Επί μακρόν, το μπάσκετ στις χώρες της Βαλτικής Θάλασσας ήταν καθαρά υπόθεση του (εκεί) νότου. Λιθουανία, Εσθονία, Λετονία. Η συζήτηση δεν πήγαινε καν στη Φινλανδία. Κι αν αυτό, σπανίως, συνέβαινε τότε το «Φινλανδός μπασκετμπολίστας» ηχούσε σαν ανέκδοτο. Γελάει καλύτερα όμως αυτός που γελάει τελευταίος. Εν έτει 2025, τα πράγματα δεν θα μπορούσαν να είναι πιο διαφορετικά από αυτό που θεωρούσαμε κάποτε δεδομένο.Η Φινλανδία όχι μόνο έχει καλύψει την απόσταση που την χώριζε από τους γείτονές της, αλλά τους έχει ξεπεράσει, ούσα μάλιστα η ανερχόμενη δύναμη σε πανευρωπαϊκό επίπεδο.
Για πρώτη φορά στην ιστορία της βρίσκεται στα ημιτελικά Ευρωμπάσκετ. Δεν είναι φαβορί σήμερα (12/9) κόντρα στην παγκόσμια πρωταθλήτρια Γερμανία; Προφανώς. Και; Κανείς δεν δικαιούται να την υποτιμάει, κανείς δεν πρέπει να κάνει το λάθος να θεωρήσει ότι «ως εδώ ήταν και καλά ήτανε». Μιλάμε για μια ομάδα που είναι βάσιμα contender του τροπαίου. Ειδικά με τέτοια στήριξη που έχει από τους (φανταστικούς) οπαδούς της, αλλά και αυτή τη θαρρείς μεταφυσική αύρα επιτυχίας που συχνά συνοδεύει τις ομάδες που για πρώτη φορά «τρυπάνε» το ταβάνι τους. Γρήγορη, εφευρετική, πιεστική με μοντέρνα οπτική και βαθιά γνώση των πραγμάτων, σαγηνεύει όλους τους παρατηρητές.
Τα φώτα πέφτουν στον φοβερό και τρομερό NBAer Λάουρι Μάρκακεν, αλλά δεν είναι μόνος του. Γιάντουνεν, Σαλίν, Ματζούνι, Ενκαμούα, Βάλτονεν, πραγματικά πρόκειται για μια εντυπωσιακή σύνθεση παικτών, με πολλά «άνω του μέσου όρου» σε πολλές κατηγορίες. Προσθέστε και τον 18χρονο Slim Jesus Μίκα Μούρινεν, το next best thing και κατανοούμε πως το μέλλον είναι ήδη εδώ, προμηνύεται κι αυτό λαμπρό.
Το εύλογο ερώτημα μετά από όλα αυτά δεν μπορεί παρά να είναι το εξής: Μα τι έκανε η μπασκετική Ομοσπονδία στη Φινλανδία και κατάφερε να βάλει τις βάσεις για να φτιαχτεί τέτοια ομαδάρα; Πώς δούλεψε, πού στηρίχτηκε; Η πρώτη, άμεση, απάντηση είναι δύο λέξεις: Σχέδιο και υπομονή. Η προσπάθεια ήταν 100% οργανωμένη και μεθοδική, με άξονα το «πάντα ένα λιθαράκι παραπάνω». Από το 2011 και ύστερα, οι Φινλανδοί έγιναν μόνιμοι στα Ευρωμπάσκετ, διοργάνωση που παλιά έβλεπαν με το κιάλι. Όλο αυτό το διάστημα, η δουλειά που έγινε σε εθνικό επίπεδο ήταν – και είναι – πραγματικά εντυπωσιακή.
