Δεν υπάρχει τίποτα πιο γοητευτικό από το να ακούς την περιγραφή ενός γεγονότος που έμεινε στην ιστορία από τους ίδιους τους πρωταγωνιστές. Εκτός κι αν υπάρχει ένα δίκτυο σαν το HBO να ξεπεράσει τη δύναμη της αλήθειας με την αληθοφάνεια.
Αυτή είναι προφανώς η αξία του σινεμά και της τηλεόρασης. Η εγκαθίδρυση της αυτοκρατορίας του αληθοφανούς έναντι της αλήθειας. Όμως υπάρχουν περιπτώσεις που αυτό το γνωμικό πιάνει την υψηλότερη κορυφή. Μια τέτοια περίπτωση είναι και το Chernobyl, η μίνι σειρά που μας «ξεναγεί» στο μέρος και στις μέρες της απόλυτης φρίκης.
Αν μπορεί κανείς να μπει σε μια διαδικασία σύγκρισης, σε έναν πόλεμο γνωρίζεις ότι πρέπει να είσαι συνεχώς σε επιφυλακή. Δεν υπάρχει στιγμή να ξαποστάσεις. Ξέρεις επίσης ότι αν πεθάνεις, λογικά θα πεθάνεις μια κι έξω. Σε αυτό που συνέβη στο Τσερνόμπιλ δεν υπάρχει τίποτα που να άπτεται της λογικής και της αιτιολόγησης.
Μέσα σε ένα βράδυ γράφτηκε η βίβλος μιας ανείπωτης φρίκης. Χιλιάδες εκτάρια γης έπρεπε να αποψιλωθούν και να καούν. Δεκάδες χιλιάδες ζώα έπρεπε να θανατωθούν για να μην μεταδώσουν την επιδημία της ραδιενέργειας. Δεκάδες χιλιάδες άνθρωποι καλωσόρισαν τον καρκίνο ή έναν φριχτό και βασανιστικό θάνατο. Έναν θάνατο που ξεκινούσε σχετικά απαλά, κρυβόταν για να τους κοροϊδέψει και έκανε τη δεύτερη επίθεση με όλα του τα όπλα.
Ιστοί και όργανα σε αποσύνθεση. Ανοσοποιητικό νεκρό. Οστά να σπάνε με την παραμικρή κίνηση. Άνθρωποι να μεταμορφώνονται σε κάτι άλλο. Άλλοι να γεννούν «μη ανθρώπους» καταδικασμένους σε θάνατο.
Βρισκόμαστε 33 χρόνια μακριά από τον όλεθρο που εξαπλώθηκε στην Ουκρανία και σε αρκετές περιοχές της τότε Σοβιετικής Ένωσης. Αν μάλιστα δείτε το ντοκιμαντέρ του Netflix “Our Planet”, το Τσερνόμπιλ έχει αποκτήσει και πάλι ζωή, ανθεκτική, πράσινη, δίχως την ανθρώπινη ανωμαλία. Κι όμως αυτή η σειρά του HBO δημιουργεί μια ανατριχίλα.
Όχι μόνο για την πιστότητα της. Άλλωστε, κανείς εξ ημών δεν έχει απόλυτη πρόσβαση σε κάθε περιστατικό, κάθε απόφαση που πάρθηκε από τη στιγμή της έκρηξης του αντιδραστήρα μέχρι και χρόνια μετά.
Είναι συγκλονιστική για τη σκηνοθετική της τοποθέτηση. Για το συνδυασμό εικόνας και ήχου. Για το μοντάζ της και το πως μεταβαίνουμε από τη μια σκηνή στην άλλη. Έχει και υψηλού επίπεδου ερμηνείες. Μηδενός εξαιρουμένου, αλλά των Στέλαν Σκάρσγκαρντ, Έμιλι Γουάτσον και Τζάρεντ Χάρις.
Η σειρά μας άγει σε όλα όσα συνέβησαν το πρώτο βράδυ εν κρυπτώ και παραβύστω, όπου οι αξιωματούχοι προσπαθούσαν να καλύψουν τα νώτα τους και να αφαιρέσουν ευθύνη από πάνω τους. Στο όνομα της μη αναταραχής του κόσμου, καθυστέρησαν την άμεση αντίδραση στο πραγματικό μέγεθος του προβλήματος κι όχι στο υποβαθμισμένο μέγεθος που εθελοτυφλούσαν να δουν.
Και μετά η ώρα των δύσκολων αποφάσεων. Όσο κι αν γνωρίζει κανείς τι επιβάλλει η θέση του ηγέτη, δεν μπορεί με τίποτα να προετοιμαστεί για να διαλέξει των θάνατο λίγων έναντι των πολλών. Κι άντε αυτό το απάνθρωπο ζύγι που σε αναγκάζει η περίσταση να είναι πιο ανεκτό όταν το δίλημμα είναι 5-10 νεκροί έναντι 60 εκατομμυρίων. Άντε να είναι ακόμα ανεκτό όταν το δίλημμα γίνεται 150 νεκροί έναντι 250 εκατομμυρίων.
Πώς όμως να σταθείς εχέφρων και ψύχραιμος όταν το δίλημμα γίνεται 60 εκατομμύρια ή 150 και 200.000; Εδώ πια μιλάμε για την επιλογή μιας γενοκτονίας.
Πώς μπορεί κανείς επίσης να μην νιώσει να του τρυπάνε την ψυχή βλέποντας και την αυτοθυσία κάποιων ανθρώπων μπροστά στο κοινό καλό; Οι εργάτες που κατέβηκαν στην καρδιά του ραδιενεργού τέρατος για να αδειάσουν τις δεξαμενές. Οι σκαπανείς και ανθρακωρύχοι που μπήκαν γυμνοί μέσα στη γη για να εμποδίσουν τον λιωμένο γραφίτη από το να διοχετευτεί στον Δνείπερο κι από κει στη Μαύρη Θάλασσα.
Η σειρά, έχοντας τη σφραγίδα της σύμπραξης του Sky της Αγγλίας με το HBO, αποτυπώνει κάθε πτυχή της Ιστορίας. Κυρίως τις αθέατες. Ρίχνει τους δικούς της προβολείς στα σημεία που θέλει και καταφέρνει να σταθεί υπεράνω κι ενός ντοκιμαντέρ. Το αναφέρω ξανά και το τονίζω γιατί δεν είναι εύκολο.
Είναι τόσο καλογραμμένη και δομημένη που ο θεατής δε μπορεί να αποφύγει τον κόμπο στο στομάχι και την καρδιά.