Λίγες ώρες μετά την γνωστοποίηση της άγριας δολοφονίας του Τζορντ Φλόιντ από αστυνομικούς στην Μινεσότα, μιας δολοφονίας με την οποία ασχολείται ολόκληρος ο πλανήτης τα τελευταία 24ωρα, ο Μπεν Κραμπ, μαύρος Αμερικάνος δικηγόρος με έντονη ασχολία αναφορικά με τα κοινωνικά δικαιώματα, τόνισε σε συνέντευξη του: «Υπάρχουν δυο συστήματα δικαιοσύνης σε αυτή τη χώρα. Ένα για την λευκή Αμερική και ένα για την μαύρη Αμερική».
Η φράση αναφορικά με τις «δυο Αμερικές» δεν είναι επινόηση του Κραμπ – αυτός απλά την επανέφερε με αφορμή τη συγκυρία. Αντίθετα, είναι μια φράση που χρησιμοποιείται κάθε φορά που επιβεβαιώνεται η βαθιά φυλετική ανισότητα που διακατέχει τις ΗΠΑ. Οι δολοφονίες μαύρων ανθρώπων άλλωστε από την αστυνομία όχι μόνο δεν είναι μεμονωμένα γεγονότα αλλά αποτελούν ένα φαινόμενο ασύλληπτα διαδεδομένο στην αμερικάνικη πραγματικότητα.
Ανάμεσα σε αυτές τις δυο Αμερικές, την Αμερική των λευκών και την Αμερική των μαύρων, υπάρχουν φυσικά ορισμένες γέφυρες: η κοινωνική ανέλιξη ενός μαύρου μπορεί να τον μεταφέρει από τη μια Αμερική στην άλλη, από τον κόσμο των γκέτο, της φτώχειας και της αστυνομικής βίας και στον κόσμο της χλιδής, της επιτυχίας και της αναγνωρισιμότητας. Οι παίκτες του NBA, μαύροι αθλητές στην συντριπτική πλειονότητά τους, ανήκουν σε αυτή την κατηγορία: είναι άνθρωποι που πέρασαν από τη μια Αμερική στην άλλη. Όμως, κάποιοι από αυτούς δεν ξέχασαν ποτέ τις ρίζες τους…
Ο Λεμπρόν Τζέιμς για παράδειγμα: ένας αθλητής που πανεύκολα μπορεί να θεωρηθεί μια βιομηχανία μόνος του, το μεγαλύτερο όνομα του σύγχρονου NBA, ένας τύπος που μέσω του μπάσκετ όχι απλά ξέφυγε από την μοίρα του μέσου μαύρου κατοίκου των ΗΠΑ αλλά μετουσιώθηκε σε πολυεκατομμυριούχο. Ο Λεμπρόν δεν ξέχασε ποτέ τις ρίζες του ωστόσο, δεν άφησε ποτέ τα βιώματα μέσα του να σωπάσουν. Κάθε φορά που η ανισότητα στις ΗΠΑ ανάμεσα στους λευκούς και τους μαύρους κάνει την εμφάνισή της και μάλιστα, με δολοφονικούς όρους, ο Λεμπρόν παίρνει θέση. Αδιάλλακτη, αντιρατσιστική, ξεκάθαρα πολιτική θέση. Η περίπτωση της δολοφονίας του Τζορντ Φλόιντ δεν υπήρξε εξαίρεση.
Θα έλεγε κανείς πως αυτό είναι «εύκολο» και «ανώδυνο»: όταν ζεις σε βίλα είναι τσάμπα να θυμάσαι το παρελθόν σου, δεν σου κοστίζει κάτι. Ίσως να είναι και έτσι. Το μόνο σίγουρο είναι πως δεν είναι αυτονόητο. Αν ήταν, τότε η πολιτική στάση του Λεμπρόν θα ήταν ιδιαιτέρως διαδεδομένη. Όμως όχι απλά αυτό δεν ισχύει, αλλά υπάρχουν τρανταχτά παραδείγματα περί του αντιθέτου. Ας ρίξει κανείς μια ματιά στις τακτικές του Μάικλ Τζόρνταν όταν εκείνος κλήθηκε να πάρει θέση για αντίστοιχα γεγονότα.
