“Rosebud”.
Μια λέξη που μετά βίας ακούγεται από τα χείλη του ετοιμοθάνατου μεγιστάνα κι εν συνεχεία ο επιθανάτιος ρόγχος. Ένας «Ροδανθός» είναι άκακος. Δεν μπορεί να σε στοιχειώσει, έτσι δεν είναι;
Δεν μπορεί να κάνει τους απανταχού σινεφίλ- 65 ολόκληρα χρόνια μετά την πρώτη φορά που συστήθηκε στο κοινό- να μην μπορούν να τον βγάλουν από το μυαλό τους, δεν έχει τη δύναμη να χαραχτεί με άυλο μελάνι στην καρδιά σου, δεν είναι τίποτα το ιδιαίτερο- σωστά;
Ξέρετε κάτι; Ολότελα λάθος: ο μεγιστάνας του Τύπου Τσαρλς Φόστερ Κέιν πεθαίνει και η ακροτελεύτια λέξη της ζωής του είναι τούτος ακριβώς ο Ροδανθός. Μια σειρά ερευνητών παρακολουθεί τη ζωή του ήρωα και ένας δημοσιογράφος αναλαμβάνει να λύσει το μυστήριο του αινιγματικού “Rosebud”.
Ο θαυματουργός Όρσον Ουέλς στα 26 του, μόλις, χρόνια, βρίσκει τα κινηματογραφικά γυαλιά όλων όσων ασχολούνταν με την 7η τέχνη και τα βάζει στο πρόσωπο του καθενός ξεχωριστά, αλλάζοντας μια για πάντα το ίδιο το σινεμά.
Για πρώτη φορά στην μέχρι τότε ιστορία στο πανί η «γραμμική» αφήγηση πηγαίνει περίπατο (τα γεγονότα, δηλαδή, δεν τα παρακολουθούμε στην οθόνη με την χρονολογική σειρά που έγιναν), καθώς βλέπουμε σωρεία από flashbacks, και ο Χρόνος λιώνει με τ’ ανηλεή πίσω- μπρος.
Οι λήψεις του Ουέλς- που έγραψε, σκηνοθέτησε και πρωταγωνίστησε στην ταινία- ποικίλουν κι εναλλάσσονται: όταν ο Κέιν βρίσκεται στο απόγειο της δόξας του, το πλάνο είναι τραβηγμένο από χαμηλά προκειμένου να μεγεθυνθεί ο ήρωας. Όταν αρχίζει η μοιραία και προδιαγεγραμμένη του πτώση, τον βλέπουμε από ψηλά, καθώς έχει «μικρύνει» σαν άνθρωπος.
Επίσης, είναι η παρθενική φορά που γίνεται χρήση του πλάνου- σεκάνς (πλάνο, δηλαδή, μεγάλης διάρκειας, που περιλαμβάνει μια ολόκληρη σκηνή), ενώ υπάρχει κι ένα νοσταλγικό κλείσιμο του ματιού στον βωβό κινηματογράφο- που το 1941 ήταν τόσο πρόσφατο παρελθόν που έμοιαζε με παρόν-, καθώς η εικόνα είναι ο απόλυτος πρωταγωνιστής και τα διαλογικά μέρη με την αφήγηση το αναγκαίο, θαρρείς, «κακό».
Η ταινία κινείται με τη μαεστρική χάρη του δημιουργού της από το ένα κινηματογραφικό είδος στο άλλο, περνώντας από τα νερά του δράματος, του μυστηρίου, της ερωτικής περιπέτειας, της μαύρης κωμωδίας και καταπιάνεται με την πολιτική, τις επιχειρήσεις, τον Τύπο, όμως, κυρίως, με τον ίδιο τον άνθρωπο.
Ή ολοένα και αυξανόμενη ισχύς του, η δόξα και τα πλούτη που αποκτά ο Τσαρλς Φόρστερ και η μοιραία, εκκωφαντικά σιωπηρή, προσωπική του «αποδόμηση».
Ο «Πολίτης Κέιν» θεωρείται από πολλούς κριτικούς- κι έχει ψηφιστεί πολλάκις- ως η κορυφαία ταινία όλων των εποχών και μολονότι κάτι τόσο υποκειμενικό δε θα έπρεπε να κρύβει ούτε ένα ψήγμα αντικειμενικότητας μέσα του, μόλις πέσουν οι τίτλοι τέλους αντιλαμβάνεται κανείς πόσο δύσκολο είναι να διαφωνήσει με την άποψη της «ελίτ».
Το αριστούργημα του Ουέλς είναι η φιλμική απόδειξη πως καμιά φορά ο προορισμός δεν είναι αυτό που μετράει, αλλά το ατέρμονο ταξίδι.
Αν γυρίσετε νοητά στην παιδική σας ηλικία και θυμηθείτε μια αγαπημένη σας σκηνή, όπως κάνει ο Κέιν, θα αισθανθείτε μια ξεχωριστή ζεστασιά στην καρδιά. Όταν ανοίξετε τα μάτια σας, μάλιστα, μπορεί ν’ αφήσετε μια λέξη ν’ αποδράσει από του χρόνου τη φυλακή και να βρει το δρόμο της για τον έξω κόσμο.
Ίσως, λοιπόν, το πείτε κι εσείς.
Ίσως, γιατί όχι;
“Rosebud”.
