Το βράδυ της 28ης Φεβρουαρίου 1983 υπολογίζεται ότι περίπου 125 εκατομμύρια Αμερικανοί στήθηκαν για 2,5 ώρες μπροστά στις οθόνες τους προκειμένου να παρακολουθήσουν το φινάλε μιας τηλεοπτικής σειράς που μετά από 11 σεζόν έφτανε στην απόλυτη κορύφωσή του.
Ήταν το M.A.S.H (το οποίο προβλήθηκε και στην Ελλάδα) το οποίο έριχνε λιγάκι περισσότερο φως σε έναν από τους λιγότερο «προβεβλημένους» πολέμους της αμερικάνικης ιστορίας, αυτόν της Κορέας.
Αν και σε πολεμικό περιβάλλον, το M.A.S.H (ακρωνύμιο για το Mobile Army Surgical Hospital) η σειρά ήταν ένα ξεκάθαρα αντιπολεμικό σίριαλ το οποίο γεννήθηκε τηλεοπτικά περίπου την ίδια περίοδο που στην κανονική ζωή οι ΗΠΑ βίωναν στην ταπείνωση στο Βιετνάμ, σε μια κατάσταση που είχε οδηγήσει σε έντονες κοινωνικές αντιδράσεις.
Μέσα σε αυτό το κλίμα άρχισε η προβολή της σειράς από το CBS, με τους παραγωγούς να έρχονται πολύ συχνά σε σύγκρουση με τον τηλεοπτικό πάροχο στις προσπάθειές τους προκειμένου να ισορροπήσουν μεταξύ των δικών τους επιθυμιών και των «θέλω» ενός από τα μεγαλύτερα και πιο mainstream καναλιών των ΗΠΑ.
Θα έπρεπε δηλαδή το M.A.S.H –βάσει concept- να είναι μια κωμωδία, για παράδειγμα, χωρίς όμως να διακωμωδεί τις απόπειρες της ομάδας γιατρών και νοσηλευτών που δραστηριοποιούνταν στο έδαφος της Κορέας. Παράλληλα, το σίριαλ όφειλε να σταθεί με σκεπτικισμό απέναντι στον πόλεμο, δίχως όμως να καταχωρηθεί ως «αντι-αμερικανικό», ενώ επιπλέον χρειαζόταν να μπορεί να μεταφέρει αγωνία και δράμα και να συγκινεί, χωρίς να μετατρέπεται σε βαρύ δράμα.
Κρίνοντας από τα νούμερα και τα στατιστικά τηλεθέασης, οι παραγωγοί τα κατάφεραν τέλεια. Ακόμη και με ορισμένα τρυκ (όπως τα… προκάτ γέλια που χρησιμοποιούσε ο ανταγωνισμός) να είναι απαγορευμένα για τους δημιουργούς του M.A.S.H, η σειρά δημιούργησε μια βάση φανατικών τηλεθεατών, μεγαλώνοντας ουσιαστικά μια ολόκληρη γενιά για την κάτι παραπάνω από μια δεκαετία που έμεινε στον αέρα.
Για το τελευταίο επεισόδιο διάρκειας 2,5 ωρών, στήθηκε μια ολόκληρη επιχείρηση επί κορεατικού εδάφους, εκεί όπου υπήρχε ακόμη αμερικανική στρατιωτική δύναμη, ώστε να μπορέσουν όλοι να το παρακολουθήσουν. Σε κάθε διαθέσιμη αίθουσα ή ακόμη και σε ανοιχτά γήπεδα όπου ήταν δυνατόν στήθηκαν τηλεοράσεις και εκείνη την ημέρα οι υπηρεσίες μειώθηκαν στο ελάχιστο προκειμένου οι άνθρωποι για τους οποίους επί της ουσίας γυρίστηκε η σειρά, να δουν το πολυαναμενόμενο φινάλε.
Κι ενώ στην Κορέα επικρατούσε πανικός, πίσω στις ΗΠΑ τα πράγματα ήταν ανάλογα, όπως μαρτύρησαν και τα νούμερα της τηλεθέασης αλλά και άλλα στοιχεία που δόθηκαν στην δημοσιότητα τις επόμενες ημέρες.
