Υπάρχει μια πολύ χαρακτηριστική ατάκα που χρησιμοποιούν συνήθως οι παλιοί σινεφίλ για τις ταινίες της εποχής τους, που κατά κανόνα αρνούνται να αντιληφθούν ως κάτι λιγότερο από αξεπέραστες (φαινόμενο που εδώ που τα λέμε αντιστοιχεί σε κάθε γενιά): «δεν τις φτιάχνουν πια όπως παλιά». Και πράγματι, όσο κλισέ και γραφικό και αν ακούγεται, υπάρχουν ορισμένες δημιουργίες που παρακολουθώντας τις αντιλαμβάνεσαι ένα είδος αφήγησης και σκηνοθεσίας που διακατέχεται από τόσο όραμα και τόσο μεράκι που αδυνατείς να φανταστείς πως θα γυρίζονταν σήμερα.
Μια από αυτές είναι το αριστούργημα του Ντον Σίγκελ που έκανε πρεμιέρα στα σινεμά το 1979 και έγινε κλασικό εν τη γεννέση του. Ο Κλιντ Ίστγουντ δεν έχει δηλώσει τυχαία πως ο Ντον Σίγκελ είναι ο μοναδικός σκηνοθέτης που τον έχει εμπνεύσει τόσο όσο και ο θρυλικός Σέρτζιο Λεόνε. Ουσιαστικά, το τεράστιο αυτό κοπλιμέντο από το στόμα του Ίστγουντ, ο Σίγκελ το οφείλει στο «Απόδραση από το Αλκατράζ», που πρόσφατα ανέβηκε στο Netflix και θα πρέπει να μην αγαπάς το σινεμά για να μην το τιμήσεις κάποια στιγμή.
Πρόκειται, κατά γενική ομολογία για μια από τις καλύτερες κινηματογραφικές αποτυπώσεις για το πώς είναι η ζωή στη φυλακή και ταυτόχρονα, για την αποθέωση της κινηματογραφικής αφήγησης: με δεδομένο πως η ορθή κινηματογραφική αφήγηση «δείχνει» αντί να «λέει», το «Απόδραση από το Αλκατράζ» αποτελεί μάλλον την επιτομή της. Οι χαρακτήρες είναι λιγομίλητοι και μουντοί, όπως άλλωστε εν γένει ο φυλακισμένοι και είναι η κάμερα του Σίγκελ και οι εικόνες που καταγράφει που ουσιαστικά μας μεταλαμπαδεύει την ιστορία και την πλοκή της.
Ο Κλιντ Ίστγουντ στον πρωταγωνιστικό ρόλο υποδύεται έναν κρατούμενο με το όνομα Φρανκ Μόρις. Γνωρίζουμε ελάχιστα για αυτόν από την αρχή και γενικά, δεν μαθαίνουμε και πολλά ούτε όσο η ταινία εξελίσσεται. Το μόνο που ξέρουμε είναι πως έχει δραπετεύσει ουκ ολίγες φορές από φυλακές και πλέον, έχει σταλεί στην πιο διάσημη όλων, το Αλκατράζ, εκεί από όπου κανείς δεν το έσκασε ποτέ, εκεί όπου μοιάζει αδύνατο ακόμα και να σκεφτείς (πόσο μάλλον υλοποιήσεις) μια απόδραση.
Το «πρόβλημα» με αυτή τη φυλακή είναι πως ακόμα και αν καταφέρεις να βγεις έξω από αυτή -κάτι που έτσι κι αλλιώς μοιάζει αδύνατο- δεν έχεις καμία ελπίδα να φύγεις ζωντανός: μιλάμε άλλωστε για μια φυλακή πάνω σε έναν βράχο στη μέση του ωκεανού. Για τον μάστερ των δραπετεύσεων Φίλιπ Μόρις του Κλιντ Ίστγουντ αυτό αποτελεί ένα επιπλέον κίνητρο: εκτός από το αυτονόητο κίνητρο της ελευθερίας, μια επιτυχημένη «απόδραση από το Αλκατράζ» θα τον μετουσιώσει σε έναν αληθινό, ζωντανό θρύλο που θα έχει πετύχει αυτό που μοιάζει αδύνατο να πετύχει ο κάθε (άλλος) άνθρωπος.
Προτού ωστόσο η πλοκή κλιμακωθεί προς το μεγάλο κόλπο που μας φανερώνεται από τον τίτλο, ο Σίγκελ έχει προλάβει να μας παραδόσει μια πραγματική δραματουργική σπουδή για τη ζωή στη φυλακή, τη ρουτίνα της, τον τρόπο που αυτή απανθρωποιεί τους τρόφιμους, τον σαδισμό των δεσμοφυλάκων, τις κακουχίες και τις συνθήκες που «ζωντανεύουν» αυθόρμητα ως αντίβαρο το πιο αρχαίο ανθρώπινο ένστικτο: αυτό της ελευθερίας. Όταν πια έρχεται και η πολυαναμενόμενη κλιμάκωση έχουμε βεβαιωθεί πως βλέπουμε ένα αριστούργημα.
Μην τυχόν και κάνεις το λάθος να το αγνοήσεις τώρα που βρίσκεται στο Netflix. Μάλλον θα συμφωνήσεις έστω και απρόθυμα με τον αφορισμό των παλιών σινεφίλ: δεν τις φτιάχνουν πια όπως παλιά…
