Πώς φτάνει μια ταινία από τα 14 λεπτά standing ovation στο Φεστιβάλ Βενετίας στο απόλυτο κράξιμο; Πώς μπορεί μια ταινία με εμφανή καλλιτεχνική προσέγγιση και διάρκεια 3 ωρών να έχει διχάσει τόσο πολύ; Αυτό είναι το Blonde που κυκλοφόρησε στο Netflix.
Δεν ξέρω αν αξίζει να γίνει κάποια κριτική στην ταινία σε επίπεδο κινηματογραφικό. Τα περισσότερα έχουν γραφτεί, έχουν ειπωθεί. Άλλοι αποθεώνουν την Άνα ντε Άρμας, αλλά τα χώνουν στον σκηνοθέτη Άντριου Ντομινίκ. Άλλοι τα χώνουν και στους δύο. Άλλοι, πολύ λιγότεροι, έχουν να πουν κι έναν καλό λόγο.
Έχοντας αφιερώσει αρκετό χρόνο να διαβάσω τι χρεώνουν στον Ντομινίκ και την προσέγγιση της ταινίας, έχω καταλήξει σε κάποια στοιχεία που δείχνουν τα λάθη που έχουν περικυκλώσει το Blonde, μια τόσο μεγάλη επένδυση του Netflix, που θέλει να πάει την Άρμας στα Όσκαρ.
Λάθος 1ο: Είναι βιογραφική ταινία, ενώ θα μπορούσε κάλλιστα να είναι ντοκιμαντέρ
Ως ταινία, ως αφήγηση που καλείται να πάρει και στοιχεία μύθου, ιδίως για αυτόν τον μύθο που ήταν η Μέριλιν Μονρό, γιατί δε νομίζω πως υπάρχει κανείς που να γνωρίζει απόλυτα όλη την ιστορία – τουλάχιστον όχι ζωντανός – αποτυγχάνει. Ως ντοκιμαντέρ θα ήταν καταπληκτική.
Λάθος 2ο: Η διάρκεια της
Είναι σε άρρηκτη σύνδεση με το προηγούμενο. Θα μπορούσε να είναι ένα ντοκιμαντέρ μιάμιση ώρας στην τηλεόραση και να πουν μπράβο στον Ντομινίκ για την προσπάθεια και τις πληροφορίες που έφερε στο φως ή που τους έδωσε μεγαλύτερη διάσταση, για να καταλάβουν περισσότεροι τι συνέβη με την Μονρό και έφτασε να τελειώσει τη ζωή της στα 36 της.
Λάθος 3ο: Κρίνεται με φεμινιστικά και εν γένει political κριτήρια του 2022 και όχι με αυτά του 1960
Μου δίνεται η εντύπωση από αρκετές κριτικές πως όλοι περίμεναν το Blonde να δώσει ένα χτύπημα στον σεξισμό και την αντικειμενοποίηση που υπέστη η Μονρό. Ότι ήλπιζαν πως αυτή η ταινία θα πάει να ανατρέψει την εικόνα και θα αποκαταστήσει την Μέριλιν στο σύγχρονο κοινό. Δεν θυμάμαι ποτέ ο ίδιος ο σκηνοθέτης να ευαγγελίστηκε κάτι τέτοιο. Μπορεί και να μου διέφυγε.
Λάθος 4ο: Αρκέστηκε στις τεχνικές και αγνόησε την πλοκή
Στη Washington Post η κριτική επιλέγει μια πολύ εύστοχη λέξη: νεκρο-αφήγηση. Είναι σαν να βλέπει κανείς το in memoriam video της Μέριλιν, παρά μια ιστορία. Στην τρίωρη διάρκεια του Blonde βλέπουμε κάποιες ενδιαφέρουσες τεχνικές στα πλάνα και στο frame ή στην εναλλαγή σκηνών.
Πολύ μου άρεσε και η σκηνή που αεριζόταν το λευκό της φουστάνι, που έβλεπες την κάμερα να εστιάζει στα οπίσθια ή την μπροστά πλευρά και γινόταν σαφές πως οι κάμερες έχουν αντρικά μάτια και χέρια να τις χειρίζονται. Όλα αυτά δεν αρκούν.
Λάθος 5ο: Είναι μια μάλλον εκμετάλλευση του μύθου
Είναι εμφανές. Εγώ αύριο να αποφασίσω να κάνω ταινία για τη Μονρό, μερικές χιλιάδες νοματαίοι θα την δουν κι ας μην έχω ιδέα από σκηνοθεσία ή αφήγηση. Δεν συμβαδίζω με αυτούς που επιζητούν το Blonde να είχε μια οπτική ως προς τα δράματα της Μονρό. Είναι ίσως και κάπως θρασύ να το ζητάμε, δεδομένου πως δεν έχουμε ατράνταχτα στοιχεία για την αγιοποίηση της Μονρό.
Ναι, δεν αμφισβητώ τα όσα δεινά τράβηξε. Αλλά δεν ήταν η πρώτη, ούτε η τελευταία. Τραγικό το τέλος της, όμως όσοι δεν έχουμε πλήρη επίγνωση της εποχής και των συνθηκών, μου κάνει κάπως άκυρο να έχουμε τόσο ισχυρή πεποίθηση για την εικόνα που θα έπρεπε να δίνει το Blonde για τη Μέριλιν.
Δεν είδα όμως από την άλλη και κάποια κατεύθυνση από τον Ντομινίκ. Δεν τον είδα να έχει μια αρχή της ιστορίας και κάπου να θέλει να φτάσει. Ναι, όλοι μπορούμε να διαβάσουμε τους συμβολισμούς και να πούμε πως όταν έσβηναν τα φώτα η Μέριλιν ήταν δυστυχής, ότι αποζητούσε τόσο την αποδοχή και την αγάπη ώστε να φτάνει να κάνει τρίο με δύο αγνώστους ή να δίνεται ολοκληρωτικά στο πρώτο σκίρτημα.
Δεν βάλαμε όμως ένα τρίωρο με γκρίζα φωτογραφία για να φτιάξουμε εύκολα μια ατμόσφαιρα και μετά απλά κάναμε ό,τι μας ερχόταν στο κεφάλι.
Το Blonde είναι λες και ο Ντομινίκ ζωντάνεψε το σώμα της Μονρό και έβαλε τον κάθε θεατή να μπει μέσα και να τα βλέπει όλα να αντανακλώνται από τα μάτια στην ψυχή της. Σαδιστικά βαρύ για την ψυχή.
Στο ξεκίνημά του μοιάζει να θέλει να απωθήσει τον θεατή και εν πολλοίς αυτή είναι η αιτία που το Blonde πέρασε στο άλλο άκρο των 14 λεπτών χειροκροτήματος. Ίσως τελικά εκείνα τα 14 λεπτά στη Βενετία να ήταν ένα μήνυμα στην Άρμας του στυλ «μπράβο κοπέλα μου που άντεξες τον Ντομινίκ». Ποιος ξέρει…
Δε μπορώ να πω και με τόση ευκολία όσο άλλοι πως ο Ντομινίκ έβαλε στην ταινία σεξισμό και αντιφεμινισμό, που του κολλάνε σαν ρετσινιά.
Ως αίσθηση, το Blonde δε μου κάνει για 5.7/10 που έχει στο IMDB ή για 44% που έχει στο Rotten Tomatoes. Μου κάνει για πάνω από 6/10, αλλά δεν ξέρω και πόσο πάνω από το 6/10 θα του έβαζα…