Σε ορισμένα δογματικά παρακλάδια του βουδισμού υπάρχει η έννοια του Bardo. Πρόκειται για μια έννοια προερχόμενη από τα σανσκριτικά ως ετυμολογία και αναφέρεται σε μια ενδιάμεση κατάσταση μεταξύ ζωής και θανάτου. Εκεί οι ψυχές περνάνε από ένα στάδιο όπου αποφασίζει η μοίρα να θα καθαρθούν και θα φύγουν για πάντα από το βασανιστήριο της υλικής υπόστασης ή αν θα βρεθούν σε μια ενατένιση μεταξύ παραισθήσεων, ώσπου επιστρέψουν στην ύλη διά της γεννήσεως. Ο George Saunders επιλέγει να τοποθετήσει στο επίκεντρο της πρώτης του μεγάλης αφήγησης το Bardo. Και μας οδηγεί στο Λίνκολν και Λήθη, ένα βιβλίο που μπορεί να καταστεί ορόσημο.
Ξέχωρα από το γεγονός ότι μιλάμε για το βραβευμένο με Booker 2017 βιβλίο, το οποίο έλαβε πολλές υψηλές τιμές, όπως να βρεθεί στο εξώφυλλο των New York Times και στη λίστα με τα best seller, το Λίνκολν και Λήθη είναι ένα έργο που πετυχαίνει να μην χάσει ίχνος ακόμα και στην μετάφραση του. Δεν ξέρω πως είναι σε άλλες γλώσσες, αλλά στα ελληνικά οι Εκδόσεις Ίκαρος και ο ίδιος ο κ. Μπαμπασάκης που μεταφράζει, καταφέρνουν να περάσουν επακριβώς όσα θέλει ο Saunders σε αυτό το πρώτο του μεγάλο διήγημα. Ένας μάστερ των μικρών ιστοριών βγάζει το κουκούλι του και γίνεται πεταλούδα στον κόσμο των διηγημάτων.
Το λεγόμενο Bardo αποτελεί την ατμοσφαιρικότητα και την ουσία ταυτόχρονα. Παίρνει χαρακτηριστικά και την ίδια στιγμή ομοιάζει σε μια Κόλαση του Δάντη ή σε κλασικά horror movies όπου ένα νεκρό παιδί στοιχειώνει τους γονείς του. Δεν είναι βέβαια ένα βιβλίο αυτού του είδους. Είναι κάτι εντελώς διαφορετικό που αντλεί δυνάμεις από αυτά τα στοιχεία.
Ως περιεχόμενο περιγράφει τις μέρες που ακολούθησαν τον θάνατο του 11χρονου Γουίλι Λίνκολν, γιου του Προέδρου των ΗΠΑ. Ενός Προέδρου που είχε την μοίρα κάθε ηγέτη σε τούτο τον κόσμο. Της δυσφήμησης, της δίνης ανάμεσα στους θερμούς υποστηρικτές και στους επικίνδυνους αντιπάλους και πολλών άλλων. Ήταν όμως και πατέρας, οικογενειάρχης. Τα πρωινά φίμωνε τον πόνο του για να σταθεί στο ύψος των απαιτήσεων του αξιώματος. Τα βράδια έτρεχε στο κοιμητήριο του Oak Hill για να θρηνήσει για το παιδί του.
Τούτος ο θρήνος για αυτούς που απεβίωσαν είναι ο ιστός του Saunders. Ο Γουίλι Λίνκολν αποφασίσει να μην συνεχίσει την πορεία του προς τον ολοκληρωτικό θάνατο. Μένει σε αυτό το bardo. Έλκεται από την οδύνη των γονιών του και δη του πατέρα του. Όσα πνεύματα συναντά σε αυτή την ενδιάμεση κατάσταση προσπαθούν να πειράξουν το μυαλό του Προέδρου Αβράαμ.
Βλέπουμε τρεις βασικές φιγούρες νεκροζώντανων να περιγράφουν για το πως άλλαξαν γνώμη σε άλλους ανθρώπους. Για το πως έσβησαν τη δύναμη της θλίψης που δέρνει τους ζωντανούς και τραβάει τους νεκρούς προς το έδαφος. Που δεν τους επιτρέπει να ανέλθουν στον κόσμο των ψυχών.
Οι περιγραφές του Saunders είναι τόσο ελκυστικά απέριττες. Δεν καταφεύγει σε κανένα πλεονασμό λέξεων. Εισάγει αντιθέτως ιδιωματισμούς, ντοπιολαλιές και την απλότητα της ομιλίας ανθρώπων που ήταν στο κατευόδιο του αποικισμού. Μόλις τώρα θα άνοιγαν για πρώτη φορά τα φτερά τους ως ελεύθεροι Αμερικάνοι.
Μέσα από το πρίσμα της λήθης τέμνει αυτόν τον τριπλό κόσμο. Την ύλη, το άυλο και το ενδιάμεσο. Η λήθη εδώ δεν έρχεται απλώς με τον πλατωνικό τρόπο. Τον εξελίσσει. Όπως οι ψυχές έπιναν το νερό της λησμονιάς για να ζήσουν την επόμενη ζωή τους χωρίς να γνωρίζουν το παρελθόν, έτσι κι εδώ. Οι άνθρωποι πρέπει να μάθουν να ξεχνάνε γρηγορότερα. Κι όχι να κυνηγούν την ανάμνηση. Πρέπει να έχουν το θάρρος να σβήνουν μονοκοντυλιά τα πρόσωπα που έχασαν.
Το απώτερο μήνυμα του Saunders είναι ότι από τη στιγμή που κανείς δεν γνωρίζει με σιγουριά τι γίνονται οι ψυχές, τότε ο καθένας μπορεί να έχει ως δεδομένο πως οι ψυχές των ανθρώπων του πάνε εκεί που αυτός θέλει. Αν πιστεύει σε έναν κάποιο παράδεισο, τότε εκεί στέλνει τους δικούς του. Αν επιλέγει να θρηνεί για την απώλεια τους, τότε τους δεσμεύει στο εδώ. Και κανείς δεν γνωρίζει αν το εδώ είναι επώδυνο ή ευχάριστο για τις ψυχές!