Με βάση τις μετρήσεις υπολογίζεται ότι περίπου 115 με 125 εκατομμύρια Αμερικανοί στήθηκαν στις τηλεοράσεις τους για το φινάλε (Goodbye, Farewell and Amen ο τίτλος του) δημιουργώντας ένα ρεκόρ που έσπασε κάθε προηγούμενη στατιστική αποτύπωση και έθεσε τον πήχη πιο ψηλά από οποιαδήποτε άλλη μετάδοση. Ακόμη και από τα Superbowl που παραδοσιακά αποτελούν τον απόλυτο πόλο έλξης. Ακόμη και σήμερα καμία άλλη μετάδοση με σενάριο (ταινία ή σίριαλ) δεν κατάφερε να πλησιάσει καν αυτό το αδιανόητο νούμερο, ενώ το απόλυτο ρεκόρ τηλεθέασης ξεπεράστηκε μόνο το 2010. Και για να συμβεί αυτό χρειάστηκε να συναντηθούν στον τελικό του Superbowl εκείνης της σεζόν οι Indianapolis Colts με τους Saints της Νέας Ορλεάνης, που ελάχιστο καιρό πριν είχε διαλυθεί από τον τυφώνα «Κατρίνα»…
Ακόμη κι έτσι –όπως έγραψαν και οι Los Angeles Times– αυτή η σύγκριση είναι άδικη (όπως και κάθε επόμενη) αφού το 1983 μόλις 83 εκατομμύρια νοικοκυριά στις ΗΠΑ διέθεταν τηλεοπτικούς δέκτες, την στιγμή που σχεδόν 30 χρόνια μετά ο αντίστοιχος αριθμός ήταν κοντά στα 115.000.000!
Ίσως πέρα και από τα νούμερα, καλύτερη απόδειξη για το τι ακριβώς συνέβη εκείνο το βράδυ της 28ης Φεβρουαρίου 1983, είναι τα λόγια των Αρχών της Νέας Υόρκης που μετέφεραν τις εμπειρίες και την έκπληξη των ανθρώπων των τεχνικών υπηρεσιών του δήμου. Σύμφωνα με τις διηγήσεις τους το αποχετευτικό σύστημα δέχτηκε την μεγαλύτερη πίεση στην ιστορία και «φλέρταρε» με την διάλυση αφού η πλειοψηφία των τηλεθεατών επισκέφθηκε ταυτόχρονα τις τουαλέτες αμέσως μόλις ολοκληρώθηκε η προβολή του φινάλε, με αποτέλεσμα να αδειάσουν 7.000.000 γαλόνια νερού από τα καζανάκια…
Για να έχουμε ένα μέτρο σύγκρισης μπορούμε απλά να αναφέρουμε ότι η πολύ πιο γνωστή σε εμάς σειρά «Friends» συγκέντρωσε «μόλις» 52,5 εκατομμύρια τηλεθεατές στο φινάλε της το 2010, ενώ το επίσης λατρεμένο «Cheers» κάτι παραπάνω από 80.000.000 το 1993.
Και όλα αυτά για ένα σίριαλ που απέπνεε μια διαρκή γλυκόπικρη αίσθηση και έκανε τους Αμερικανούς να απενεχοποιήσουν τα ίδια τους τα συναισθήματα για τον πόλεμο, τους στρατιώτες, τις απώλειες ζωών και κυρίως την παράνοια και τον παραλογισμό κάθε σύρραξης οπουδήποτε στον πλανήτη και με οποιαδήποτε εμπλεκόμενα κράτη. Όπως άλλωστε είχε δηλώσει και ο Λάρι Γκέλμπαρτ, ένας εκ των δημιουργών του M.A.S.H: «Θέλαμε απλά να τονίσουμε την ματαιότητα κάθε πολέμου και ότι αποτελεί απόδειξη αποτυχίας κάθε εμπλεκόμενου μέρους το γεγονός ότι άνθρωποι φτάνουν στο σημείο να σκοτώνουν άλλους ανθρώπους»…