«Δεν κατάλαβα τίποτα». Αυτό λένε οι περισσότεροι που είδαν το Tenet και φυσικά δεν εννοούν όντως πως δεν κατάλαβαν τίποτα, αλλά ότι υπήρξαν σημεία που τους έκαναν δυσνόητα όσα είχαν μπορέσει να κατανοήσουν.
Κάτι που ισχύει για όλους όσοι είδαν την ταινία. Κάτι που θα ισχύσει και για όλους όσοι δουν το I’m Thinking of Ending Things στο Netflix.
Πρόκειται για τη νέα ταινία του Τσάρλι Κάουφμαν, η πρώτη με ανθρώπους μετά το 2012, η οποία θυμίζει σχεδόν κάθε προηγούμενη ταινία που έχει κάνει στο παρελθόν, αλλά έχει και τους δικούς της συνειρμούς, συνεκδοχές και παραλληλίες με την ίδια την ύπαρξη. Άλλωστε, αυτό αποδεικνύεται ότι είναι: μια εκ του τέλους ενατένιση της ατομικής πορείας μέσα στο μεγαλειώδες κενό της ζωής.
Ο τίτλος λέει I’m Thinking of Ending Things. Στα πρώτα 15-20 λεπτά της ταινίας η ερμηνεία που δημιουργείται αυτομάτως, κάνει λόγο για έναν χωρισμό που θα ακολουθήσει. Είναι εξάλλου μια ελεγειακή μελαγχολία ως εκείνο το σημείο, είναι έτσι στημένο το σκηνικό, που νομίζει κανείς πως θα δει μια ρομαντική δραματική ταινία. Έστω κάτι πολύ κοντά στο Eternal Sunshine.
Τελικά αυτό που βλέπει είναι ένα Eternal Snow. Το διαρκές χιόνι που πέφτει σε όλη την ταινία είναι ενδεχομένως η κατάληξη του πρωταγωνιστή στην ταινία του 2004 που είχε κάνει ο Κάουφμαν. Είναι το ending of all things.
Αυτή είναι η δεύτερη ερμηνεία που κάνει την εμφάνιση της στο μυαλό σαν ένα φάντασμα των παροντικών Χριστουγέννων, αν ήμασταν στο έργο του Ντίκενς. Ο πρωταγωνιστής Τζέικ μιλάει στην Λούσι για τη ζωή στη φάρμα που τελικά δεν είναι τόσο ωραία και της περιγράφει πως έκαψαν δύο γουρούνια, ενώ λίγο πριν η ίδια κοιτάζει νεκρά πρόβατα.
Θάνατος. Το τέλος όλων των πραγμάτων. Ούτε όμως αυτή η ερμηνεία είναι που επικρατεί.
Σε όλη την ταινία τα πάντα εκτελούνται γύρω από την Λούσι, τη δική της αφήγηση ακούμε, αυτή είναι που βρίσκεται μόνη απέναντι στον Τζέικ και τους γονείς του και μεταφέρεται σε άγνωστα σε εκείνη μέρη.
Είναι όμως το μυαλό του Τζέικ αυτό που τοποθετεί τα πάντα στο εκάστοτε σημείο και μορφή τους. Είτε μιλάμε για αντικείμενα είτε για τους ανθρώπους που αλλάζουν μέσα σε δευτερόλεπτα ηλικία.
«Δεν έχουμε μέλλον. Το γνωρίζω εδώ και καιρό. Είναι στην ανθρώπινη φύση να συνεχίζουμε ενώ γνωρίζουμε ότι δεν έχουμε μέλλον. Η εναλλακτική απαιτεί πολλή ενέργεια. Αποφασιστικότητα. Μένουμε σε κακές σχέσεις γιατί είναι πιο εύκολο. Οι άνθρωποι μένουν σε μια σχέση κι ας έχει τελειώσει» λέει στο ξεκίνημα της ταινίας η Λούσι κι ενώ πάλι, φαινομενικά, μιλάει για σχέσεις μεταξύ ανθρώπων, αυτό που ουσιαστικά εξηγεί είναι η αδυναμία των ανθρώπων να προσπαθούν για την αποτροπή του τέλους.
Κι αυτό φυσικά δεν είναι το εύκολο, η φυσική ροή των πραγμάτων. Είναι η ανατροπή της φύσης. Είναι όλη η σχέση του ανθρώπου με τη γνώση πως είναι πεπερασμένος. Όλη η ζωή είναι ένας αγώνας ταχύτητας μακριά από το τέλος, παρόλο που η κατεύθυνση είναι προς μια γραμμή τερματισμού και περιλαμβάνει πολλά μικρά φινάλε. Μέσα απ΄αυτή την αναπαράσταση ο Κάουφμαν καταφέρνει να προσδώσει ριζικά αληθινή αποτύπωση της ζωής.
Τα πράγματα λοιπόν που τελειώνουν, αποφεύγουν να τελειώσουν γιατί έτσι θέλουμε να τα έχουμε στη ζωή μας. Ο λόγος που περιμένουμε ότι το προσδόκιμο ζωής θα υπερβεί κατά πολύ και κατά κανόνα τον αιώνα, είναι γιατί δεν θέλουμε να δούμε το τέλος. Κι αυτή η ταινία το δίνει με πολύ γλαφυρό και γκρίζο τρόπο, μέσα από φράσεις που στη διάρκεια της ταινίας φαίνονται ασήμαντες και τις προσπερνά το μυαλό, αλλά στο τέλος, αφού έχει αντιληφθεί τι γίνεται, τις επαναφέρει για να τις κλειδώσει μεταξύ τους και με το συνολικό αφήγημα.
Ο κόσμος είναι μεγαλύτερος απ΄αυτό που έχεις στο μυαλό σου. Ο Τζέικ δεν είχε φίλους μικρός, ούτε τώρα έχει που μεγάλωσε. Βλέπω πολλές ταινίες. Μια μοναξιά με τη μορφή συζύγου. Ακόμα και οι ψεύτικες ιδέες κακών ταινιών θέλουν να ζήσουν, μεγαλώνουν στο μυαλό σου εις βάρος των αληθινών. Ό,τι σε κάνει να νιώθεις το περιβάλλον, αφορά εσένα και όχι το περιβάλλον.
Όλα αυτά συνηγορούν στην μεγάλη αποκάλυψη που αρχίζει κανείς να ψυχανεμίζεται από τα μισά της ταινίας και επιβεβαιώνεται στη σκηνή στο σχολείο. Ο Τζέικ και το μυαλό του παράγουν κάθε ανθρώπινη παρουσία, κάθε τοπίο, κάθε δρώμενο. Όλα είναι αποκυήματα της φαντασίας του διανθισμένα από την παιδική του ζωή, τις ταινίες που είδε, τα βιβλία που διάβασε, τις μουσικές που άκουσε.
Το I’m Thiking of Ending Things είναι μια ταινία που καθίσταται κενή αν η προσοχή σου δεν είναι απόλυτα στραμμένη σε κάθε της δευτερόλεπτο κι αυτό είναι παράδοξο για έναν θεατή του Netflix. Αλλά μπορεί να συμβεί και συμβαίνει.
Η ταινία είναι ένα από τα πράγματα που τελειώνουν, αλλά πολλά από τα πράγματα που σε τροφοδοτεί, αργούν πολύ να τελειώσουν αφού την δεις. Η συγκίνηση είναι ένα από τα πιο βασικά. Αρκετά όμως με τις υποβολές.
Μόνο αν την δεις μπορείς να (μην) καταλάβεις…