Ελευθερία. Μια έννοια που για όλους μας είναι δεδομένη. Μια έννοια που είναι βγαλμένη από το οξύμωρο. Γιατί το κυνήγι της σε κατακτά αιχμάλωτο. Καμία ελευθερία δεν σου αφήνει η ελευθερία. Σε θέλει να την ψάχνεις συνέχεια, σε καταδιώκει κι ας είναι μπροστά σου. Ευτυχώς, έχει έναν αντίπαλο που έστω και στο τέλος σου ανοίγει τα μάτια. Στο βιβλίο της Imbolo Mbue, το Ιδού Οι Ονειροπόλοι, αυτός ο αντίπαλος κερδίζει στα σημεία.
Δεν μπορώ να γνωρίζω πως είναι να γεννιέσαι και να μεγαλώνεις στην Αφρική. Υποθέτω και αντιλαμβάνομαι ότι είναι κάτι πολύ δύσκολο. Ακόμα και τα βασικά θεωρούνται δύσκολα σε πολλές περιπτώσεις ανθρώπων. Οπότε το πιο λογικό είναι οι άνθρωποι να ονειρεύονται το φευγιό. Να αναζητούν τις πόλεις που θα ταΐσουν τα όνειρα τους. Η Νέα Υόρκη είναι η πόλη-ορόσημο για κάτι τέτοιο. Γι΄αυτό και πρέπει να συγκεντρώνει πάνω από τις μισές φυλές του πλανήτη. Ακόμα κι αυτή, η τόσο φανταχτερή, μπορεί να ηττηθεί από την σκληρή απλότητα της μαμάς Αφρικής. Ή κάθε φτωχής πατρίδας των μη Νεοϋρκέζων.
Ο Γιέντε και η Νένι είναι οι Ονειροπόλοι της ιστορίας μας. Έφυγαν από το Καμερούν το 2004 και έχουν συμπληρώσει τρία χρόνια ζωής στη Νέα Υόρκη. Τα βγάζουν πολύ δύσκολα βόλτα, αφού χωρίς την άδεια παραμονής δεν βρίσκουν μια καλύτερη δουλειά. Αναγκάζονται να δουλεύουν μέτριες δουλειές. Ο Γιέντε έχει και μια δεύτερη όπου κακοπληρώνεται και η Νένι σπουδάζει για να γίνει φαρμακοποιός.
Ένας γνωστός του Γουίνστον, ξαδέρφου του Γιέντε, τον συστήνει για να γίνει σοφέρ ενός πλούσιου κυρίου. Ο Κλαρκ Έντουαρντς είναι αυτό που θα λέγαμε «χαρτογιακάς». Στέλεχος της Lehmann Brothers σε μια εποχή που η ευμάρεια και η επίπλαστα τρίφυλλη ζωή ετοιμάζεται να σκάσει. Ο Γιέντε τραβάει την ευκαιρία από τα μαλλιά και μπαίνει σε ένα μονοπάτι που η ζωή του μπορεί να γίνει μόνο καλύτερη. Για εκείνον, τη Νένι και τον γιο τους Λιόμι. Και για ενάμιση χρόνο περίπου είναι όντως έτσι. Η Σίντι Έντουαρντς, γυναίκα του Κλαρκ, προσλαμβάνει κατά καιρούς τη Νένι κι έτσι έχουν καλύτερες οικονομικές συνθήκες. Τόσο καλές που στέλνουν κάθε μήνα λεφτά σε συγγενείς και γονείς στην πατρίδα, στο Λίμπε του Καμερούν, για να βοηθήσουν. Όταν σκάει η οικονομική κρίση, όταν η Lehmann Brothers ετοιμάζεται για το κανόνι, ο Κλαρκ είναι απ΄αυτούς που δύσκολα θα χάσουν τη δουλειά τους. Αυτό καθησυχάζει τον Γιέντε και τη Νένι. Όχι όμως για πολύ. Η δυστυχία της Νέας Υόρκης καπελώνει τους πάντες. Δεν έχει μόνο έναν τρόπο.
Ξαφνικά το σύμβολο των ονείρων και της ελπίδας θα γκριζάρει. Κάθε μέρα και περισσότερο. Μέχρι το μαύρο να υπερνικήσει το άσπρο. Και τότε ο Γιέντε και η Νένι θα καταλάβουν ότι το μέρος που πάσχιζαν να μην ξαναδούν, το Λίμπε, είναι τελικά απείρως πιο ελεύθερο από τη Νέα Υόρκη. Εκεί μπορεί να χαμηλώνει ο ουρανός, αλλά είναι πάντοτε γαλανός και ξάστερος. Κι όταν ετοιμάζει αστραπόβροντα σε προειδοποιεί. Δεν σε εκπλήσσει.
Οι Ονειροπόλοι είναι το πρώτο βιβλίο της Imnolo Mbue κι έχω την αίσθηση ότι αποτελεί την απαρχή μιας γυναίκας-σταθμό για την αφρικανική-μαύρη αφήγηση. Το θηλυκό αντάλλαγμα του Chigozie Obioma που με τους Ψαράδες του είχε ανοίξει πολλά μονοπάτια προς την κουλτούρα της μαύρης ηπείρου και ιδίως της Νιγηρίας. Εδώ η Mbue παρουσιάζεται λίγο πιο αυστηρή απέναντι στην σκαιή ομορφιά της πατρίδας της. Το Καμερούν όμως δεν δαιμονοποιείται οριστικά. Η δικαίωση του είναι ένα μάθημα για όλους εμάς. Περισσότερο για τη Νένι που ένιωθε ότι μπορούσε να κερδίσει τα πάντα μακριά του.
Όσο σιβυλλικό κι αν φαίνεται σε όσους δεν έχουμε ζήσει κάτι αντίστοιχο, η αναζήτηση μεγαλύτερων ονείρων μετατρέπεται κάποιες φορές σε καταδίκη. Καθημερινά ελπίζεις πως θα πετύχεις αυτό που θες και κάθε μέρα περνάει ένα 24ωρο που δεν το πέτυχες. Είναι το σημείο που πρέπει να μετρήσεις μέσα σου αν τελικά άξιζε να εναποθέσεις τόσο βαρύγδουπες ελπίδες σου σε αυτό το αστραφτερό κάτι. Η Νέα Υόρκη δεν είναι ένας τόπος. Είναι μια ουτοπία. Μια όχι και τόσο ζωογόνα ουτοπία. Δεν σε οδηγεί δηλαδή σε αυτό το ταξίδι που λέει ο Γκαλεάνο. Γίνεται ένα πνιγηρό σύμβολο. Με το ένα χέρι σου προσφέρει χρυσάφι και με το άλλο δεσμεύει την ψυχή σου. Η πραγματική ελευθερία μόλις έχει γίνει ενέχυρο.
Κοόρτεις φαντασιώσεων στενάζουν κάθε στιγμή που περνάει σε αυτό το υποτιθέμενο βασίλειο των ονείρων. Γι΄αυτό είμαστε ονειροπόλοι. Τα όνειρα δεν γνωρίζουν πράξη. Γιατί τα ντύσαμε τόσο πολύ, ώστε χάσαμε κάθε επαφή με το δέρμα τους.
Οι Ονειροπόλοι, Εκδόσεις Κέδρος, Μετάφραση: Αργυρώ Μαντόγλου