«Κάθε πράγμα στον καιρό του, κι ο κολιός τον Αύγουστο», λέει μία γνωστή ελληνική παροιμία. Μέχρι κι ο τιτάνας Γιώργος Ζαμπέτας το είχε επισημάνει στο ρεφρέν του τραγουδιού «Πατέρα κάτσε φρόνιμα». Δεν είναι τυχαίο.
Αυτό το ψάρι της οικογένειας των σκομβριδών αναπαράγεται τον συγκεκριμένο μήνα, όπως επίσης τον Ιούλιο. Εξ ου και το γεγονός ότι το καλοκαίρι είναι πολύ λιπαρός. Διαθέτει πολλά αυγά και, βέβαια, φημίζεται για τη νοστιμιά του.
Αρχής γενομένης από το εγκυκλοπαιδικό σκέλος, το σύνηθες μήκος του είναι 45-55 εκατοστά, ενώ το μέσο βάρος του κυμαίνεται από 1 έως 2 κιλά.
Η ιδιαιτερότητά του είναι η νηκτική κύστη, δηλαδή ένας σάκος με ρυθμιζόμενο αέρα, ο οποίος τον βοηθάει στις κινήσεις του.
Ο κολιός μοιάζει πολύ σε γεύση με το κοινό σκουμπρί, αν και η σάρκα του είναι λιγότερο σκληρή στον ουρανίσκο. Κυρίως βέβαια διακρίνεται από τις κηλίδες στην κοιλιά του. Αποτελεί το πιο περιζήτητο ψάρι στη Nότια Ισπανία και αφθονεί περισσότερο στην περιοχή της Μεσογείου.
Η διατροφική του αξία είναι σπουδαία, αφού προσφέρει στους καταναλωτές ωμέγα-3, βιταμίνη D, Β12, σελήνιο, φώσφορο, μαγνήσιο και κάλιο.
Επιπλέον, διαθέτει σημαντική ποσότητα από τις υπόλοιπες βιταμίνες του συμπλέγματος Β (θειαμίνης, ριβοφλαβίνης, νιασίνης, B6 και παντοθενικού οξέος).
Περιέχει 19,3 γραμμάρια ανά 100 γραμμάρια πρωτεΐνης υψηλής ποιότητας και μόλις 236 θερμίδες ανά 100 γραμμάρια.
Η παρουσία υδραργύρου είναι χαμηλή, οπότε δεν υπάρχουν συστάσεις που να περιορίζουν την κατανάλωσή του, όπως συμβαίνει με άλλα μεγαλύτερα λιπαρά ψάρια.
Τα παραπάνω σημαίνουν: Mειωμένος κίνδυνος καρδιαγγειακών παθήσεων, μείωση της χοληστερόλης και των τριγλυκεριδίων στον οργανισμό μας, καθώς επίσης αντιβακτηριακές, υπογλυκαιμικές και αντιοξειδωτικές δραστηριότητες.
Προτού προχωρήσετε στο… παρασύνθημα, δηλαδή στη συνταγή που θα σας ξετρελάνει, θα πρέπει να τονιστεί για ακόμα μία φορά ότι τα τελευταία χρόνια, λόγω της υπεραλίευσης, ο πληθυσμός του έχει μειωθεί.
Η εντατική αλιεία του κολιού άρχισε στην Ελλάδα το 1964 και τρεις δεκαετίες αργότερα εντοπίστηκε το πρόβλημα.
Πρόκειται για είδος υπεραλιευμένο, κυρίως στις Κυκλάδες και το Βόρειο Αιγαίο, επομένως θα πρέπει να μην καταναλώνεται όταν είναι κάτω από το επιτρεπόµενο µέγεθος ή όταν βρίσκεται σε νεαρή ηλικία.
Κι αφού, λοιπόν, εστάλη το περιβαλλοντικό μήνυμα, μπορείτε να διαβάσετε για μία συνταγή που θα σας συγκινήσει. Μέτρον άριστον, όπως… άριστον είναι και το ψάρι. Γιατί όλα συνδυάζονται με σωστό τρόπο.
Τα υλικά είναι τα εξής: 8 κολιοί των 100-120γρ., 3 ντομάτες ώριμες, ξεφλουδισμένες και ξεσποριασμένες σε κυβάκια, 1 κουτ. σούπας κάππαρη, 1 κουτ. σούπας πελτέ ντομάτας, ½ φλιτζάνι ελαιόλαδο, ½ φλιτζάνι τριμμένη φρυγανιά, 1 φλιτζάνι ψιλοκομμένες ελιές Καλαμών, 1 φλιτζάνι ψιλοκομμένος δυόσμος, 2 κρεμμύδια, σε λεπτές φέτες, 1 κουτ. σούπας ρίγανη, 1 κουτ. γλυκού θυμάρι, 2 λιωμένες σκελίδες σκόρδο, 3 κουτ. σούπας ξύδι βαλσάμικο, αλάτι και πιπέρι.
Αρχικά, θα πρέπει να αφαιρέσετε τα εντόσθια και το κεφάλι, κόβοντας λοξά. Ακολουθεί καλό ξέπλυμα και αλατοπίπερο, όπως επίσης η προθέρμανση του φούρνου στους 180 βαθμούς.
Έπειτα παίρνετε ένα ταψάκι, στρώνετε τα κρεμμύδια και αλατοπιπερώνετε, ώσπου σε ένα βαθύ μπολ ενώνετε το ελαιόλαδο με τον πελτέ, τις ντομάτες, την κάππαρη, τις ελιές, τον δυόσμο, το θυμάρι, τη ρίγανη, το σκόρδο και το ξύδι, ρίχνοντας αλατοπίπερο.
Κατόπιν, στρώνετε τους κολιούς πάνω στα κρεμμύδια, ρίχνετε την ωμή σάλτσα ντομάτας, απλώνετε καλά μέχρι να καλυφθούν, πασπαλίζετε με φρυγανιά και σκεπάζετε το ταψί με λαδόκολλα.
Ψήνετε στον προθερμασμένο φούρνο για 30-35 λεπτά, ενώ στα τελευταία 5′ βγάζετε τη λαδόκολλα.
Η διαδικασία έχει πια ολοκληρωθεί. Ένα πεντανόστιμο πιάτο είναι έτοιμο για σερβίρισμα. Πώς θα το συνοδεύσετε; Αυτό είναι δικό σας θέμα. Άλλοι δεν μπορούν να αποχωριστούν τις τηγανιτές πατάτες, άλλοι προτιμούν ρύζι μπασμάτι, άλλοι πλιγούρι κ.ο.κ.
Όπως προαναφέρθηκε, ο κολιός αποτελεί το πιο περιζήτητο ψάρι στη Nότια Ισπανία και, γενικότερα, οι μεσογειακοί λαοί τον τιμούν. Ωστόσο, μόνο οι Έλληνες παίζουν… μπάλα με σάλτσα από ζουμερές ντομάτες και μυρωδικά. Απολαύστε, λοιπόν, αλλά και με υπευθυνότητα.