Από τα ωραία τσιτάτα που μας έχουν χαρίσει οι Αμερικάνοι και πιο συγκεκριμένα ο αθλητισμός τους, ένα που μου έχει μείνει έντονο στο μυαλό είναι το «Not in our house». Κοινώς, όχι στο σπίτι μας.
Το πρόβλημα με την ανθρωπότητα όλα αυτά τα χρόνια, όλους αυτούς τους αιώνες, είναι πως θεωρεί ο καθένας σπίτι του τους τέσσερις τοίχους που τον περιβάλλουν και χώρα του αυτή που έχει οριστεί γεωγραφικά. Γι΄αυτό αντιδρά στη μετανάστευση, γι΄αυτό επιλέγει τη μισαλλοδοξία και τον ρατσισμό και αφήνεται στο φόβο.
Σπίτι μας δεν είναι αυτά. Σπίτι μας είναι κάθε τι που υπάρχει πάνω στον πλανήτη. Και είναι σπίτι μας όχι με την ιδιοκτησιακή μορφή. Αλλά με την έννοια της φροντίδας. Ο άνθρωπος δεν ήταν ο προνομιούχος που του δόθηκε η λογική από τον Προμηθέα και τον Επιμηθέα, σύμφωνα με τους σωκρατικούς μύθους.
Ο λόγος του δόθηκε, όχι για να μπορέσει να επικρατήσει έναντι των άλλων ειδών, αλλά για να προστατεύει όταν απειλείται απ΄αυτά και να τα προστατεύει όταν απειλούνται από εκείνον. Εμείς για πολλά χρόνια εστιάσαμε στο κομμάτι της δικής μας απειλής και αδιαφορήσαμε για το πόσο απειλή είμαστε εμείς γι΄αυτά.
Με το Our Planet, μια καταπληκτική σειρά ντοκιμαντέρ του Netflix, κανείς δε θα μπορεί να έχει δικαιολογία μετά. Όχι μόνο γιατί η πραγματικότητα που περιγράφει δεν είναι επίπλαστη, αλλά αδιάψευστη. Αλλά και γιατί είναι τόσο απλά και εύκολα αυτά που μπορούμε να κάνουμε για να ανατρέψουμε την καταστροφή του πλανήτη.
- Όταν τελείωσα τα 8 επεισόδια του Our Planet κατάλαβα το εξής. Ο άνθρωπος είναι το μοναδικό είδος στον πλανήτη που δεν μένει σε αυτά που του αναλογούν, αλλά αποζητά κι αυτά που δεν του αναλογούν. Εξαντλεί δηλαδή τους πόρους. Κάποιες φορές είναι απαραίτητη αυτή η υπεράντληση, τις περισσότερες όμως είναι σκέτη κατασπατάληση. Κι αυτό συμβαίνει γιατί αν και διαθέτει λογική, αφέθηκε ολοκληρωτικά στο συναίσθημα του.
- Την ίδια στιγμή όμως είναι ο άνθρωπος ο μοναδικός που μπορεί να συμμεριστεί τον πόνο τόσων ειδών. Που βλέπει την τίγρη να τρέχει για να κατασπαράξει ένα μωρό γκνου και λυπάται. Αλλά την ίδια στιγμή λυπάται γιατί ξέρει ότι κι η τίγρης κάπως πρέπει να επιβιώσει. Αντιλαμβάνεται ότι η φύση διέπεται από πρέπει, από ανάγκη για ισορροπία.
- Κάθε είδος γνωρίζει, άρα αποδεικνύει ότι ίσως διαθέτει παραπάνω λογική από εμάς, ότι απαιτούνται θυσίες για να έρθουν κέρδη και τανάπαλιν.
- Η σύνδεση του μικρότερου πράγματος στη φύση με το μεγαλύτερο δεν είναι άμεση. Είναι πολύ πιο πλεγματώδης απ΄αυτό που φανταζόμαστε. Από το κατώτερο είδος στο ανώτερο ενός οικοσυστήματος μπορεί να παρεμβάλλονται καμιά 30αριά. Καταλαβαίνει κανείς ότι σε αυτό το τζένγκα, αν εξαφανιστεί ένα τουβλάκι, καταρρέει όλος ο πύργος.
- Πρόβλημα για το περιβάλλον δεν είναι μόνο αυτό που διαδραματίζεται γύρω μας. Είναι αυτό που συμβαίνει σε όλο τον οίκο μας, τη Γη.
- Η χλωρίδα και η πανίδα είναι αλληλένδετες. Η μία βοηθάει την ανάπτυξη της άλλης, μα και παρεμποδίζει την υπερανάπτυξή της.
- Αν το δίπολο «κλιματική αλλαγή» δεν μας πείθει, αν δεν αποτελεί κίνητρο η σωτηρία ενός είδους για την σωτηρία του αυτή καθαυτή, τότε ίσως μας πείσει το γεγονός πως κάπου μέσα σε αυτό το πλέγμα της τροφικής αλυσίδας βρίσκεται ο άνθρωπος. Η υπεραλιεία της ρέγγας για παράδειγμα, ή του τόνου, δεν σκοτώνει σταδιακά 6-7 είδη. Σκοτώνει έμμεσα κάμποσα εκατομμύρια ανθρώπους. Ο ποταμός Μεκόνγκ συντηρεί 60 εκατομμύρια ανθρώπους χάρη στη θαλάσσια ζωή που διαθέτει.
- Τα κοράλλια είναι Α-ΠΑ-ΡΑΙ-ΤΗ-ΤΑ για όλη τη ζωή. Όχι μόνο της θάλασσας. Το ίδιο και οι κελπίες και γενικώς η χλωρίδα της θάλασσας. Αυτό γιατί η ύπαρξη τους δεν σημαίνει μόνο ζωή. Σημαίνει και απορρόφηση του διοξειδίου του άνθρακα. Σημαίνει και απορρόφηση της ηλιακής ακτινοβολίας.
- Η αποψίλωση των δασών είναι σκέτη καταστροφή για πολλούς λόγους. Εξαντλείται το πράσινο που επίσης απορροφά διοξείδιο.
- Η αλλαγή της σύστασης της χλωρίδας με βίαιο τρόπο, όπως συμβαίνει στα τροπικά δάση με τα φοινικόδεντρα, μπορεί να επιφέρει αφανισμό ειδών. Γιατί μέχρι να συνηθίσουν σε ένα νέο περιβάλλον και μια νέα πηγή ζωής, έχουν αντιμετωπίσει λειψυδρία ή έλλειψη τροφής. Και υπάρχουν ζώα που χρειάζονται 200 λίτρα νερό τη μέρα και ένα τόνο τροφή επίσης.
- Όπου υπήρξε έλεγχος και τέθηκε περιορισμός στον άνθρωπο, η ζωή άκμασε ξανά. Και νομίζω πως ακόμα και οι αρνητές της κλιματικής αλλαγής θα συμφωνήσουν πως η ζωή είναι καλύτερη από το θάνατο.
- Η φύση αποδεικνύει επίσης πως μπορεί να αντέξει εκεί όπου δεν αντέχουμε εμείς. Στο Τσέρνομπιλ, μια περιοχή που κρίθηκε μη κατοικήσιμη για τα επόμενα 20.000 χρόνια, αναπτύχθηκε δάσος κι εμφανίστηκε πληθώρα πανίδας.
Τώρα είναι η ώρα της γιατρειάς. Τώρα είναι η στιγμή που αλλάζουμε τους εαυτούς μας. Ακόμα και το ελάχιστο από τον καθένα, θα είναι τεράστιο προς τον πλανήτη!
THIS IS OUR HOUSE!