Το κατασκοπικό είδος αναπττύχθηκε στη λογοτεχνία και το σινεμά μετά τη λήξη του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου ως ένα είδος του καιρού του: ήταν η εποχή που ο πλανήτης εισερχόταν στην μακρά περίοδο του Ψυχρού Πολέμου, οι ΗΠΑ και η Σοβιετική Ένωση συγκροτούσαν ένα μεγάλο γεωπολιτικό δίπολο και οι μυστικές τους υπηρεσίες έπαιζαν μπάλα για τα καλά στην κεντρική πολιτική σκηνή. Αναπόφευκτα, η λογοτεχνία και το σινεμά «γέμισε» με μυστικούς πράκτορες με τον Τζέιμς Μποντ να είναι η μεγαλύτερη «διασημότητα» του είδους.
Στην δυτική του εκδοχή, το είδος ήταν (όπως εύκολα μπορεί να μαντέψει κανείς) μανιχαϊστικό: από τη μια ο «καλός» μυστικός πράκτορας της Δύσης, από την άλλη οι «διαβολικοί» κομμουνιστές. Εξαίρεση σε αυτό το βαρετό και απλοϊκό μοτίβο αποτέλεσε ο μεγάλος Τζον Λε Καρέ. Έχοντας υπάρξει και ο ίδιος συνεργάτης των μυστικών υπηρεσιών MI-5 και MI-6 και ανακριτής των φυγάδων του ανατολικού μπλοκ εκείνη την περίοδο, η ματιά του στα πράγματα υπήρξε κριτική και γκρίζα σε ένα αφηγηματικό περιβάλλον που ήταν η αποθέωση του «άσπρου» και του «μαύρου».
Η λεγόμενη «τριλογία του Κάρλα» με πρωταγωνιστή τον πράκτορα των βρετανικών μυστικών υπηρεσιών Τζορτζ Σμάιλι είναι μάλλον και η κορυφαία στιγμή του Λε Καρέ. Και το πρώτο μέρος της, το «Και ο κλήρος έπεσε στον Σμάιλι» (που προηγήθηκε των «Ο εντιμότατος μαθητής» και «Οι άνθρωποι του Σμάιλι») η μοναδική που έχει μεταφερθεί στο σινεμά. Και φυσικά δεν θα μπορούσε να ισχύει κάτι διαφορετικό: πρόκειται για μια από τις καλύτερες ταινίες της δεκαετίας του ’10 και μάλλον την κορυφαία ταινία κατασκοπίας που έχουν δει τα ματάκια μας στη μεγάλη οθόνη.
Με τον Γκάρι Όλντμαν να δίνει ρέστα στον πρωταγωνιστικό ρόλο και τον Τομάς Άλφρεντσον ακριβώς μετά την τεράστια επιτυχία του «Άσε το κακό να μπει» στην πρώτη αγγλόφωνη δημιουργία του (πριν την τεράστια απογοήτευση του «Χιονάνθρωπου»), το «Και ο κλήρος έπεσε στον Σμάιλι» αποτυπώνει άψογα τόσο το πνεύμα του Λε Καρέ όσο και συνολικότερα -μέσα από το πνεύμα του Λε Καρέ- το πνεύμα μιας ολόκληρης εποχής, όπου η μυστική κατασκοπία έπαυε σταδιακά να αποτελεί βασικό εργαλείο πολιτικής για τις μεγάλες δυνάμεις του πλανήτη και μια ολόκληρη γενιά μυστικών πρακτόρων που μεγάλωσε με την ιδέα πως συντηρούσε την ειρήνη και έβαζε εμπόδια στην επέλαση του «κάκου» ένιωθε περιττή και προδομένη από τις κυβερνήσεις της.
Όσον αφορά την πλοκή, ο Τζορτζ Σμάιλι, μετά από το καταστροφικό αποτέλεσμα μιας επιχείρησης αναγκάζεται να αποσυρθεί από την ενεργό δράση. Όταν όμως κάνει την εμφάνισή του ένας αγνοούμενος πράκτορας για να να δώσει πληροφορίες αναφορικά με έναν διπλό πράκτορα που έχει διεισδύσει στη Μυστική Υπηρεσία της Βρετανίας, η τελευταία θα ζητήσει από τον Σμάιλι να επιστρέψει και να εξερευνήσει ποιος από τους πρώην και έμπιστους συνεργάτες του είναι ο προδότης. Η έρευνα του Σμάιλι θα τον οδηγήσει σε τέσσερις υπόπτους. Και οι τέσσερις είναι επιτυχημένοι και έμπειροι πράκτορες και όλοι τους, καλοί φίλοι του Σμάιλι.
Η ταινία στριμάρει στο Netflix και είναι must see για όποιον γουστάρει μυστικούς πράκτορες, μυστικές υπηρεσίες και διάφορα άλλα τέτοια. Όμως προσοχή: είναι μια βραδυφλεγής, μουντή και «εσωτερική» δημιουργία. Όχι αυτό που έχεις συνηθίσει στο είδος…