Δεν ήταν παρά πριν μερικές εβδομάδες που συζητούσαμε για το Bird Box, τη νέα ταινία που θα κυκλοφορούσε το Netflix. Το trailer μας είχε προϊδεάσει για κάτι που μπορεί να κάνει το Annihilation λιγότερο δυνατό απ΄ότι ήταν μέχρι χθες. Ήταν μια από τις περιπτώσεις που ένα trailer έλεγε ψέμματα. Ή, καλύτερα, δε μπορούσε να ενθηκεύσει μέσα του όλη την αλήθεια.
Το Bird Box όχι απλώς ξεπερνά σε δυναμισμό και σε…κρότο το Annihilation. Αποτελεί ένα ύψιστο δείγμα, ένα περίλαμπρο περιτύλιγμα για να συσκευάσει τον ορισμό του ίδιου του κινηματογράφου. Δεν γνωρίζω τι ρόλο έχουν σε αυτό που ισχυρίζομαι οι όποιες προσδοκίες είχα, αλλά δεν χωρά καμία άλλη απόδοση και ερμηνεία του. Τα έχει όλα, τα παρουσιάζει στην πιο παρθένα μορφή τους και τα χρησιμοποιεί με μια αλληλουχία ανυψωτική.
Αν μόλις πριν λίγες μέρες δεν είχαμε γράψει για τις καλύτερες ταινίες της σεζόν, έχοντας αφήσει επίτηδες το Bird Box εκτός, θα γινόταν με διαφορά πρώτο. Του χρόνου τέτοια εποχή θα προβάρει στα πρώτα για να βρεθεί εκεί. Γιατί είναι παραπάνω από αναντίρρητο για μένα ότι όποιος το δει θα το συζητάει με φίλους του για μέρες. Θα σπρώχνει την κουβέντα προς μια κατεύθυνση που θα του προσφέρει τη δυνατότητα να εκφραστεί για αυτή την ταινία.
Για να σε βάλω καλύτερα στο κλίμα, ανάσυρε από τη μνήμη σου τι ένιωσες όταν είδες το It Follows. Τώρα πολλαπλασίασε το επί 10. Τα δυο τους έχουν το κοινό ότι το φάντασμα, το τέρας, το κακό, δεν έδειξε την πραγματική του μορφή. Ή δεν είχε τέτοια. Μόνο που στο It Follows σχηματοποιούνταν με τα σώματα των θυμάτων κι έτσι έχανε λίγο τον φόβο του αόρατου.
Στο Bird Box δεν βλέπεις ποτέ αυτή την αποδιδόμενη ως εξωγήινη μορφή. Βλέπεις μόνο την επίδραση της. Μια διαστολή των οφθαλμών, αλλαγή στο χρώμα τους και μετά η αυτοκτονία των όσων προσβάλλονται. Μόνο σε μια σκηνή κάνουν την εμφάνισή τους κι αυτή μέσα από σχέδια ενός παράφρονα που τα είδε και τα ζωγράφισε.
Αυτή είναι και η μία κατηγορία ανθρώπων που δεν πεθαίνουν στη «θέα» του κακού. Το κακό τροφοδοτείται από τις αναμνήσεις. Μέσα σε δέκατα του δευτερολέπτου έχει εισβάλλει στις μνήμες των ανθρώπων και μορφοποιείται αποκλειστικά για τα μάτια τους σε κάτι σχετικό με το παρελθόν τους. Συνήθως κάτι επώδυνο. Αυτό το επώδυνο το μεταμορφώνει σε μια τρομακτική εκδοχή και αυτή η εικόνα σκοτώνει τους ανθρώπους.
Η Μαλόρι (Σάντρα Μπούλοκ) είναι η πρωταγωνίστρια της ιστορίας. Μια ιστορία που δεν ακολουθεί τη γραμμική κίνηση του χρόνου. Πάει από το τώρα στο παρελθόν και ξανά στο τώρα. Και δεν το κάνει με ισόποση διάρκεια. Πότε υπερτερεί το ένα, πότε το άλλο. Το κάνεις όμως στα σημεία που δικαιολογούν το ένα το άλλο. Είτε το παρελθόν το παρόν είτε τούμπαλιν.
Ο κόσμος έχει διαλυθεί εις τα εξ ων συνετέθη. Ελάχιστοι τυχεροί έχουν καταφέρει να επιβιώσουν. Εμείς βλέπουμε τι συμβαίνει στο σπίτι του Ντάγκλας όπου έχουν βρει καταφύγιο και ασφάλεια 9 άνθρωποι. Στην πορεία των πραγμάτων οι 9 έχουν γίνει 3. Μόνο μία είναι ίδια. Η Μαλόρι. Μαζί της δύο παιδιά. Το δικό της και μιας άλλης εγκύου που ανήκε στους 9.
