Το 2018 έχει αποφασίσει να φερθεί με τον πιο αδυσώπητο τρόπο στους αγαπημένους Φίλιπ αυτού του κόσμου. Μετά τον Φίλιπ Κερ, που πέθανε τον περασμένο Μάρτιο, ήταν η ώρα για τον Φίλιπ Ροθ να αφήσει την πένα του μια για πάντα στη θέση της αδράνειας. Αυτός βέβαια είχε την τύχη να φύγει πλήρης ημερών, έχοντας ολοκληρώσει όλες του τις ιδέες. Τουλάχιστον αυτές που είχαν πάρει ξεκάθαρο σχήμα. Αυτές που δεν πλάθονταν ακόμα, αλλά είχαν αντικρύσει το τέλος τους. Από σήμερα το πρωί η αμερικανική λογοτεχνία θρηνεί ένα ανεπανάληπτο τέκνο της, τη συμβολική φωνή του οποίου είχε ανάγκη. Η παγκόσμια λογοτεχνία από την άλλη, απλώς τον αποχαιρετά.
Το λέω αυτό με την έννοια ότι ο Φίλιπ Ροθ είχε μια λογοτεχνική έκφραση που ήταν ανοιχτή σε όσους είχαν την ανάγκη να την αποκρυπτογραφήσουν. Ήταν πάρα πολλοί στο πέρασμα αυτών των ετών, αλλά δεν έμειναν ποτέ ακάλυπτοι από την προσφορά του γεννημένου στο Νιούαρκ και μεγαλωμένου σε μια εβραϊκή συνοικία Ροθ. Κι αυτό το τελευταίο είναι ένα στοιχείο που αποτέλεσε χαρακτηριστικό στην μυθολογία των έργων του. Αντλούσε στοιχεία των ηρώων του και του περιβάλλοντος τους από τα ειωθότα της γειτονιάς του.
Κι αν τα περισσότερα έργα της πρώτης περιόδου της συγγραφικής του καριέρας αποτελούσαν έναν θησαυρό για την αμερικανική μνήμη, τα μετέπειτα έγιναν μια φανταστική συντροφιά για τις ατομικότητες. Ο Φίλιπ Ροθ άρχισε να εκχύει περισσότερο το υποσυνείδητο του στα έργα του από την ηλικία των 50 και μετά και λιγότερο την φιλοσοφική του υπόσταση.
Το Αμερικανικό Ειδύλλιο, το Σύνδρομο Πορτνόι και φυσικά η Τριλογία της Αμερικής (Συγγραφέας Φάντασμα, Ζούκερμαν Λυόμενος, Μάθημα Ανατομίας) απέκτησαν χαρακτήρα μιας πολιτικής κριτικής του αμερικανικού συστήματος και τρόπου πολιτικής σκέψης. Ένα πλατωνικό συμπόσιο της σύγχρονης εποχής. Δεν είναι τυχαίο ότι η Αμερικανική Λήθη του Γουάλας απομύζησε ορισμένα στοιχεία από τον κόσμο του Ροθ.
Η ύστερη συγγραφική του πορεία αναμετρήθηκε με τις σεξουαλικές φαντασιώσεις και με τις λιβιδινικές ενορμήσεις. Η Ταπείνωση και η Νέμεσις τοποθετούνται σε δύο ακριανές ηλικίες, αλλά με κοινό τόπο κατάληξης. Από τη μία ένας 60άρης ηθοποιός που νιώθει πως τον ξεζουμίζει ένα ατελείωτο τέλμα και εναγκαλίζεται με τον ζόφο του έρωτα με μια νέα γυναίκα. Από την άλλη μια επιδημία που γεννιέται στην αφόρητη ζέστη του Νιούαρκ. Χτυπάει άκριτα, δίχως να μπορεί κανείς να την αποφύγει.
Ο τόπος που συναντιούνται αυτά τα δύο βιβλία, αλλά και τα προηγούμενα του χρονικά (Το θέατρο του Σαμπάθ, Η Αγανάκτηση, Καθένας) είναι οι περιστάσεις. Είναι οι επιλογές που διαμορφώνουν εμάς και με ένα μικρό μερίδιο στήνουν το τσίρκο της συνολικής ύπαρξης.
Πώς φτάνουμε σε αυτές τις επιλογές; Ποιες δυνάμεις μας ωθούν εκεί; Μπορούμε να αντιληφθούμε ότι μια απόφαση μας μπορεί να έχει αντίκτυπο σε κάτι τεράστιο; Κάτι που θα τρομάζαμε κι εμείς να φανταστούμε; Πώς θα άλλαζαν τα θέλω μας αν το γνωρίζαμε αυτό;
Στο τέλος της ημέρας, εμείς γίναμε οι Ζούκερμαν-Δεσμώτες και ο Φίλιπ Ροθ ο μαριονετίστας μας. Μας περίμενε με κάθε του βιβλίο σε ένα δωμάτιο περιστάσεων. Εκεί γινόμασταν τα έρμαια του!