Δεν έχει υπάρξει πιο επιδραστικός μαύρος αθλητής στην ιστορία από τον Μάικλ Τζόρνταν – και φυσικά, τον Μοχάμεντ Άλι. Και αυτό ανεξάρτητα από τη συζήτηση για το αν είναι πράγματι ο καλύτερος των καλύτερων ή όχι. Σε επίπεδο επιδραστικότητας, είναι δεδομένο πως δεν υπάρχει καμία σύγκριση.
Αυτός ακριβώς είναι ο λόγος που η διαχρονική πεισματική- και εν πολλοίς στρατηγική- επιλογή του Τζόρνταν να συντηρεί ένα απολίτικο προφίλ παραμένει μέχρι και σήμερα ένα από τα πιο αμφιλεγόμενα χαρακτηριστικά της ιστορίας του. Το διάσημο «republicans buy snickers too» (υπό οποιεσδήποτε συνθήκες κι αν ειπώθηκε αυτό) βρίσκεται στην κορυφή μιας No Politica επιχειρηματικής ιδεολογίας που ο Τζόρνταν έκανε οδηγό στην καριέρα του.
Οι συγκρίσεις ανάμεσα στους δυο τους -τον Τζέιμς και τον Τζόρνταν- μπορεί να σηκώνουν άπειρη συζήτηση αναφορικά με τα παικτικά τους προσόντα. Και σε αυτή τη συζήτηση δύσκολα καταρρίπτεται ο ισχυρισμός ότι ο Τζόρνταν υπήρξε μάλλον καλύτερος.
Αλλά όσον αφορά την παρουσία τους εκτός των 4 γραμμών, δεν υπάρχει καμία σύγκριση: ο Λεμπρόν είναι κάποιος που δεν ξέχασε τις ρίζες του, δεν τις πρόδωσε ποτέ, συνεχίζει να τις τιμάει και να εμπλέκεται στην μεγάλη κοινωνική σύγκρουση αναφορικά με τον πόλεμο στον αμερικάνικο ρατσισμό.
Φυσικά, η έκβαση αυτού του πολέμου δεν θα κριθεί από την στάση των εκατομμυριούχων μαύρων αλλά από τους αγώνες εκείνων των μαύρων που συνεχίζουν να βρίσκονται στον πάτο της αμερικάνικης κοινωνίας. Όμως η ώθηση που δίνουν σε αυτή τη μάχη αστέρια του NBA όπως ο Λεμπρόν είναι ένα μικρό, πλην ιδιαιτέρως σημαντικό λιθαράκι. Ο Τζόρνταν αρνήθηκε πεισματικά να τοποθετήσει το δικό του λιθαράκι και, αναφορικά με το περίφημο legacy όσον αφορά τον κόσμο του NBA, αυτό θα τον βαραίνει.
Μια λίγκα τόσο εμπορική όσο το NBA ίσως να μην γουστάρει πολιτικές θέσεις (αν κι αυτό, ειδικά επί Σίλβερ έχει αλλάξει αισθητά): το εμπορικό της όνομα πρέπει να μένει «καθαρό» από αυτές ακριβώς για να είναι όσο πιο εμπορικό γίνεται. Είναι όμως ταυτόχρονα και μια λίγκα που κινείται κυρίαρχα από πάλαι ποτέ παιδιά των γκέτο. Και το να διαρρηγνύουν την κεντρική της γραμμή αυτά τα παιδιά, το να θυμούνται ποιοι είναι πριν γίνουν αστέρια σηματοδοτεί την κρίσιμη εμπλοκή της μνήμης στον αγώνα για την ισότητα.
Και, ναι, δεν τίθεται καμία αμφιβολία: αν πρέπει να διαλέξουμε, είναι ξεκάθαρο πως τον τόνο στον NBA πρέπει να τον δίνουν τύποι όπως ο Λεμπρόν που αρνούνται να σιωπήσουν και όχι τύποι σαν τον Τζόρνταν που με την μετάβασή τους στον κόσμο της «λευκής Αμερικής» πρόδωσαν την Αμερική που τους γέννησε…