Μια στιγμή που τα αλλάζει όλα. Ένα κλάσμα του δευτερολέπτου που σε κάνει να αφήσεις για πάντα πίσω σου την παιδική σου ηλικία και να ενηλικιωθείς απότομα. Είναι η στιγμή που συνειδητοποιείς ότι δεν είσαι άτρωτος όπως νόμιζες τόσο καιρό. Η στιγμή που για πρώτη φορά ο φόβος μπροστά στο άγνωστο του θανάτου κυριεύει το μυαλό σου και πετάει από πάνω σου την ασπίδα του αθάνατου.
Και τότε όλες εκείνες οι ερωτήσεις που σου φαίνονταν γραφικές, αρχίζουν να γίνονται μέρος της καθημερινότητάς σου.
Η αιώνια απορία, το αιώνιο μυστήριο ενός ταραγμένου μυαλού: «Πώς ήρθαμε σε αυτόν τον κόσμο και πού θα πάμε μετά;» Είμαστε περαστικοί από ένα σύμπαν που είναι πάντα έτοιμο να αποκαλύψει τα μυστικά του σε όποιον ξέρει που να ψάξει ή ισχύει αυτό που έγραψε ο Ρίλκε: «η φύση δεν ξέρει καν ότι υπάρχουμε»;
Μια εκδοχή είναι να διαλέξεις το παραμύθι της αρεσκείας σου, να το βαφτίσεις θρησκεία και να πάρεις έτοιμες τις απαντήσεις απ’ το άγιο λυσάρι των ιερέων. Μια άλλη (πιο δύσκολη) είναι μάθεις, πριν πιστέψεις.
Το βιβλίο του Δημήτρη Νανόπουλου (σε συνεργασία με τον Μάκη Προβατά) «Στον τρίτο βράχο από τον Ήλιο» δεν αποκαλύπτει όπως θα περίμενε κανείς την ύπαρξη ενός κεντρικού νόμου που διέπει την ανθρώπινη ζωή από τη Δημιουργία και μετά, για έναν απλό λόγο: «Δυστυχώς ή ευτυχώς δεν φαίνεται να υπάρχει κάποιος τέτοιος νόμος. Είμαστε το αποτέλεσμα μίας συγκυρίας γεγονότων και αυτή είναι πλέον μία οριστική γνώση, στηριγμένη πάνω σε πειραματικά δεδομένα».
Είναι τόσο απλό, όσο και σοκαριστικό. Η ύπαρξη μας, αυτό που αποκαλούμε «ζωή», δεν είναι το αποτέλεσμα μιας εξωτερικής παρέμβασης. Δεν μας δημιούργησε κάποια ανώτερη δύναμη, που ζει αιώνες τώρα σε ένα άσπρο συννεφάκι στον ουρανό. Υπάρχουμε κατά τύχη: «Όλοι εμείς, τα ανθρώπινα όντα που γεννιόμαστε και υπάρχουμε στον κόσμο, είμαστε απλώς συμπωματικές υπάρξεις σε ένα τυχαίο σύμπαν».
Ο εύλογος συνειρμός είναι ότι αφού υπάρχουμε κατά τύχη, τότε δημιουργηθήκαμε και κατά τύχη. Υπήρξε κάποτε μια τυχαία αρχή και κάποια στιγμή θα υπάρξει ένα τυχαίο τέλος. Στο υπαρξιακό σύμπαν του καθηγητή Νανόπουλου οι έννοιες «αρχή» και «τέλος» είναι σχετικές:
«Οι άνθρωποι θεωρούν ότι αυτό που συνέβη για να δημιουργηθεί το δικό μας Σύμπαν ήταν ένα μεγάλο big bang. Στην πραγματικότητα, όμως, αυτό δεν ήταν παρά ακόμα ένα, μέσα μία απειρία αιώνιων big bangs, στα οποία δεν υπάρχει ούτε αρχή, ούτε τέλος. Αυτή η διαδικασία θα συνεχίζεται αιώνια».
Ο Καζαντζάκης έλεγε ότι «Ερχόμαστε από μια σκοτεινή άβυσσο και καταλήγουμε σε μια σκοτεινή άβυσσο. Το μεταξύ φωτεινό διάστημα το λέμε Ζωή». Απ’ το τίποτα ξεκινάμε και στο τίποτα καταλήγουμε:
«Με βάση τα όσα γνωρίζουμε μέχρι σήμερα, ολόκληρο το σύμπαν μας είναι μια κβαντική διακύμανση, η οποία προήλθε από το “τίποτα”. Αν λάβουμε υπόψη αυτή τη διαπίστωση, καταλαβαίνουμε ότι είμαστε μια “ανακατανομή του τίποτα”».
Όλοι οι άνθρωποι ενδόμυχα προσπαθούν να αντιληφθούν για ποιο λόγο υπάρχουν. Όπως έλεγε και ο Αριστοτέλης: «Οι άνθρωποι από τη φύση τους έχουν όρεξη να μάθουν». Κοινωνοί της γνώσης που τους προσφέρει απλόχερα το σύμπαν όμως θα γίνουν όσοι μπορούν να δουν πέρα απ’ αυτά που βλέπουν τα μάτια τους:
«Σύμφωνα με τη θεωρία των υπερχορδών, υπάρχουν έντεκα διαστάσεις. Πρέπει να πούμε ωστόσο ότι η ενδέκατη διάσταση ενώνεται με τη δέκατη. Κάποιος θα πει, “μα εγώ βλέπω ότι ζούμε σε τέσσερις διαστάσεις, κι αν αφήσουμε έξω τον χρόνο, σε τρεις. Τι γίνεται;” Οι άλλες έξι “διπλώνονται” σε κάθε σημείο, είναι πάρα πολύ μικρές και δεν μπορούμε να τις δούμε».
