Έχει έναν τρόπο να σε συνταράσσει ο Τέρενς Μάλικ, παρόλο που στις ταινίες του δεν χρησιμοποιεί θόρυβο. Δεν έχει ηχητικά εφέ, δεν κάνει αυξομείωση της έντασης, δεν κλιμακώνει κάτι. Απεικονίζει μόνο. Κι όποια ένταση εμφανιστεί, δεν είναι επιτηδευμένη.
Το Δέντρο της Ζωής φανταζόμουν πως είναι το απόγειο της σκηνοθετικής του ικανότητας. Κι ίσως να ήταν. Για εκείνη την εποχή όμως, για το 2011. Μπορεί αν το βλέπαμε σήμερα πρώτη φορά να μην το νιώθαμε ίδιο. Σίγουρα πάντως αν το έκανε σήμερα ο Μάλικ, δεν θα το έκανε ίδιο. Όπως και το Hidden Life δεν θα το έκανε ίδιο το 2011.
Γι΄αυτό η κάθε ταινία πρέπει να κρίνεται με βάση και την εποχή της. Δεν εννοώ ότι για παράδειγμα το Δέντρο της Ζωής δεν θα άγγιζε βαθιά κάποιον σήμερα. Θα το έκανε. Αλλά αυτό που τότε θα το έκρινε ως το ανώτερο σημείο, υπό τη σκιά της Κρυφής Ζωής δεν θα το έκανε.
Ο Τέρενς Μάλικ δεν αναζητά εδώ κάποιο από τα μεγάλα ερωτήματα της ίδιας μας της ύπαρξης. Δεν το κάνει εμφανώς δηλαδή, γιατί υφέρποντα σίγουρα θα βρεις κάποια από τα διαρκή και διακαή ερωτήματα του.
Στο Hidden Life δίνει ιστορική αξία στον Φραντζ Γεγκερστέτερ, έναν Αυστριακό που αντιστάθηκε στη λαίλαπα της λωβοτομής του Γ΄Ράιχ προς τους άντρες της Κεντρικής Ευρώπης και έθεσε τα ανθρώπινα πιστεύω του πάνω από κάθε κτηνωδία του Χίτλερ.
Ζώντας σε ένα χωριό στις αυστριακές Άλπεις με τη γυναίκα και τις κόρες τους, η ζωή κυλούσε με μια απαλότητα στην αγροτιά και στην απόλαυση του φυσικού τοπίου. Στην υπόλοιπη Ευρώπη όμως ήταν πολλά τα πεδία μαχών. Κι ο Φραντζ δεν είχε καταταγεί, σε αντίθεση με άλλους συγχωριανούς του. Κι αυτή η αντίθεση προκαλεί μια πίεση που δεν αντέχεται εύκολα και μπορεί να διαλύσει μια οικογένεια. Όμως ο Φραντζ και η Φραντζίσκα έβγαιναν πιο δυνατοί.
Όταν όμως ήρθε το χαρτί του για να πάει στον στρατό, όλα τίθεντο σε κίνδυνο. Ο Φραντζ αποφασίζει να πάει, αλλά να αντισταθεί. Κρίνεται αντιρρησίας συνείδησης, φυλακίζεται και μετά από μερικούς μήνες οδηγείται στο απόσπασμα για να τον εκτελέσουν. Όσο η οικογένεια του συνεχίζει κανονικά τη ζωή της και τον αγώνα της επιβίωσης στο χωριό, αυτός υφίσταται βασανιστήρια και έχει κουτούς ανθρώπους να καμώνονται τους σπουδαιότερους του και να νομίζουν ότι είναι έξυπνοι και με το δίκιο στο μέρος τους.