Το σημείο καμπής ήταν το 2012. Όταν ιδρύθηκε η Helsinki Basketball Academy (HBA‑Märsky), με συνεργασία της Ομοσπονδίας με σχολεία και αθλητικές ακαδημίες. Η στόχευση έπεσε στις ηλικιακές κατηγορίες παικτών από 13 ως 19 ετών. Οι οποίοι υποβάλλονταν σε συστηματικά τεστ (σωματομετρικά, φυσική κατάσταση, τεχνικά, τακτικά στοιχείο). Μεγάλος στόχος του προγράμματος ήταν το «να μην χαθεί κανένας παίκτης», ειδικά καθώς μιλάμε για μια χώρα με μικρό πληθυσμό (5,6 εκατομμύρια) και η δεξαμενή ήταν περιορισμένη, άρα να εντοπιστούν οι λεγόμενοι “late bloomers” — αυτοί δηλαδή που αναπτύσσονται πιο αργά σε σχέση με τους υπόλοιπους. Μέγαλη μέριμνα δόθηκε επίσης στο να εκπαιδεύσουν και καλλιεργημένους ανθρώπους πέρα από καλούς αθλητές, οι καλές επιδόσεις στο σχολείο δεν θυσιάστηκαν για χάρη του μπάσκετ, οι νεαροί ήταν υποχρεωμένοι να τα συνδυάζουν στον καλύτερο δυνατό βαθμό.
Όταν προσπαθείς να γίνεις καλύτερος τι κάνεις; Κοιτάς αυτούς που είναι πάνω από σένα, να δεις τι κάνουν, να πάρεις ιδέες, να παραδειγματιστείς. Στη Φινλανδία το έκαναν αυτό ρουφώντας σαν σφουγγάρι τη γνώση. Από τις ΗΠΑ, από την Ευρώπη , από όπου έβλεπαν πως κάτι τους κάνει και μπορούν να το υπηρετήσουν. «Ξεπατίκωσαν» συνεπώς ιδέες και τακτικές, έδωσαν την ευκαιρία σε δικά τους παιδιά να ταξιδέψουν, να αποκτήσουν παραστάσεις. Έδωσαν επίσης μεγάλη έμφαση στα λεγόμενα βασικά του αθλήματος. Όχι μόνο τακτική και συστήματα. Γι’ αυτό και τους βλέπουμε να έχουν βγάλει τόσους… σεσημασμένους σουτέρ. Δεν ήταν απλά μέρος της εκπαιδευτικής διαδικασίας. Ήταν το Α και το Ω.
Το ξαναλέμε. Η αλλαγή δεν ήρθε από τη μία στιγμή στην άλλη. Ούτε ο δρόμος ήταν στρωμένος με ροδοπέταλα. Ήρθαν και αποτυχίες, ήρθαν και στεναχώριες. Όμως ποτέ δεν τις άφησαν να γίνουν αποτρεπτικές. Ίσα ίσα, τις χρησιμοποίησαν ως επιπλέον κίνητρο για να βελτιωθούν. Βήμα βήμα, επενδύοντας στο χρόνο. Τα λάθη είναι το πρώτο βήμα για να φτάσεις ψηλά, καταπώς λένε.
Βοηθάει πάντα να βρεθεί ο ένας που θα κάνει την αρχή. Στη Φινλανδία αυτός ήταν ο Λάουρι Μάρκανεν. Αυτός έγινε το είδωλο των πιτσιρικάδων της χώρας, η πηγή έμπνευσης του «θέλω να γίνω σαν κι αυτόν». Τηρουμένων των αναλογιών – τονίζουμε – κάτι σαν αυτό που ήταν για μας ο Νίκος Γκάλης. Θα γίνει αυτό το Ευρωμπάσκετ και το δικό τους 1987; Θα τους ευχόμασταν αν δεν είχαμε… αντικρουόμενα συμφέροντα. Κι ύστερα, κάτι μας λέει πως θα έχουν κι άλλες ευκαιρίες στο μέλλον. Γιατί δουλεύουν σωστά, δουλεύουν καλά. Ξοδεύοντας σοφά σε υποδομές και οργάνωση, έχοντας στελεχώσει τις ομάδες και τα προγράμματά τους με επαγγελματίες άριστα καταρτισμένους στο αντικείμενο, έχοντας όραμα, γνώση, πλάνο και υπομονή.