Η ποπ κουλτούρα αποκτά, πολλές φορές, οπαδικά χαρακτηριστικά: τόσο στον κινηματογράφο όσο και στη μουσική, το κοινό αντιμετωπίζει τα έργα τέχνης και τους δημιουργούς που θαυμάζει με μια λογική που περισσότερο μοιάζει σε σχέση ποδοσφαιρικών ομάδων με τον κόσμο τους και λιγότερο με μια κατάσταση που καθορίζεται από τη ψυχαγωγία.
Αυτό φυσικά, δεν είναι πάντα κακό, ούτε εξ΄ ορισμού υποτιμά την ουσιαστική συζήτηση που πρέπει να γίνεται για την τέχνη. Εντάξει, πολλές φορές οι οπαδοί φοράνε παρωπίδες και αδυνατούν να δουν την αλήθεια όπως πραγματικά είναι αλλά καμιά φορά, λίγο πάθος στο πως προσλαμβάνεις την τέχνη δεν είναι κακό.
Ένα από τα πιο παράδοξα φαινόμενα που δημιουργεί ο φανατισμός στην τέχνη είναι και το hype για μια δημιουργία πριν καν την κυκλοφορία της. Ενώ η λογική σειρά των πραγμάτων είναι πρώτα να έρθεις σε επαφή με μια δημιουργία και μετά να διαμορφώσεις άποψη για αυτή, πολλές φορές συμβαίνει κάτι που -θεωρητικά- μοιάζει παράδοξο: ο παροξυσμός δημιουργείται από πριν.
Αυτές τις μέρες λαμβάνει χώρα ένα τέτοιο φαινόμενο με την επερχόμενη ταινία «Joker» του Τοντ Φίλιπς. Η ταινία κυκλοφορεί επίσημα στα σινεμά στις αρχές του Οκτώβρη αλλά ήδη, άπειροι οπαδοί της υπερηρωικής μυθολογίας (στην οποία εντάσσεται με έναν μάλλον ιδιότυπο τρόπο το φιλμ) είναι εκστασιασμένοι με την πάρτη της. Τα σχόλια από τον κλειστό κύκλο ανθρώπων που την έχει ήδη -από ανθρώπους δηλαδή που είτε εμπλέκονται στη διοργάνωση του Κινηματογραφικού Φεστιβάλ Βενετίας είτε βρέθηκαν στην προβολή της εκεί- απλά γιγαντώνουν τον εκστασιασμό του κοινού για την έλευση του «Joker».
Όλη αυτή η ατμόσφαιρα γύρω από τη συγκεκριμένη ταινία είναι, προφανέστατα, εξηγήσιμη: ο Τζόκερ, ο αιώνιος εχθρός του Μπάτμαν, είναι ένας εικονικός χαρακτήρας-τοτέμ για την ποπ κουλτούρα εν γένει και κάθε αποτύπωσή του στο σινεμά είναι καταδικασμένη να προκαλεί πανικό στον κόσμο. Αν αναλογιστεί μάλιστα κανείς το μέγεθος της επιδραστικότητας που κατάφερε να αποκτήσει η αντίστοιχη ερμηνεία του Χιθ Λέντζερ σε κινηματογραφικό επίπεδο στο «Dark Κnight» του 2008, δεν είναι να απορεί κανείς με το γεγονός ότι η μεγάλη επιστροφή του διαβολικού κλόουν στις σκοτεινές αίθουσες αντιμετωπίζεται ως τοπ γεγονός (η άθλια ενδιάμεση ενσάρκωση του Τζάρεντ Λέτο δεν πιάνεται προφανώς).
