Υπάρχουν ορισμένες ταινίες που το hype που προκαλούν είναι αρκετό για να τις μισήσεις ή να τις γουστάρεις προτού καν κυκλοφορήσουν. Πρόκειται συνήθως για ταινίες που αποτελούν τμήμα ενός συνολικότερου διαλόγου, έρχονται για να ενισχύσουν συζητήσεις που προϋπάρχουν.
Κάτι τέτοιο είναι η νέα ταινία του Κώστα Γαβρά, το φημισμένο -πριν καν κυκλοφορήσει- «Adults in the Room» που αναφέρεται στο ιστορικό πλέον πρώτο εξάμηνο της διακυβέρνησης του ΣΥΡΙΖΑ.
Πρόκειται για μια ταινία που είναι βασισμένη στο ομώνυμο βιβλίο ενός εκ των βασικότερων πρωταγωνιστών εκείνης της περιόδου: του Γιάνη Βαρουφάκη που είχε διατελέσει υπουργός Οικονομικών το πρώτο εξάμηνο του 2015, πριν γίνει ο αποδιοπομπαίος τράγος της κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ και τελικά, παραιτηθεί λίγο μετά το δημοψήφισμα εκείνου του καλοκαιριού. Το βιβλίο του αποτελεί προφανώς την δική του, προσωπική εκδοχή των πραγμάτων αναφορικά με εκείνο το εξάμηνο διαπραγματεύσεων με τους ελληνικούς θεσμούς, μια περίοδος που για πολλούς (αριστερούς) υπήρξε μια μεγάλη χαμένη ευκαιρία και για πολλούς (δεξιούς) η απόλυτη καταστροφή της Ελλάδας.
Και μπορεί και οι δυο οπτικές να είναι μάλλον λανθασμένες αλλά αυτό δεν αναιρεί πως όλη εκείνη η περίοδος είναι το επίκεντρο ενός αληθινού, κοινωνικού διχασμού. Ο Βαρουφάκης αποτελεί την προσωποποίηση αυτού του διχασμού, συνεπώς η μεταφορά στο σινεμά της δικής του οπτικής ήταν δεδομένο πως θα αφορούσε μια ταινία, καταδικασμένη να διχάσει. Όχι τόσο ως προς την αξία της, αυτή άλλωστε είναι υποκειμενική, αλλά κυρίως ως προς το πολιτικό της στίγμα. Το γεγονός ότι υπήρχε κόσμος που βαθμολογούσε την ταινία στο IMDb είτε με 1 είτε με 10 χωρίς καν να την έχει δει, δεν ήταν τίποτα άλλο πέρα από μια μαζική ξεκάθαρη πολιτική τοποθέτηση και όχι η τοποθέτηση για μια ταινία.
Θα μπορούσαμε να χαρακτηρίσουμε όλη αυτή τη φάση ως «μούρλια», αυτό είναι αναμφισβήτητο. Η συζήτηση δε για την αμιγώς κινηματογραφική αξία της ταινίας απλά θα ενίσχυε αυτό το «μούρλια» κλίμα και φυσικά τα επιχειρήματα της μίας ή της άλλης πλευράς. Και με δεδομένο πως ο Γαβράς δεν είναι κάνας τυχαίος σκηνοθέτης, ένα ακόμα επιχείρημα εξ΄αριστερών είχε αρχίσει να ξεπροβάλλει σιγά-σιγά: «για τον Βαρουφάκη κάνει ταινία ένας από τους σημαντικότερους εν ζωή σκηνοθέτες, για τους δεξιούς που θα κάτσει να κάνει ταινία»;
Δεν χρειάζεται να περιμένεις ούτε καν να φτάσει στη μέση του το «Adults in the Room» για να καταλάβεις ότι η ποιότητα της ταινίας δεν θα είναι εν τέλει ένα επιχείρημα σε αριστερά χέρια, όπως αναμενόταν με βάση την αξία του Γαβρά, άλλον μάλλον δεξιό επιχείρημα: «τέτοια ταινία-χάλι μια χαρά ταιριάζει στον Βαρουφάκη. Πράγματι, στην πλούσια καριέρα του, ο Γαβράς δεν πρέπει να έχει γυρίσει χειρότερη ταινία.
Το καταλαβαίνεις από την πρώτη μόλις σεκάνς. Η ταινία ξεκινάει με την ημέρα της ανόδου του ΣΥΡΙΖΑ στην εξουσία και ενώ ο κόσμος του πανηγυρίζει στους δρόμους, βλέπουμε τον Σόιμπλε σε ένα σκοτεινό δωμάτιο να κοιτάει μοχθηρά από την τηλεόραση τους πανηγυρισμούς. Μαζί του μερικοί ακόμα μοχθηροί τύποι που βλέπουν τα πανηγύρια του μεγάλου πολιτικού τους αντιπάλου, σαν καρτούν φιγούρες, σαν τον κακό του Αστυνόμου Σαΐνη.
Αν το «Adults in the Room» ήταν μια τέτοιου τύπου ταινία, οι όψεις αυτές θα λειτουργούσαν. Σε μια πολιτική και ιστορική και άρα υποτίθεται ρεαλιστική ιστορία, απλά αυτό το στήσιμο χαρακτήρα δεν στέκει.
Το πρόβλημα με το «Adults in the Room» δεν είναι ότι ο Γαβράς θέλει να κάνει προπαγάνδα υπέρ του Βαρουφάκη. Αυτό το ξέραμε άλλωστε και δεν είναι πρόβλημα: αυτή είναι η πολιτική του επιλογή. Το πρόβλημα είναι πως η ταινία δεν έχει καμία διάθεση να είναι αληθινή ταινία. Και πως να είναι όταν, για παράδειγμα, δεν έχει αληθινούς χαρακτήρες αλλά καρικατούρες, αποτυπώσεις πολιτικών έτσι όπως τους βλέπουμε στις ειδήσεις και όχι ανθρώπους με αληθινή υπόσταση, όπως θα έπρεπε δηλαδή να τους δείχνει μια ταινία που υποτίθεται περιγράφει τα όσα γίνονται στην πολιτική όταν κλείνουν οι πόρτες και σβήνουν τα φώτα της δημοσιότητας. Πως να είναι όταν οι διάλογοι που κατά τα άλλα είναι ιδιωτικοί ξεδιπλώνονται σαν να βλέπουμε τηλεοπτικό debate.
Ο Γαβράς δεν γυρίζει μια πολιτική ταινία αλλά κάνει ταινία μια ξύλινη πολιτική κατήχηση και αυτό είναι το πραγματικά ασυγχώρητο. Όχι το ότι έχει άποψη αλλά η μορφή που της δίνει. Αν σε όλα αυτά προστεθεί και η οριακά τηλεοπτική αισθητική, τότε έχουμε να κάνουμε μάλλον με έναν Γαβρά στα χειρότερά του: κοιτάς την ταινία και απορείς αν πρόκειται για μια δημιουργία του ανθρώπου που έχει φτιάξει το «Τσεκούρι» και το «Ζ» ή κάποιου συνονόματου του.
Κυριολεκτικά, το «Adults in the Room» θα μπορούσε να είναι μια ταινία βγαλμένη από της εποχές της Φίνος Φιλμς (το λέμε για κακό αυτό). Ο Γαβράς είτε θα βαριόταν πάρα πολύ όταν γύριζε την ταινία είτε, πολύ απλά, δεν το έχει πια κινηματογραφικά. Στα 86 του χρόνια πλέον και τα δυο είναι δικαιολογημένα. Αλλά σε κάθε περίπτωση δεν σχετικοποιείται αυτό το χάλι.