Η φράση «το μήλο κάτω από τη μηλιά θα πέσει» δεν είναι πάντα εύστοχη. Και όσο παράδοξο και αν ακούγεται είναι, στην πραγματικότητα, απόλυτα λογικό: πολλά «μήλα» μόνο κάτω από τη «μηλιά» δεν θα ήθελαν να βρεθούν. Ειδικά όταν η τελευταία είναι επιτυχημένη…
Για να αφήσουμε τους παραλληλισμούς και να μιλήσουμε ευθέως, όταν ένα παιδί έχει έναν διάσημο και επιτυχημένο πατέρα, το τελευταίο που θέλει είναι να ζει για πάντα στη σκιά του και να τον συγκρίνουν με αυτόν. Είναι ξεκάθαρο πως ο Ρομέν Γαβράς πάσχει από αυτό το σύνδρομο. Και τον καταλαβαίνουμε απόλυτα: το να είσαι νέος σκηνοθέτης, όπως ο πατέρας σου, και να πρέπει να κάνεις τα πάντα για να μην σε αντιλαμβάνονται μόνο συγκριτικά με αυτόν, μοιάζει βουνό. Η αλήθεια είναι όμως πως θα μπορούσε να διαχειριστεί κάπως διαφορετικά αυτή την πραγματικότητα ο συμπαθείς Ρομέν.
Αυτά γράφονται με αφορμή την ταινία «Athena», που αποτελεί την τελευταία σκηνοθετική απόπειρα του περί ου ο λόγος και που έκανε την εμφάνισή της στο Netflix τον τελευταίο μήνα στέλνοντας άπειρο κόσμο στο να την δει. Το στόρι πάει κάπως έτσι: ένας νεαρός Μουσουλμάνος σκοτώνεται από τρεις αστυνομικούς και μια εξέγερση ξεσπά στο Παρίσι. Συγκεκριμένα, η μικρή συνοικία Athena στην οποία μένουν ένα σωρό φτωχοί μετανάστες γίνεται φόβος και τρόμος της αστυνομίας και μέσα στον κακό χαμό μιας εξέγερσης, τα αδέρφια του δολοφονημένου παιδιού βρίσκονται σε αντίπαλα στρατόπεδα αναφορικά με το πως αντιλαμβάνονται την βιαιότητα που έχει εξαπλωθεί.
Έχουμε να κάνουμε με άλλα λόγια με μια πέρα για πέρα πολιτική ταινία εξ΄ ορισμού και μάλιστα με ένα θέμα -την εξέγερση που προκύπτει έπειτα από ένα φαινόμενο αστυνομικής αυθαιρεσίας- ιδιαιτέρως δύσκολο και περίπλοκο σε ανάγνωση. Έλα όμως που ο μικρός Γαβράς δεν θέλει να τον συγκρίνουν με τον πατέρα του. Ο οποίος φυσικά έχει κάνει καριέρα στο σινεμά κάνοντας υπερπολιτικοποιημένο σινεμά. Θα σκεφτεί λοιπόν κανείς εύλογα: μα αν ο γιος δεν θέλει συγκρίσεις με τον μπαμπά γιατί επιλέγει και αυτός το ίδιο είδος σινεμά; Η απάντηση είναι κομματάκι άβολη: μα για να φωνάξει πως… δεν γουστάρει την πολιτικοποίηση!
Εδώ ξεκινάνε τα πυρηνικά προβλήματα της ταινίας. Διότι αγαπητέ Ρομέν αν δεν γουστάρεις την πολιτικοποίηση διάλεξε κάτι άλλο ως θέμα για να κάνεις σινεμά. Αν διαλέγεις ένα πολιτικό θέμα, το να φωνάζεις ότι δεν το προσεγγίζεις πολιτικά δεν κάνει λιγότερο πολιτική τη θέση του. Την κάνει απλά χαζή. Αν σε όλα αυτά προσθέσουμε και το γεγονός ότι ο Ρομέν μιλάει για πράγματα που ούτε κατά διάννοια ξέρει -η οπτική του για το τι σημαίνει γκέτο είναι εκείνη του ρομαντικού λευκού παιδιού των καλών τάξεων του Παρισίου που δεν έχει περάσει ούτε έξω από γκέτο- το «Athena» καταλήγει μια οριακά προσβλητική ταινία για τις κοινωνικές κατηγορίες με τις οποίες καταπιάνεται.
Και είναι κρίμα γιατί σε ένα καθαρά τεχνικό επίπεδο, ο Γαβράς είναι υπερβολικά ταλαντούχος: από άποψη αισθητικής και κινηματογράφησης, αυτό που βλέπουμε είναι ασύλληπτα εντυπωσιακό, αν μιλούσαμε για βιντεοκλίπ θα είχαμε να κάνουμε με ένα εθιστικό αποτέλεσμα. Όμως μιλάμε για ταινία. Και είναι κρίμα που αυτή η μορφή δεν συνδυάστηκε με ένα μελετημένο περιεχόμενο. Αν ο Γαβράς είχε αφήσει κάποιον άλλο να γράψει το σενάριο, τότε θα είχαμε ένα underground αριστούργημα. Δυστυχώς δεν έγινε αυτό και μια μεγάλη ευκαιρία πετάχτηκε στα σκουπίδια…