Είναι χαρακτηριστικό πως οι συγκρίσεις ανάμεσα στον Τζόκερ του Λέντζερ και τον Τζόκερ του Χοακίν Φίνιξ έχουν ξεκινήσει ήδη, έχοντας απλά ως μέτρο σύγκρισης τα (ομολογουμένως εντυπωσιακά) trailer της ταινίας του Φίλιπς. Ούτε λίγο ούτε πολύ, κοιτώντας το trailer του «Joker» καταλαβαίνεις πως η νέα προσέγγιση του χαρακτήρα, αν και διαφέρει από την προσέγγιση του Λέντζερ, ταυτόχρονα έχει και ένα εντυπωσιακό κοινό στοιχείο με αυτή: αποτυπώνει το κοινωνικό πνεύμα της εποχής.
Ο Τζόκερ του «Dark Knight» κατάφερε να γράψει κινηματογραφική ιστορία διότι αποτύπωσε τη συλλογική ψυχολογία που επικρατούσε στα τέλη των 00s: ήταν ένας Τζόκερ μηδενιστής, μετασχημάτιζε σε ιδεολογία την εντύπωση πως τίποτα δεν έχει νόημα πέρα από την τυχαιότητα, πως τίποτα δεν είναι πιο δίκαιο από το ίδιο το χάος. Στον κόσμο του 2008, όταν και σοκαρισμένες οι κοινωνίες του δυτικού κόσμου από την παγκόσμια οικονομική κρίση, υιοθετούσαν έναν άκρατο μηδενισμό για να διαχειριστούν το σοκ, εκείνος ο Τζόκερ, κατάφερε να εκφράσει την εποχή του απίστευτα αποτελεσματικά.
Ο σημερινός Τζόκερ, αυτός που θα «ζωντανέψει» από τον Φίνιξ, φαίνεται από τα trailer πως εκπροσωπεί μια εντελώς διαφορετική εποχή αλλά το κάνει εξίσου αποτελεσματικά: ο Τζόκερ του 2019 μοιάζει να είναι η προσωποποίηση της συλλογικής κατάθλιψης που έχει κληροδοτηθεί στις παγκόσμιες κοινωνίες έπειτα από μια γεμάτη δεκαετία οικονομικής κρίσης. Μάλλον γι’ αυτό είναι και τόσο σημαντικός ο χαρακτήρας του Τζόκερ: διότι μπορεί να παίρνει τις κατάλληλες μορφές την κατάλληλη στιγμή.
Σε αυτά τα έντεκα χρόνια που μεσολάβησαν βέβαια ανάμεσα στο «Dark Knight» και το «Joker» δεν άλλαξαν μόνο οι κοινωνίες αλλά και το σινεμά και δη το υπερηρωικό. Για ένα είδος που μοιάζει κορεσμένο, αδυνατεί να προσφέρει νέες συγκινήσεις, να αφηγηθεί πρωτότυπες ιστορίες, να εκπλήξει το κοινό και μαζί σε αυτόν τον κορεσμό συμπαρασύρει εν γένει το εμπορικό σινεμά, το «Joker» φαίνεται πως έρχεται να δώσει ένα βαθύ φιλί ζωής στη φάση. Ή τέλος πάντων, αυτό προσδοκούν τα μεγάλα στούντιο με την έλευσή του.
Μακριά από την bigger than life κοσμοθεωρία του υπερηρωικού σινεμά που εδραιώθηκε τα τελευταία χρόνια, δομημένο σε μικρότερη κλίμακα και πιο κοντά στην αισθητική των 70s crime dramas (από τις πρώτες στιγμές του trailer κάνει μπαμ η «σκορτσεζική» ατμόσφαιρα) και λιγότερο σε αυτή των μεγάλων blockbuster, το «Joker» έρχεται για να εισάγει ένα νέο στιλ και υπό αυτή την έννοια πρόκειται για μια ήδη σημαντική ταινία. Διότι με το hype που έχει είτε θα εκπληρώσει τις προσδοκίες, θα αναστήσει το σύγχρονο σινεμά και θα το οδηγήσει στη νέα εποχή του είτε θα το παρασύρει μαζί της στο γκρέμισμα της προσδοκιών. Μέση λύση δεν υπάρχει.
Πρόκειται άλλωστε για τον Τζόκερ: πως θα μπορούσαμε να μιλάμε για ενδιάμεσες καταστάσεις;