Δεν είναι κακό να φοβάσαι και να κοιτάς να σώσεις τη ζωή σου. Είναι όμως κακό να χλευάζεις εκείνον που αντιστάθηκε γιατί σου έδειξε τη δική σου λιποψυχιά. Αυτό είναι κάτι που ο Μάλικ δεν είχε σκοπό να το αναπαραστήσει, ήταν εν τούτοις αναπόφευκτο στο μάτι του θεατή. Τουλάχιστον το δικό μου. Αυτό είναι ένα από τα κομμάτια δύναμης της ιστορίας του Γεγκερστέτερ και του φωτισμού που επιχειρεί ο Μάλικ.
Μέσα από τη νατουραλιστική του αφήγηση αναδεικνύονται όλα τα κύτταρα της αντίστασης του Φραντζ. Με το κοχλάζον σκηνικό του Β΄Παγκοσμίου Πολέμου να απλώνεται σαν στάχτη με σύννεφα γύρω από τη γαλήνη της ζωής του, ο Φραντζ διατηρεί τη συμβολική του ισχύ ακόμα και για εμάς που τον μαθαίνουμε μέσα από την ταινία.
Δεν είναι μόνο η μουσική επένδυση της ταινίας και τα κοφτά πλάνα στην εναλλαγή των σεκάνς που επιχειρεί ο Μάλικ, που κάνουν το Hidden Life ταινία ασύλληπτης ομορφιάς. Είναι κι αυτές οι εκφράσεις του προσώπου των δύο πρωταγωνιστών, του Όγκουστ Ντιλ και της Βαλερί Πάχνερ, που παίζουν μόνο με τα μάτια τους. Ναι, υπάρχουν λόγια, αλλά αν μπορούσε να αφαιρεθεί κάτι από τα δύο και να μην αλλοιωθεί τίποτα, αυτό είναι τα βλέμματα τους. Θα μπορούσε η ταινία να δείχνει μόνο αυτά, το πώς αντιδρούν και ο θεατής θα μάντευε με ευκολία ποια δράση έφερε αυτή την αντίδραση.
Είναι επίσης ενδεικτικό πως ο Μάλικ δεν δείχνει τον θάνατο του Φραντζ. Τον αφήνει να εννοείται. Κι αυτό έχει την ερμηνεία του. Η σωματική νίκη της ναζιστικής παράκρουσης έναντι στον Φραντζ είναι μηδαμινή μπροστά στην ηθική και πνευματική νίκη που πέτυχε ο Φραντζ έναντι του Ναζισμού. Κι επειδή ακριβώς καταργείται ο θάνατος, όταν δεν τον βλέπουμε, το πνεύμα του είναι άφθαρτο και η ύλη του ανιχνεύσιμη κι όχι διαλυμμένη.
Είναι καταπληκτικό πως ο Μάλικ δεν δείχνει τίποτα που να υποδηλώνει ότι τελικά τον σκότωσαν. Συνδέει την αφήγηση του Φραντζ που διαβάζει το γράμμα προς τη γυναίκα και τη μητέρα του με τις εικόνες τους και η κρυφή ζωή μετατρέπεται σε μια ζωή που πρέπει να προχωρήσει. Με μικρά μικρά πλάνα είναι που το κάνει αυτό ο Μάλικ, ιδίως εκεί που εμφανίζονται οι μικρές κόρες του πρωταγωνιστή.
Τέλος, επιλέγοντας να μην παρέμβει παρά πολύ λίγο κι όπου ήταν αναγκαίο, στον φυσικό φωτισμό, ο Μάλικ δημιουργεί τη νοηματική σύνδεση και με το Δέντρο της Ζωής, μιας και τοποθετεί τα θεολογικά στοιχεία και σύμβολα σε σημεία της ταινίας κι έτσι έχουμε έναν συνολικό καμβά που ξεμπροστιάζει κάθε τι κρυφό αυτής της κρυφής ζωής. Με καλλιέπεια και σεβασμό…
Είναι ίσως η καλύτερη ταινία που είναι διαθέσιμη αυτή τη στιγμή στη λίστα του Ertflix. Είσαι μόλις ένα κλικ μακριά από το να το διαπιστώσεις. Δες το ως δώρο στον εαυτό σου.