σε μπολ με μπισκότο και σιρόπι για γαρνιτούρα.
Και πώς χάθηκε το κασάτο; Λόγω της εξέλιξης. Από τα τέλη των 70’s άρχισε σιγά σιγά η αλλαγή για να φτάσουμε στα 80’s και στην πλήρη επικράτηση του περιπτέρου ως του βασικού σημείου πώλησης του παγωτού. Ο κόσμος το έβρισκε πια πολύ πιο εύκολο, γρήγορο και οικονομικό να πάρει ένα ξυλάκι, ένα κυπελλάκι, έναν πύραυλο από το ψυγείο της γειτονιάς.
Μπορεί να βρεις σήμερα κασάτο; Σε κάποιο ζαχαροπλαστείο με ρετρό χαρακτήρα, το δίχως άλλο. Μπορείς να φτιάξεις επίσης και σπίτι σου αν είσαι του… μερακλίδικου, θα βρεις πολλές συνταγές στο διαδίκτυο. Ακριβώς επειδή το κασάτο δεν ήταν κάτι συγκεκριμένο, αλλά τρόπος παρασκευής. Και μεγάλη αγάπη, βεβαίως βεβαίως!