Ο άνθρωπος αυτό το τυχαίο ταξίδι στο άγνωστο, πολλές φορές νιώθει ότι το έχει ξανακάνει. Χωρίς να μπορεί να εξηγήσει το πώς και το γιατί αισθάνεται ότι υπάρχουν σεκάνς στη ζωή του που τις έχει ξαναδεί σε κάποια άλλη προβολή. Ο καθηγητής Νανόπουλος εξηγεί ότι για να βγει στο φως της γνώσης κάποιος πρέπει να κατανοήσει την βασική αρχή της ύπαρξης παράλληλων συμπάντων:
«Μέσα στα 10/506 διαφορετικά σύμπαντα που υπάρχουν είναι δυνατό και πολύ πιθανό να προκύψει κάποτε και ένα σύμπαν ίδιο με αυτό στο οποίο ζούμε. Μάλιστα, το ενδεχόμενο αυτό είναι κάτι που μπορεί αν έχει ήδη συμβεί στο παρελθόν και να ξανασυμβεί στο μέλλον. Με αυτό εννοώ να συμβεί (όλο το έργο από την αρχή). Η πορεία κάθε σύμπαντος δεν είναι κυκλική αλλά εξελίσσεται γραμμικά. Εφόσον το δικό μας σύμπαν το δημιούργησε μια κβαντική διακύμανση, υπάρχει μεγάλη πιθανότητα μια ίδια διακύμανση, είτε στο παρελθόν είτε στο μέλλον, να δημιουργήσει ένα πανομοιότυπο σύμπαν. Επίσης, πιθανότατα, αυτή τη στιγμή που διαβάζετε τις συγκεκριμένες γραμμές υπάρχουν και άλλα σύμπαντα που μοιάζουν πολύ με το δικό μας. Όλα τα σύμπαντα κάποτε φτάνουν στο τέλος της πορείας τους, “εξαντλούν τα καύσιμά τους”. Αυτό σημαίνει ότι από τα παλαιότερα σύμπαντα που μπορεί να ήταν ίδια με το δικό μας, μερικά ίσως έχουν κλείσει ήδη τον κύκλο τους, και ενώ το δικό μας είναι τώρα 13, 8 δισεκατομμυρίων ετών εκείνα ίσως έχουν σβήσει και έχει εξαφανιστεί ακόμη και η ύλη τους. Η φύση όμως φαίνεται πως, για κάθε σύμπαν που φτάνει στο τέλος του, δεν προτιμάει να απαλείφει εντελώς τη “μνήμη” που έχει συσσωρευτεί μέσα από τη συνολική διαδρομή του. Κατά τη γνώμη μου, αυτή η θεωρία θα μπορούσε να εξηγήσει ορισμένες δευτερεύουσες πτυχές του ανθρώπινου βίου, όπως είναι η αίσθηση που έχουμε μερικές φορές πως κάποιο γεγονός το έχουμε ξαναζήσει-την προμνησία, το περίφημο deja vu-, καθώς και η ανθρώπινη διαίσθηση σε υψηλή ένταση. Η θεωρία περί παράλληλων συμπάντων και Πολυσύμπαντος θα μπορούσε να εξηγήσει τέτοιου είδους φαινομενικές συμπτώσεις».
Αν κάποτε αποφασίζαμε να στείλουμε στο διάστημα ένα μήνυμα κλεισμένο σε μπουκάλι ώστε να πληροφορήσουμε κάποιους πιθανούς παραλήπτες σε ποιο επίπεδο εξέλιξης βρισκόμαστε τώρα, το μήνυμα σύμφωνα με τον καθηγητή Νανόπουλο θα έπρεπε να λέει τα εξής:
«Ζούμε σε ένα σύμπαν που έχει δημιουργηθεί από το τίποτα. Η δομή του, οι φυσικοί νόμοι από τους οποίους διέπεται, οι τιμές των φυσικών σταθερών του και ο αριθμό των διαστάσεων που περιέχει είναι μεγέθη συγκεκριμένα και καταγεγραμμένα από τους επιστήμονες αυτού του σύμπαντος. Υπάρχουν λοιπόν συνολικά 10 /506 σύμπαντα και πιθανώς μερικά να μοιάζουν με το δικό μας. Εμείς, οι κάτοικοι του συγκεκριμένου σύμπαντος, που τυχαίνει να διαθέτει τέσσερις μη διπλωμένες διαστάσεις, είμαστε απλώς τυχαία γεγονότα, αφού δημιουργηθήκαμε από βιολογικές διεργασίες καθαρά συμπωματικές. Βασική αρχή του κόσμου στον οποίο ζούμε είναι η επιταγή “eat, survive, reproduce” -φάε, επιβίωσε, κάνε απογόνους. Εδώ, σε αυτή τη κβαντική διακύμανση στην οποία έτυχε να υπάρξουμε και την οποία ονομάσαμε γη, τώρα το 2015 νιώθουμε την έκσταση της κάθε στιγμής, καθώς ερχόμαστε όλο και πιο κοντά στη κατανόηση των απαρχών της δημιουργίας μας».