«Σε λίγα λεπτά θα έχουμε χάσει τούτη τη στιγμή. Και τίποτα στον κόσμο δε θα μπορέσει να μας τη φέρει πίσω. Θα προσπαθήσουμε να την κρατήσουμε ως ανάμνηση…Αλλά είναι διαφορετικό να την ανακαλούμε στη μνήμη από το να τη βιώνουμε. Η ανάμνηση μιας υπέροχης στιγμής, όσο απομακρυνόμαστε, ξεθωριάζει, μέχρι που στο τέλος δεν μένει τίποτα. Το πολύ να θυμόμαστε ό,τι θυμόμαστε από ένα όνειρο, όταν ξυπνήσουμε το επόμενο πρωί…Μια ιδέα». Αυτό το χωρίο είναι η ουσία του βιβλίου του Αντρέ Κούμπιτσεκ που τιτλοφορείται Σκίτσο Ενός Καλοκαιριού.
Πολύ περισσότερο, αυτό το χωριό είναι η ουσία της ύπαρξης του καλοκαιριού. Είναι η ουσία της ίδιας μας της ζωής. Θα μπορούσαμε να αφαιρέσουμε πολλές εποχές απ΄αυτήν, αλλά ποτέ το καλοκαίρι. Κι αν κάποιος επιλέγει να το αφαιρεί είναι γιατί δεν αντέχει να διαχειριστεί τις όμορφες αναμνήσεις που προσφέρει και μετά φεύγει. Τον ενοχλεί αυτόν τον αόριστο άνθρωπο ότι αυτή η εποχή μοιάζει να κρατάει λιγότερο απ΄όλες. Κι εμείς ως κοινωνίες αποφασίσαμε ότι από μια ηλικία και μετά θα το κάνουμε ακόμα πιο μικρό.
Το Σκίτσο ενός Καλοκαιριού μας υπενθυμίζει ότι αυτή η εποχή αναπνέει πάνω σε εφηβικά κορμιά που κυλιούνται στην άμμο. Μόνα τους και μεταξύ τους. Όχι με ερωτικό φορτίο απαραίτητα. Περισσότερο με την μορφή της ανεμελιάς. Ο χρόνος σταματάει για έναν 16χρονο σε ένα καλοκαίρι. Όλοι μας έχουμε ένα καλοκαίρι της ζωής μας να μας εξουσιάσει.
Όσο μεγαλώνουμε τείνουμε να το ξεχνάμε. Γινόμαστε πιο ανυπόμονοι γι΄αυτή την εποχή, αλλά πολύ πριν έρθει. Είμαστε τόσο ανυπόμονοι που όταν φτάνει, δεν ξέρουμε πως να το διαχειριστούμε. Και διαρκεί λίγο. Γιατί επιμένουμε να παρατάμε το παιδί που κάποτε ήμασταν. Έτσι μοιάζει να γίνεται και ο ήρωας του βιβλίου του Κούμπιτσεκ.
Ο Ρενέ είναι ένας 16χρονος που έχει όλα τα χαρακτηριστικά ενός αγοριού σε αυτή την ηλικία. Νοιάζεται πολύ για την εμφάνιση του. Δίνει μεγάλη έμφαση στα μικρά ελαττώματα της. Ένα αυτί που πετάει, ένα τσουλούφι που δεν κάθεται με τίποτα, το κούρεμα αυτό δεν μ΄αρέσει, πότε θα βγάλω επιτέλους γένια να είμαι κι εγώ άντρας, μ΄αρέσουν όλα τα κοριτσάκια, μπαμπά δεν θέλω να μ΄αγκαλιάζεις, θα πάω στο κλαμπ, θα πιω, θα καπνίσω.
Το καλοκαίρι μετά την αντίστοιχη δευτέρα λυκείου ο πατέρας του φεύγει για να πάει στη Γενεύη για μια διάσκεψη. Του αφήνει 1000 μάρκα για να περάσει ένα μήνα μόνος του. Ζει στο Πότσνταμ στο Ανατολικό Βερολίνο. Το 1985 το Τείχος είναι στις δόξες του. Μαζί με τους τρεις φίλους του, τον Μάριο, τον Μίχαελ και τον Ντιρκ μαζεύονται για να πίνουν μπράντι με κόλα, να διαβάζουν Μποντλέρ, να ακούνε πανκ μουσική και να πηγαίνουν στο κλαμπ Orion.
Το καλοκαίρι του 1985 είναι το τελευταίο που κάνουν παρέα. Ο Ρενέ δεν θα πάει στην κανονική τρίτη λυκείου. Τον στέλνει ο πατέρας του σε μια πολυτεχνική σχολή για να κάνει μαθητεία. Αυτός ο μήνας που είναι αυτόνομος, ενήλικος ανήλικος, χωρίς πρέπει, είναι το τελευταίο σύνορο της ζωής πριν την υπευθυνότητα και τις ενήλικες αποφάσεις. Όλα τα ωραία, όλα τα ποιητικά, όλα τα ανείπωτα βρίσκονται εδώ. Έρωτες απροσδιόριστοι, πλανημένοι, αισθήματα που τη μια μέρα ανήκουν εκεί και την άλλη αλλού, ξέφρενα βράδια, μεγαλομανία, περιπλάνηση στην πόλη.
Το Σκίτσο ενός Καλοκαιριού είναι το βιβλίο που θα σου δημιουργήσει το καλοκαιρινό σου καταφύγιο. Για κάθε καλοκαίρι. Ο Κούμπιτσεκ θέτει και το πλαίσιο της διχοτόμησης του κόσμου, του Σιδηρούν Παραπετάσματος, για να φέρει την αντίθεση. Πώς γίνεται στους πρόποδες μιας παγκόσμιας ντροπής να αναπτύσσονται τόσο σεπτά πράγματα; Ίσως γιατί η ζωή δεν αντέχει τις ανωμαλίες. Αυτές είναι οι ανωμαλίες. Ο διαχωρισμός των ανθρώπων. Αντιθέτως, όλα τα υπόλοιπα είναι τα ομαλά της. Κι όσο εμείς τα δαιμονοποιούμε, τόσο το καλοκαίρι μας θα τρέχει μακριά. Τόσο θα μας αποφεύγει!
Εκδόσεις Κριτική, Αντρέ Κούμπιτσεκ, Μετάφραση Απόστολος Στραγαλινός