Η Μαλόρι έχει μια αποστολή. Να τα σώσει. Τελικός της προορισμός ένα καταφύγιο στα δάση, μετά τα ρεύματα του ποταμού. Για να φτάσουν εκεί χωρίς να σκοτωθούν απ΄όσα δεν φαίνονται, θα πρέπει τα μάτια τους να μείνουν κλειστά. Κι αν τα μάτια τους μείνουν κλειστά, κανείς δεν εγγυάται ότι δεν θα σκοτωθούν απ΄όσα υπάρχουν και φαίνονται, αλλά δε βλέπουν.
Το σκηνικό μοιάζει με το Περί Τυφλότητος, αλλά εδώ δεν έχουμε μια σειρά από τυφλούς. Έχουμε ανθρώπους που καλούνται να γίνουν τυφλοί, να κινηθούν σαν να υπάρχει το απόλυτο σκοτάδι και καμία αχτίδα φωτός. Ένα horror που σε βάζει στο κλίμα, σου προκαλεί μια αδιάκοπη ανάγκη για να τρομάξεις, να κάνεις μερικά scarejumps και να αναρωτιέσαι αν θα κάνουν ορατή την παρουσία τους αυτές οι άγνωστες δυνάμεις.
Στο τέλος της ταινίας παίρνει θέση η έτερη κατηγορία ανθρώπων που δεν μπορούν να προσβληθούν από την οπτική επαφή με το κακό. Οι παράφρονες την γλυτώνουν γιατί στην πολυπλοκότητα του νου τους, το κακό δεν μπορεί να βρει εκείνη την ανάμνηση που θα μετατρέψει σε κτήνος. Οι τυφλοί όμως υπερνικούν γιατί βλέπουν μόνιμα το φως.
Γίνεται μια σύνδεση με αυτό που αναφέρει στο ξέσπασμα της πανδημίας ο Τσάρλι. Σε όλες τις παγανιστικές κουλτούρες γίνονται αναφορές για την μεγάλη εκκαθάριση του πληθυσμού. Μια εκκαθάριση με στόχο τον εξαγνισμό. Το κακό δεν ήρθε να τιμωρήσει άκριτα. Ή, ακόμα κι αν είχε τέτοιο σκοπό, δεν μπορεί να το πετύχει απέναντι σε αυτούς που έχουν το αντίδοτο.
Μια πιθανή ερμηνεία είναι ότι τα μάτια τους έχουν εξαγνιστεί απ΄αυτό το ακατάσχετο λευκό που αντικρύζουν. Αντίθετα, οι κόρες των υπόλοιπων ανθρώπων είναι μολυσμένες απ΄όσα έχουν δει και πράξει όλες αυτές τις χιλιετίες επί της Γης. Και γι΄αυτό τιμωρούνται. Σε αυτή την αντιστροφή των πραγμάτων, οι μη έχοντες όραση είναι οι καθοδηγητές των όσων έχουν.
Κάπως έτσι μια βιβλική καταστροφή μετατρέπεται σε μια Γη της Επαγγελίας. Είναι ενδεικτικό ότι οι άνθρωποι που επέλεξαν να πάρουν τους νόμους της ζούγκλας σε αυτή την καταστροφή, δεν έζησαν για να δουν το τέλος. Η Μαλόρι που έθεσε σκοπό της να οδηγήσει στη σωτηρία τα δύο παιδιά, άντεξε και είδε ξανά με τα μάτια της.
Η Σάντρα Μπούλοκ είναι – με μια λέξη – απίστευτη στην ερμηνεία της. Παράγει με τον ρόλο της πτυχές του εσωτερικού της είναι που ίσως να μην υπήρχαν. Σαν να γεννάει νέα κομμάτια του εαυτού της σε κάθε σκηνή. Η σκηνοθεσία της Σούζαν Μπάιερ αυτό που απαιτούσε το Bird Box. Υποδειγματική διαχείριση και αποτύπωση συναισθημάτων και όλων όσων αναδύονται σε μια κατάσταση πραγματικού όλεθρου που δεν παράγεται από άνθρωπο.
Το Bird Box είναι με λίγα λόγια ακόμα μια απόδειξη για εκείνα που δύναται να χαρίσει το σινεμά στον θεατή του. Συναρπάζει, αναδομεί, μεταλλάσσει, εξελίσσει, ρέει δίχως να υποκύψει στα εμπόδια.