Σε κάθε αποστολή τους γνωρίζουν ότι το πρώτο λάθος θα είναι μοιραία και το τελευταίο. Για αυτούς ο πόλεμος δεν έχει τελειώσει ακόμα. Έχει απλώς αλλάξει μορφή – ακήρυχτος γαρ εναντίον ενός αφανούς, ύπουλου εχθρού. Τα απομεινάρια των αιματηρών συγκρούσεων του προηγούμενου αιώνα είναι οι ενέδρες θανάτου του σήμερα. Οι εκατοντάδες χιλιάδες νάρκες που άφησαν πίσω τους – κυρίως στην ορεινή Ελλάδα – ο πόλεμος του ’40, η κατοχή και ο εμφύλιος, δεν κάνουν διακρίσεις. Διότι δεν είχαν ημερομηνία λήξης. Εκατοντάδες ανύποπτοι άνθρωποι, κυνηγοί, κτηνοτρόφοι, χρυσοθήρες, δασεργάτες, λαθρομετανάστες έχουν σκοτωθεί ή ακρωτηριαστεί από εγκαταλελειμμένες νάρκες και πυρομαχικά στην ελληνική επικράτεια τα τελευταία 75 χρόνια.
Θα ήταν πολύ περισσότεροι – μια εκατόμβη θυμάτων σε κανονικό πεδίο μάχης – αν δεν υπήρχε το Τάγμα Εκκαθαρίσεως Ναρκοπεδίων Ξηράς (ΤΕΝΞ).
Η επιχειρησιακή Μονάδα αποναρκοθέτησης (και όχι μόνο) συστάθηκε το 1954 και έκτοτε έχει «χτενίσει» πάνω από 200.000 στρέμματα γης, με σκοπό την προστασία των πολιτών και την εξασφάλιση ασφαλούς περιβάλλοντος. Οι ναρκαλιευτές και πυροτεχνουργοί του ελληνικού στρατού έχουν εκκαθαρίσει πάνω από 450.000 νάρκες και 800.000 χειροβομβίδες!
Ούτε αυτός ο πόλεμος όμως στερείται θυμάτων. Το τίμημα σε φόρο αίματος είναι βαρύ, καθώς η ΤΕΝΞ έχει θρηνήσει όλα αυτά τα χρόνια 31 νεκρούς, ενώ 17 είναι οι τραυματίες.
Μοναδική… παρηγοριά είναι ότι το τελευταίο θανατηφόρο κρούσμα συνέβη πριν από 17 χρόνια. Τον Οκτώβριο του 2001 ο λοχαγός Θεόδωρος Χαραλάμπους και ο λοχίας Νικόλαος Χατζηνικολόπουλος πλήρωσαν με τη ζωή τους τη μέριμνα για την ασφάλεια των άλλων. Ενώ εκκαθάριζαν ένα από τα τελευταία ναρκοπέδια που υπήρχαν στα ελληνοβουλγαρικά σύνορα από την εποχή του Ψυχρού Πολέμου, στο Μπέλλες, κοντά στο Πετρίτσι Σερρών, μία από τις νάρκες εξερράγη εκτός ελέγχου και τους κομμάτιασε…
Η οροσειρά της Πίνδου στα ελληνοαλβανικά σύνορα, με τα κατεξοχήν θέατρα των πολεμικών επιχειρήσεων του Εμφυλίου, έκρυβε επί σειρά ετών εγκαταλελειμμένα ναρκοπέδια και πυρομαχικά παντός τύπου, ενώ ξεχασμένες νάρκες, παγίδες εκρηκτικών, άσκαστα βλήματα παντός διαμετρήματος, βόμβες, χειροβομβίδες κ.λπ. εκτιμάται από τους αρμοδίους ότι είναι διάσπαρτα παντού στο ελληνικό έδαφος.
Παρά την εντυπωσιακή, σε αποτελεσματικότητα, δουλειά που έχει γίνει, οι έρευνες συνεχίζονται με αμείωτο ρυθμό. Πολλές περιοχές έχουν κριθεί ως ύποπτες για αντίστοιχα ευρήματα, στα Ιωάννινα, την Ηγουμενίτσα, την Καστοριά και τη Φλώρινα όπου σε έκταση 1,7 εκατομμυρίων τετραγωνικών μέτρων, έχουν βρεθεί και εξουδετερωθεί 400.000 πάσης φύσεως εκρηκτικοί μηχανισμοί.
Πριν από ένα χρόνο, τον Φλεβάρη του 2017, εντοπίστηκε θαμμένη βόμβα στην περιοχή του Κορδελιού. Συνέβη εντός κατοικημένης περιοχής, κάτι πολύ σπάνιο. Η περιοχή είχε βομβαρδιστεί το 1944 από τις συμμαχικές δυνάμεις και δεν αποκλείεται να υπάρχουν κι άλλες. Άλλωστε μόνο στο αεροδρόμιο Μακεδονία έχουν εξουδετερωθεί και καταστραφεί 14 βόμβες!
Η βόμβα δεν ήταν σχεδόν καθόλου διαβρωμένη, κάτι που σήμαινε ότι ο εκρηκτικός μηχανισμός στο εσωτερικό της ήταν πιθανότατα σε πολύ καλή κατάσταση. Η επιχείρηση απενεργοποίησής της ενείχε κινδύνους για τους πυροτεχνουργούς, αφού η βόμβα θα μπορούσε να πυροδοτηθεί ανά πάσα ώρα και στιγμή.
