Η γλώσσα που χρησιμοποιούμε αντανακλά και ταυτόχρονα, αναπαράγει την κουλτούρα μας. Αλλά και αντίστροφα: η κουλτούρα μας είναι αυτή που διαμορφώνει τη γλώσσα που χρησιμοποιούμε.
Τι σημαίνει αυτό; Πως ο λόγος δεν είναι ποτέ αθώος και κυρίως, ποτέ ανεξάρτητος από τα κοινωνικά πλαίσια εντός των οποίων εκφράζεται. Πολλοί θα ήταν εκείνοι που θα τα έχωναν σε όλο αυτό το ψείρισμα γύρω από τις λέξεις με ένα κατακεραύνωμα στη μόδα της πολιτικής ορθότητας. Όμως κάτι τέτοιο θα ήταν κομματάκι υπεραπλουστευτικό: αν οι κοινωνίες εξελίσσονται, οι αλλαγές είναι αναπόφευκτες σε πολλούς τομείς.
Πρόσφατα για παράδειγμα, η κλασική ταινία «Όσα παίρνει ο Άνεμος» βρέθηκε στο στόχαστρο αντιρατσιστών για τον στερεοτυπικό τρόπο που αποτυπώνει τους μαύρους ανθρώπους. Η κλασική ταινία του 1939 ενδεχομένως να μην εκλαμβανόταν ως ρατσιστική την περίοδο κυκλοφορίας της. Όμως είμαστε στο 2020 και αναπόφευκτα, τα βλέμματα είναι διαφοροποιημένα, οι ευαισθησίες ενεργοποιημένες μέσω άλλων καναλιών. Η απόφαση του HBO MAX να διαχειριστεί τις διαμαρτυρίες κατεβάζοντας το «Όσα παίρνει ο Άνεμος» και ανεβάζοντάς το εκ νέου με επικαιροποιημένο σχολιασμό ήταν μάλλον η ενδεδειγμένη κίνηση.
Δεν είναι λοιπόν να προκαλεί ιδιαίτερη έκπληξη που το διάσημο μπεστ σέλερ της θρυλικής Άγκαθα Κρίστι, «Δέκα μικροί νέγροι» αλλάζει όνομα 81 χρόνια μετά την κυκλοφορία του: η λέξη «νέγρος» άλλωστε σήμερα έχει ρατσιστική σημασία.
Πρόκειται για ένα βιβλίο που συγκαταλέγεται ανάμεσα στα πιο εμπορικά όλων των εποχών και θα τιτλοφορείται στο εξής «Ήταν δέκα», έπειτα από απόφαση του δισέγγονου της Αγκάθα Κρίστι και διαχειριστή των δικαιωμάτων των βιβλίων της, Τζέιμς Πρίτσαρντ.
Ο Πρίτσαρντ γνωστοποίησε πως παρά το γεγονός πως ο τίτλος του βιβλίου ήταν διαφοροποιημένος ανάμεσα σε ΗΠΑ και Μ. Βρετανία εδώ και χρόνια, από τούδε και στο εξής, το μυθιστόρημα της Άγκαθα Κρίστι θα αλλάξει τίτλο παγκοσμίως. «Όταν γράφτηκε το βιβλίο, οι γλωσσικές εκφράσεις ήταν διαφορετικές και χρησιμοποιούνταν λέξεις που σήμερα έχουν ξεχαστεί. Η γνώμη μου είναι πως η Άγκαθα Κρίστι ήταν εκεί, πέραν των υπολοίπων, για να υπηρετήσει τη διαφορετικότητα και δεν θα ήθελε να πληγωθεί κανείς από κάποια φράση της. Σήμερα, ευτυχώς μπορούμε να διαφοροποιηθούμε χωρίς να προδώσουμε (το έργο) και μένοντας αποδεκτοί για όλους. Δεν πρέπει να χρησιμοποιούμε όρους που ενδέχεται να πληγώσουν. Αυτή είναι η συμπεριφορά που πρέπει να κρατήσουμε το 2020» σημείωσε ο δισέγγονος της Αγκάθα Κρίστι.
Το «Δέκα Μικροί Νέγροι» κυκλοφόρησε το Νοέμβριο του 1939 και όπως είχε πει η ίδια η Άγκαθα Κρίστι, από όλα τα μυθιστορήματά της ήταν αυτό που την δυσκόλεψε περισσότερο. Στην αμερικανική έκδοσή του, το 1940, κυκλοφόρησε με τον διαφοροποιημένο τίτλο, «And Then There Were None» ενώ και στη Βρετανία το βιβλίο κυκλοφόρησε με αλλαγμένο τίτλο. Στις ΗΠΑ κυκλοφορούσε ως «Δέκα μικροί Ινδιάνοι» από το 1964 μέχρι και το 1986, ενώ στην Ελλάδα, το μυθιστόρημα είχε πάντα τον πρωτότυπο τίτλο, «Δέκα Μικροί Νέγροι».
Πρόκειται για το δημοφιλέστερο βιβλίο της Αγκάθα Κρίστι και εν γένει το δημοφιλέστερο στο είδος μυστηρίου όλων των εποχών, καθώς έχει πουλήσει πάνω από 100 εκατομμύρια αντίτυπα. Ταυτόχρονα είναι το 6ο κατά σειρά βιβλίο με τις περισσότερες πωλήσεις όλων των εποχών. Πόσο εύκολο είναι άραγε να αναβαπτίσεις ένα τέτοιο θρύλο; Μάλλον δύσκολη υπόθεση…