Οκ, μπέσα τώρα, ο σκανδιναβικός κινηματογράφος δεν είναι κι ό,τι πιο ελαφρύ μπορείς να προτείνεις σε κάποιον για να δει Κυριακή βράδυ όταν θέλει απλώς να χαλαρώσει για την εβδομάδα που ξεκινά. Όμως το Sameblod είναι κάτι που δεν γίνεται να μην το δεις.
Το Sameblod της Αμάντα Κερνέλ είναι μια από τις καλύτερες μη αγγλόφωνες ταινίες του 2016, που διήνυσε τεράστια απόσταση για να φτάσει το 2018 να είναι προτεινόμενη για τα περισσότερα βραβεία της Σουηδικής Ακαδημίας Κινηματογράφου.
Είναι από τις ταινίες που συνδυάζουν την πλοκή με το βιογραφικό και με το ντοκιμαντερίστικο, στοιχείο πολύ έντονο στο σινεμά της Σκανδιναβίας και της Ισλανδίας. Δεν είναι ξεκάθαρα τα όρια ανάμεσα στο ένα είδος και το άλλο.
Νιώθεις από την πρώτη στιγμή πως βλέπεις μια πραγματική ιστορία, μια καταγραφή μιας κοπέλας που γεννήθηκε στη φυλή των Σάαμι, εθνοτικής ομάδας της Σουηδίας, καθώς όλα σχεδόν τα στοιχεία έχουν αντληθεί από την πραγματική ζωή.
Η Κερνέλ περιγράφει πράγματα που βίωσε και η ίδια σε ένα βαθμό, αλλά κυρίως της μετέφεραν οι πρόγονοι της. Οι Σάαμι ήταν ήδη σε εποχή παρακμής τη δεκαετία του ’30, αλλά διατηρούσαν ακέραια όλα τα εθιμοτυπικά στο μεγάλωμα των παιδιών και δη των κοριτσιών που παραδοσιακά ήταν πιο εγκλωβισμένα, πιο υποταγμένα.
Η Έλλε Μάργια είναι μια σχεδόν έφηβη κοπέλα που έμεινε ορφανή από πατέρα και η μητέρα της την έστειλε σε ένα απ΄αυτά τα σχολεία-κατηχητικά που οι κοπέλες εκπαιδεύονται στη διατήρηση της παράδοσης και όχι στο σπάσιμο των δεσμών απ΄αυτήν.
Υφίσταται κακοποίηση, η οποία με το ένδυμα του παραδοσιακού, γίνεται πιο…μειλίχια. Είναι όμως κακοποίηση όταν την ξεγυμνώνει ένας γιατρός και την φωτογραφίζει ένας άλλος παρά τη θέληση της, με δύο εκπαιδεύτριες να την κοιτάζουν αυστηρά και να της επιβάλλουν να υπακούσει για να δείξει πόσο καλό κορίτσι είναι. Πολύ επίκαιρα τα στοιχεία. Ή, μάλλον, καλύτερα, διαχρονικά.
Το Sameblod έχει αυτή την βλοσυρή και αυταρχική διαστρωμάτωση των σκηνών, εκμεταλλεύεται όλα τα φυσικά στοιχεία, όπως το φως και τους αχνούς από το κρύο, ενώ η σκηνοθέτιδα, η Κερνέλ, επιλέγει με ελάχιστα ενσταντανέ να βγάλει την ταινία με κλειστό πλάνο που καλύπτει λίγο πιο πάνω από το στήθος μέχρι ελάχιστα πάνω από το κεφάλι. Με μια κάμερα μόνο, μετακινεί δίχως να ανοίγει το πλάνο και αυτή η σκηνοθετική άποψη μας θυμίζει αρκετά το Son of Saul.
Τέτοια πλάνα δημιουργούν μια υποβλητικότητα στον θεατή, τον κάνουν να ανοίγει τα μάτια του και να δίνει αμέριστη προσοχή. Ακόμα και το background της λήψης, ό,τι βρίσκεται δηλαδή πίσω από το πρόσωπο που αποτυπώνεται, γίνεται θολό, ένα σχήμα χωρίς χαρακτηριστικά.
Με αυτόν τον τρόπο το Sameblod δεν έχει καμία σημασία σε σεναριακό επίπεδο. Είναι μια ιστορία εικόνων, που θα μπορούσε κάλλιστα να έχει γυριστεί χωρίς να λέει κανείς τίποτα, να ήταν βουβός κινηματογράφος. Η προσέγγιση των προσώπων με αυτή την κλειστή λήψη, καθιστά πιο πειστικές τις εκφράσεις, δίνει ένα εύρος κι ένα βάθος που δεν απαιτούν υπερβολή και υπερπροσπάθεια.
Το Sameblod είναι ταινία σκηνοθέτιδος κι όχι ταινία ηθοποιών, παρόλο που οι νεαρές πρωταγωνίστριες είναι υποδειγματικά σκληρές και ανέκφραστες. Το πιο ανοιχτό τους γέλιο είναι ένα μειδίαμα, ο πόνος τους είναι ένα τρεμόπαιγμα των χειλιών, η ανάγκη τους για ελευθερία δεν έρχεται με ουρλιαχτά, μα με απαιτητικά παρακλητικές φράσεις.
Η ατμόσφαιρα του Sameblod είναι τέτοια που ένα τόσο δύσκολο έργο, μια ιστορία που ζητάει από τον θεατή να έχει το μυαλό του ολόκληρο εκεί, καθίσταται εύληπτο.
Σήμερα το βράδυ, μπαίνεις Ertflix και σε περιμένει μια διαφορετική ιστορία.