Σε κανένα άλλο επάγγελμα η εκπαίδευση δεν έχει σε τέτοιο βαθμό την προέκταση «ζωής ή θανάτου». Οι κινήσεις επιβάλλεται να είναι χειρουργικές και η ψυχραιμία Ολύμπια.
Όλες οι εργασίες, από τη στιγμή που οι ερευνητές μετάλλου εντοπίσουν τη θέση της νάρκης, γίνονται με τα χέρια…
Ο ναρκαλιευτής «χαϊδεύει τον εχθρό όπως τη γυναίκα», συνηθίζουν να λένε οι στρατιωτικοί. Αφού αποκαλύψει τη νάρκη και εντοπίσει τον επικρουστήρα δεν σταματά. Ψάχνει με τις άκρες των δακτύλων του να βρει μήπως είναι παγιδευμένη και εκραγεί μόλις τη σηκώσει. Τα δευτερόλεπτα φαίνονται αιώνες. Απαιτείται το 101% της αυτοσυγκέντρωσης και ζωτικής σημασίας υπομονή, που αποτρέπει οποιαδήποτε βιαστική κίνηση.
Ο «εχθρός» είναι απρόβλεπτος. Και το χειρότερο, δεν αστοχεί. Μια νάρκη, εκτός από παγιδευμένη, μπορεί να έχει φθαρεί από το χρόνο και την υγρασία και να εκραγεί εκεί που δεν την περιμένει ο ναρκαλιευτής.
Οι ναρκαλιευτές δουλεύουν κατά ομάδες με συνεργεία δύο ατόμων. Όταν ο πρώτος εκτελεί τη διαδικασία εξουδετέρωσης, ο άλλος καλύπτεται σε απόσταση 25 μέτρων. Κάθε 15 λεπτά οι ρόλοι αλλάζουν, για να μην υπάρξει κούραση και απώλεια αυτοσυγκέντρωσης που θα μπορούσε να προκαλέσει ατύχημα.
Οι άντρες του τάγματος διαθέτουν υπερσύγχρονο εξοπλισμό, ενώ οι κανόνες ασφαλείας τηρούνται με θρησκευτική ευλάβεια στη διαδικασία αποναρκοθέτησης. Εκτός από τις νάρκες ιδιαίτερα επικίνδυνα, για όποιον δεν γνωρίζει, είναι τα παγιδευμένα βλήματα, οι χειροβομβίδες και τα παγιδευμένα όπλα.
Για να διανοιχθεί και κατασκευαστεί η Αττική Οδός, δούλεψαν πρώτα οι… ναρκαλιευτές του στρατού, οι οποίοι καθάρισαν ένα κομμάτι στον Υμηττό από θαμμένα βλήματα και πυρομαχικά, ενώ στον Αγιο Βασίλειο Αχαΐας, κοντά στα διόδια του Ρίου, το ΤΕΝΞ ξέθαψε ολόκληρο ναρκοπέδιο που είχαν δημιουργήσει τα γερμανικά κατοχικά στρατεύματα για να γίνουν κάποια έργα στην εθνική οδό.
Οι Γερμανοί χρησιμοποίησαν ευρέως τις νάρκες κατά προσωπικού στην Ελλάδα για να εξουδετερώσουν τη δράση των αντιστασιακών ομάδων που δραστηριοποιούνταν σε όρη και πεδιάδες. Απομεινάρια αυτού του ύπουλου πολέμου αποκαλύπτονται παντού σήμερα, από εκείνη την περίοδο.
Το 2000, στο λιμάνι της Θεσσαλονίκης βρέθηκαν θαμμένα εκατοντάδες βλήματα, ενώ για να προχωρήσουν οι αρχαιολογικές ανασκαφές στη Νικόπολη Πρέβεζας, όπως και στο Αγγελοχώρι Θεσσαλονίκης, έπρεπε να εκκαθαριστούν πρώτα από νάρκες και πυρομαχικά του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου.
Τον Αύγουστο του 2005, ειδική ομάδα του ΤΕΝΞ ανακάλυψε το «Μαύρο Κουτί» του μοιραίου αεροπλάνου της εταιρείας «ΗΛΙΟΣ», ενώ το Δεκέμβριο του 2006 πραγματοποιήθηκε άμεσα εκκαθάριση σε Δημοτικό σχολείο της Περαίας Θεσσαλονίκης όπου μικρά παιδιά ανακάλυψαν παίζοντας στο προαύλιο τους μια βόμβα του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου.
Τον Αύγουστο του 2014 εξουδετερώθηκε αντιαρματική νάρκη γερμανικής προέλευσης ακόμα και στην Κύθνο, καθώς και βλήμα σε οπλισμένη κατάσταση στην Ίο!
Υπάρχει άραγε πιο ευεργετική υπηρεσία για το κοινωνικό σύνολο; Κυριολεκτικά κάτω από τη… μύτη του, κάποιοι βρίσκονται καθημερινά σε πόλεμο, «παίζοντας» με το θάνατο ώστε να εξατμίσουν την τόσο ανθεκτική οσμή του από το ελληνικό έδαφος.